Türkiye'nin Yapay Zeka Stratejisi Belirlendi
Cumhurbaskanligi Dijital Dönüsüm Ofisi Baskanligi ve Sanayi ve Teknoloji Bakanligi tarafindan hazirlanan Ulusal Yapay Zeka Stratejisi'ne (20212025) iliskin Cumhurbaskanligi Genelgesi Resmi Gazete'de yayimlandi Stratejide, yapay zeka alaninin GSYIH'ye katkisinin yüzde 5'e çikarilmasi, bu alanda istihdamin 50 bin kisiye yükseltilmesi, lisansüstü mezun sayisinin 10 bin kisiye çikarilmasi hedefleniyor Yerli ve milli yapay zeka uygulamalarinin kamu alimlarinda önceliklendirilmesi, uluslararasi yapay zeka endekslerindeki siralamalarda Türkiye'nin ilk 20 ülke arasinda yer almasi da stratejinin hedefleri arasinda bulunuyor Cumhurbaskani Recep Tayyip Erdogan stratejiye ön söz yazdi: 'Yapay zeka sistemlerinin ortak degerlerimize uygun olarak gelistirilmesini ve isletilmesini de kapsayan bir anlayisla tasarlanmasi suretiyle köklü medeniyet tecrübemizle harmanlanmis yeni bir tekno ekonomik atilim yaparak, topyekun insanliga deger katma imkanimiz var'.
Türkiye, zeki canlilara özgü dinamik ortamlarda karar verme, anlam kesfetme ve ögrenme gibi eylemlerin, bilgisayar veya bilgisayar kontrolündeki bir makine tarafindan gerçeklestirilmesi olarak tanimlanabilecek yapay zeka alanindaki stratejisini belirledi.
Ulusal Yapay Zeka Stratejisi'ne (2021-2025) iliskin Cumhurbaskanligi Genelgesi Resmi Gazete'de yayimlandi.
11'inci Kalkinma Plani ile 2021 Yili Cumhurbaskanligi Yillik Programi dogrultusunda Cumhurbaskanligi Dijital Dönüsüm Ofisi Baskanligi ve Sanayi ve Teknoloji Bakanligi tarafindan hazirlanan belge, Türkiye'nin 2025 yilina kadar yapay zeka alaninda yürütecegi çalismalar için yol haritasi niteligi tasiyor.
Stratejinin öncelikleri ve bu kapsamdaki amaç ve tedbirler, "Dijital Türkiye" ve "Milli Teknoloji Hamlesi" vizyonlari çerçevesinde belirlendi.
Dijital Türkiye, toplumsal, ekonomik ve kamusal faaliyetlerinde, dijital teknoloji, ürün ve hizmetleri kullanarak sagladigi üretkenlik artisi ve veriden ürettigi degerle küresel ölçekte rekabetçi bir Türkiye'yi hedefliyor.
Türkiye'nin yüksek teknoloji ürünlerini milli ve özgün olarak üretebilecek insan ve altyapi kapasitesinin gelistirilmesini hedefleyen Milli Teknoloji Hamlesi, ekonomik ve teknolojik bagimsizligi güçlendirmeyi, kritik teknolojilerde atilim saglayacak politika ve uygulamalari hayata geçirmeyi amaçliyor.
- Ön sözü Cumhurbaskani Erdogan yazdi
Sanayi ve Teknoloji Bakanligindan yapilan açiklamaya göre, stratejinin ön sözünü Cumhurbaskani Recep Tayyip Erdogan yazdi. Yapay zekaya dayali sistemlerin, üretim süreçleri, meslekler, gündelik yasam ve kurumsal yapilar üzerindeki köklü dönüstürücü etkisi oldugunu belirten Erdogan, bunun insanoglunu yeni bir çagin esigine getirdigini kaydetti.
Erdogan, "Uygulama alani giderek artan yapay zeka teknolojilerinin, küresel ekonomik yapi üzerinde internet devriminden daha büyük bir etki yaratmasi beklenmektedir." ifadelerini kullanarak, sibernetigin kurucusu El-Cezeri ile Türkiye'de yapay zekaya iliskin ilk adimi atan Ordinaryüs Prof. Cahit Arf'a atifta bulundu.
"Ülkemiz adina yapay zeka alaninda yeni bir atilim yapmanin zamaninin geldigine inaniyoruz." degerlendirmesini yapan Erdogan, söyle devam etti:
"Yapay zeka sistemlerinin ortak degerlerimize uygun olarak gelistirilmesini ve isletilmesini de kapsayan bir anlayisla tasarlanmasi suretiyle köklü medeniyet tecrübemizle harmanlanmis yeni bir tekno ekonomik atilim yaparak, topyekun insanliga deger katma imkanimiz var."
- 6 öncelik, 24 amaç, 119 tedbir
Ulusal Yapay Zeka Stratejisi 6 stratejik öncelik etrafinda tasarlandi. Öncelikler, "yapay zeka uzmani yetistirmek ve alanda istihdami artirmak", "arastirma, girisimcilik ve yenilikçiligi desteklemek", "kaliteli veriye ve teknik altyapiya erisim", "sosyoekonomik uyumu hizlandiracak düzenlemeler yapmak", "uluslararasi is birliklerini güçlendirmek" ve "yapisal ve is gücü dönüsümünü hizlandirmak" olarak belirlendi.
Stratejide bu öncelikler baglaminda 24 amaç ve 119 tedbir de bulunuyor. Stratejide belirlenen 2025 hedeflerinden bazilari söyle:
"GSYIH'ye katkisi yüzde 5'e yükseltilecek. Istihdam en az 50 bin kisiye çikarilacak. Merkezi ve yerel yönetim kamu kurum ve kuruluslarinda yapay zeka alanindaki istihdam en az 1000 kisi olacak. Lisansüstü düzeyde mezun sayisi en az 10 bin kisiye ulasacak. Yerel ekosistemin gelistirdigi uygulamalarin kamu alimlarinda önceliklendirilerek ticarilestirilmesi desteklenecek. Uluslararasi kuruluslarin güvenilir ve sorumlu yapay zekayla sinir ötesi veri paylasimi alanindaki düzenleme çalismalarina ve standartlasma süreçlerine aktif olarak katki verilecek. Uluslararasi yapay zeka endekslerindeki siralamalarda Türkiye ilk 20 ülke arasinda yer alacak."
- Cumhurbaskani yardimcisi baskanlik edecek
Stratejinin takibi, süreçlerin yönetilmesi amaciyla "Ulusal Yapay Zeka Stratejisi Yönlendirme Kurulu" olusturulacak. Cumhurbaskani yardimcisinin baskanlik edecegi Kurulun toplantilarina Cumhurbaskanligi Dijital Dönüsüm Ofisi Baskani ile Sanayi ve Teknoloji bakan yardimcisi katilacak.
Toplantinin gündemine göre ilgili bakanliklarin bakan yardimcilari ve YÖK Baskani ile diger temsilciler toplantiya davet edilecek. Kurula önerilerde bulunmak amaciyla ilgili özel sektör, akademi ve sivil toplum kuruluslari temsilcilerinin katilacagi "Yapay Zeka Ekosistemi Danisma Grubu" da olusturulacak.
- Pazar büyüklügü 2 katina çikacak
Strateji Belgesi'ne göre, yaklasik 50 milyar dolari bulan küresel yapay zeka harcamalarinda pazar büyüklügünün 5 yilda 2 katini asmasi bekleniyor. Birçok arastirmaya göre yapay zeka 2030'a kadar küresel ekonomiye 13-15,7 trilyon dolar katki yapacak ve yüzde 13-14 büyüme saglayacak.
2025 yilinda dünya ortalamasinda kisi basi 19 terabayt veri söz konusu olacak. Gelecek 3 yilda üretilecek verinin son 30 yilda üretilenden fazla olmasi öngörülüyor. ABD ve Çin'de yapay zeka odakli girisim sayisi 2 bini bulurken Türkiye'de bu sayi yaklasik 200 civarinda. Türkiye'deki yapay zeka girisimlerinin yaklasik yarisi teknoparklarda yer alirken, yüzde 73'ü Istanbul'da bulunuyor.
Türkiye'de yapay zekaya iliskin ilk adim Ordinaryüs Prof. Cahit Arf tarafindan atildi. Cahit Arf, 1959'da Erzurum Atatürk Üniversitesi'nde "Makineler Düsünebilir mi ve Nasil Düsünebilir?" konulu bir sunum yapti. Strateji hazirliklarinda yürütülen çalismalar, Cahit Arf’in "Bilgiye olan istiyakimizin kendine bir yol bulmasi, akli selime güvencin yayilmasina baglidir." cümlesinden feyz alinarak baslatildi.
Strateji Belgesi, 40 kamu kurumu, 26 akademisyen, 38 özel sektör kurulusu, 4 sivil toplum kurulusu, 2 meslek örgütü ve 4 uluslararasi organizasyonla yapilan çalismalarla hazirlandi. Ekonomik ve sosyal yasamda yapay zekayla ortaya çikan paradigma degisiminin sekillendirdigi küresel egilimler analiz edildi. Nisanda paydaslarin görüsüne açilan taslak metin, daha sonra nihai halini aldi.
- Yapay zeka çalismalari
Türkiye'de kamu kurumlarinin yeni nesil teknolojilere hazir hale getirilmesi ve veriye dayali etkin karar alma süreçlerine sahip olabilmeleri için de çalismalar devam ediyor. Bu kapsamda, Cumhurbaskanligi Dijital Dönüsüm Ofisi bünyesinde "Büyük Veri ve Yapay Zeka Uygulamalari Dairesi Baskanligi" ve Sanayi ve Teknoloji Bakanliginda "Millî Teknoloji Genel Müdürlügü" kuruldu.
Üniversitelerin arastirma merkezleriyle sektörleri bir araya getirerek yapay zeka teknoloji çözümleri üretilmesinde katalizör olmak üzere TÜBITAK Yapay Zeka Enstitüsü olusturuldu.
Bu süreçte bakanliklar tarafindan da ulusal yapay zeka projeleri hayata geçirilmeye baslandi. Bu çerçevede, Adalet, Çalisma ve Sosyal Güvenlik, Içisleri, Milli Egitim, Saglik ve Ticaret bakanliklari, Cumhurbaskanligi Savunma Sanayii Baskanligi ile Ulastirma ve Altyapi Bakanligi Kiyi Emniyeti Genel Müdürlügü yürüttükleri projelerle dikkati çekti.
- Bilisim Vadisi'nde tanitilacak
Yapay Zeka Stratejisi'nin, 24 Agustos saat 10.00'da Türkiye'nin teknoloji ve inovasyon üssü Bilisim Vadisi'nde düzenlenecek bir törenle kamuoyuna tanitilmasi planlaniyor.
Sanayi ve Teknoloji Bakani Mustafa Varank ile Cumhurbaskanligi Dijital Dönüsüm Ofisi Baskani Ali Taha Koç'un katilacagi tanitim toplantisinda yapay zeka teknolojileri de kullanilacak.
Türkiye'nin ilk Ulusal Yapay Zeka Stratejisi, ayni gün Cumhurbaskanligi Dijital Dönüsüm Ofisinin (cbddo.gov.tr) internet sitesinden yayinlayacak.
Kaynak: AA
Ulusal Yapay Zeka Stratejisi'ne (2021-2025) iliskin Cumhurbaskanligi Genelgesi Resmi Gazete'de yayimlandi.
11'inci Kalkinma Plani ile 2021 Yili Cumhurbaskanligi Yillik Programi dogrultusunda Cumhurbaskanligi Dijital Dönüsüm Ofisi Baskanligi ve Sanayi ve Teknoloji Bakanligi tarafindan hazirlanan belge, Türkiye'nin 2025 yilina kadar yapay zeka alaninda yürütecegi çalismalar için yol haritasi niteligi tasiyor.
Stratejinin öncelikleri ve bu kapsamdaki amaç ve tedbirler, "Dijital Türkiye" ve "Milli Teknoloji Hamlesi" vizyonlari çerçevesinde belirlendi.
Dijital Türkiye, toplumsal, ekonomik ve kamusal faaliyetlerinde, dijital teknoloji, ürün ve hizmetleri kullanarak sagladigi üretkenlik artisi ve veriden ürettigi degerle küresel ölçekte rekabetçi bir Türkiye'yi hedefliyor.
Türkiye'nin yüksek teknoloji ürünlerini milli ve özgün olarak üretebilecek insan ve altyapi kapasitesinin gelistirilmesini hedefleyen Milli Teknoloji Hamlesi, ekonomik ve teknolojik bagimsizligi güçlendirmeyi, kritik teknolojilerde atilim saglayacak politika ve uygulamalari hayata geçirmeyi amaçliyor.
- Ön sözü Cumhurbaskani Erdogan yazdi
Sanayi ve Teknoloji Bakanligindan yapilan açiklamaya göre, stratejinin ön sözünü Cumhurbaskani Recep Tayyip Erdogan yazdi. Yapay zekaya dayali sistemlerin, üretim süreçleri, meslekler, gündelik yasam ve kurumsal yapilar üzerindeki köklü dönüstürücü etkisi oldugunu belirten Erdogan, bunun insanoglunu yeni bir çagin esigine getirdigini kaydetti.
Erdogan, "Uygulama alani giderek artan yapay zeka teknolojilerinin, küresel ekonomik yapi üzerinde internet devriminden daha büyük bir etki yaratmasi beklenmektedir." ifadelerini kullanarak, sibernetigin kurucusu El-Cezeri ile Türkiye'de yapay zekaya iliskin ilk adimi atan Ordinaryüs Prof. Cahit Arf'a atifta bulundu.
"Ülkemiz adina yapay zeka alaninda yeni bir atilim yapmanin zamaninin geldigine inaniyoruz." degerlendirmesini yapan Erdogan, söyle devam etti:
"Yapay zeka sistemlerinin ortak degerlerimize uygun olarak gelistirilmesini ve isletilmesini de kapsayan bir anlayisla tasarlanmasi suretiyle köklü medeniyet tecrübemizle harmanlanmis yeni bir tekno ekonomik atilim yaparak, topyekun insanliga deger katma imkanimiz var."
- 6 öncelik, 24 amaç, 119 tedbir
Ulusal Yapay Zeka Stratejisi 6 stratejik öncelik etrafinda tasarlandi. Öncelikler, "yapay zeka uzmani yetistirmek ve alanda istihdami artirmak", "arastirma, girisimcilik ve yenilikçiligi desteklemek", "kaliteli veriye ve teknik altyapiya erisim", "sosyoekonomik uyumu hizlandiracak düzenlemeler yapmak", "uluslararasi is birliklerini güçlendirmek" ve "yapisal ve is gücü dönüsümünü hizlandirmak" olarak belirlendi.
Stratejide bu öncelikler baglaminda 24 amaç ve 119 tedbir de bulunuyor. Stratejide belirlenen 2025 hedeflerinden bazilari söyle:
"GSYIH'ye katkisi yüzde 5'e yükseltilecek. Istihdam en az 50 bin kisiye çikarilacak. Merkezi ve yerel yönetim kamu kurum ve kuruluslarinda yapay zeka alanindaki istihdam en az 1000 kisi olacak. Lisansüstü düzeyde mezun sayisi en az 10 bin kisiye ulasacak. Yerel ekosistemin gelistirdigi uygulamalarin kamu alimlarinda önceliklendirilerek ticarilestirilmesi desteklenecek. Uluslararasi kuruluslarin güvenilir ve sorumlu yapay zekayla sinir ötesi veri paylasimi alanindaki düzenleme çalismalarina ve standartlasma süreçlerine aktif olarak katki verilecek. Uluslararasi yapay zeka endekslerindeki siralamalarda Türkiye ilk 20 ülke arasinda yer alacak."
- Cumhurbaskani yardimcisi baskanlik edecek
Stratejinin takibi, süreçlerin yönetilmesi amaciyla "Ulusal Yapay Zeka Stratejisi Yönlendirme Kurulu" olusturulacak. Cumhurbaskani yardimcisinin baskanlik edecegi Kurulun toplantilarina Cumhurbaskanligi Dijital Dönüsüm Ofisi Baskani ile Sanayi ve Teknoloji bakan yardimcisi katilacak.
Toplantinin gündemine göre ilgili bakanliklarin bakan yardimcilari ve YÖK Baskani ile diger temsilciler toplantiya davet edilecek. Kurula önerilerde bulunmak amaciyla ilgili özel sektör, akademi ve sivil toplum kuruluslari temsilcilerinin katilacagi "Yapay Zeka Ekosistemi Danisma Grubu" da olusturulacak.
- Pazar büyüklügü 2 katina çikacak
Strateji Belgesi'ne göre, yaklasik 50 milyar dolari bulan küresel yapay zeka harcamalarinda pazar büyüklügünün 5 yilda 2 katini asmasi bekleniyor. Birçok arastirmaya göre yapay zeka 2030'a kadar küresel ekonomiye 13-15,7 trilyon dolar katki yapacak ve yüzde 13-14 büyüme saglayacak.
2025 yilinda dünya ortalamasinda kisi basi 19 terabayt veri söz konusu olacak. Gelecek 3 yilda üretilecek verinin son 30 yilda üretilenden fazla olmasi öngörülüyor. ABD ve Çin'de yapay zeka odakli girisim sayisi 2 bini bulurken Türkiye'de bu sayi yaklasik 200 civarinda. Türkiye'deki yapay zeka girisimlerinin yaklasik yarisi teknoparklarda yer alirken, yüzde 73'ü Istanbul'da bulunuyor.
Türkiye'de yapay zekaya iliskin ilk adim Ordinaryüs Prof. Cahit Arf tarafindan atildi. Cahit Arf, 1959'da Erzurum Atatürk Üniversitesi'nde "Makineler Düsünebilir mi ve Nasil Düsünebilir?" konulu bir sunum yapti. Strateji hazirliklarinda yürütülen çalismalar, Cahit Arf’in "Bilgiye olan istiyakimizin kendine bir yol bulmasi, akli selime güvencin yayilmasina baglidir." cümlesinden feyz alinarak baslatildi.
Strateji Belgesi, 40 kamu kurumu, 26 akademisyen, 38 özel sektör kurulusu, 4 sivil toplum kurulusu, 2 meslek örgütü ve 4 uluslararasi organizasyonla yapilan çalismalarla hazirlandi. Ekonomik ve sosyal yasamda yapay zekayla ortaya çikan paradigma degisiminin sekillendirdigi küresel egilimler analiz edildi. Nisanda paydaslarin görüsüne açilan taslak metin, daha sonra nihai halini aldi.
- Yapay zeka çalismalari
Türkiye'de kamu kurumlarinin yeni nesil teknolojilere hazir hale getirilmesi ve veriye dayali etkin karar alma süreçlerine sahip olabilmeleri için de çalismalar devam ediyor. Bu kapsamda, Cumhurbaskanligi Dijital Dönüsüm Ofisi bünyesinde "Büyük Veri ve Yapay Zeka Uygulamalari Dairesi Baskanligi" ve Sanayi ve Teknoloji Bakanliginda "Millî Teknoloji Genel Müdürlügü" kuruldu.
Üniversitelerin arastirma merkezleriyle sektörleri bir araya getirerek yapay zeka teknoloji çözümleri üretilmesinde katalizör olmak üzere TÜBITAK Yapay Zeka Enstitüsü olusturuldu.
Bu süreçte bakanliklar tarafindan da ulusal yapay zeka projeleri hayata geçirilmeye baslandi. Bu çerçevede, Adalet, Çalisma ve Sosyal Güvenlik, Içisleri, Milli Egitim, Saglik ve Ticaret bakanliklari, Cumhurbaskanligi Savunma Sanayii Baskanligi ile Ulastirma ve Altyapi Bakanligi Kiyi Emniyeti Genel Müdürlügü yürüttükleri projelerle dikkati çekti.
- Bilisim Vadisi'nde tanitilacak
Yapay Zeka Stratejisi'nin, 24 Agustos saat 10.00'da Türkiye'nin teknoloji ve inovasyon üssü Bilisim Vadisi'nde düzenlenecek bir törenle kamuoyuna tanitilmasi planlaniyor.
Sanayi ve Teknoloji Bakani Mustafa Varank ile Cumhurbaskanligi Dijital Dönüsüm Ofisi Baskani Ali Taha Koç'un katilacagi tanitim toplantisinda yapay zeka teknolojileri de kullanilacak.
Türkiye'nin ilk Ulusal Yapay Zeka Stratejisi, ayni gün Cumhurbaskanligi Dijital Dönüsüm Ofisinin (cbddo.gov.tr) internet sitesinden yayinlayacak.