Türkiye Insan Haklari Ve Esitlik Kurumu Baskani Süleyman Arslan Açiklamasi
'Yaslilarimizi önemsetecek ve onlarin sorunlarini dikkate alacak bir kanunun öncelikle çikarilmasi gerektigini, gündem olmasi gerektigini düsünüyor ve teklif ediyoruz'.
Türkiye Insan Haklari ve Esitlik Kurumu (TIHEK) Baskani Süleyman Arslan, "Yaslilarimizi önemsetecek ve onlarin sorunlarini dikkate alacak bir kanunun öncelikle çikarilmasi gerektigini, gündem olmasi gerektigini düsünüyor ve teklif ediyoruz." dedi.
Arslan, kurumda düzenledigi basin toplantisinda, "60 Yas Üstü Yaslilarin Yaslilik Algisi ve Kendi Sorunlarina Bakisi" konulu kamuoyu arastirmasinin sonuçlarini açikladi.
Programda konusan Arslan, Birlesmis Milletler'in, 15 Haziran'i "Dünya Yasli Istismari Farkindalik Günü" olarak belirledigini animsatarak, bu kapsamda yaslilara yönelik siddet, ihmal, istismarin etki ve sonuçlari konusunda insanlarin bilgilendirilmesinin amaçlandigini söyledi.
Arslan, Anayasa'nin devlete yaslilarla ilgili görevler yükledigine isaret ederek, "TIHEK, bir ulusal insan haklari kurumu olarak yaslilarimizin maddi ve manevi hazinelerimiz oldugundan hareketle, onlarin statüsünün öne çikarilmasi için gereken tüm adimlarin atilmasinda kendini sorumlu tutmaktadir. Bir insan haklari meselesi olarak yasli haklari, kadim kültürümüzle birlikte degerlendirilen öncelikli ve özel bir konudur. Çünkü kültürümüzde yaslilar, kök degerlerimizin gelecek nesillere tasiyicisi, gençlerimizin yol göstericisi, akil danismani ve bereket kaynagidir." diye konustu.
Kovid-19'un yasli bireylere etkisi hakkinda da degerlendirmelerde bulunan Arslan, dünyada haklari ihlal edilen en önemli kesimlerden birinin yaslilar oldugunu söyledi.
Yaslilari korumak üzere dünyada uluslararasi bir sözlesme, Türkiye'de ise yaslilara yönelik özel bir kanun bulunmadigina dikkati çeken Arslan, Türkiye'deki farkli kanunlardaki kismi düzenlemelerin de yetersiz kaldigini belirtti.
TIHEK Baskani Süleyman Arslan, sunlari kaydetti:
"Onun için yaptigimiz çalismanin bir tespiti olarak, ülkemizde yaslilara yönelik özel bir kanunun çikarilmasi son derece önem arz etmektedir. Dünyaya da bir öncülük yapmamiz gerekir. Yasli haklari konusunda bir uluslararasi sözlesmenin özellikle de bu dönemde hazirlanmasi ve ülkemizin öncülügünde tüm dünyanin onayina sunulmasi son derece önemli bir husustur. Biz bu gerçekten hareketle kurumumuz bünyesinde 'Yasli Haklari Çalisma Grubu' olusturduk. Çalisma grubumuz ileriki çalismalara isik tutmasi amaciyla öncelikle yaslilarin kendilerini nasil algiladigini, kendi sorunlarina karsi nasil yaklastiklarini anlamak üzere bir kamuoyu arastirmasi yaptirdi."
Arslan, 1-14 Mart tarihlerinde yaptirdiklari, "60 Yas Üstü Yaslilarin Yaslilik Algisi ve Kendi Sorunlarina Bakisi" arastirmasiyla yaslilarin algi ve düsüncelerini ölçmeye çalistiklarini söyledi.
Türkiye'nin 30'u büyüksehir olmak üzere 71 ilini kapsayan ve çoklu tarama modelinin kullanildigi çalisma kapsaminda, 60 yas üstü 5 bin 600 kisiye anket yapildigini belirten Arslan, kisilere 50 soru yöneltildigini ifade etti.
TIHEK Baskani Süleyman Arslan, Kovid-19 nedeniyle çalismaya yasli ve huzur evlerinde yasayan bireylerin dahil edilmedigini, çalismanin tamamen sokakta gerçeklestirildigini dile getirdi.
- "Gelirdeki azalma, yaslinin rol ve statüsünü olumsuz etkilemekte"
Anket kapsaminda elde edilen bazi tespitleri aktaran Arslan, sunlari söyledi:
"Gelirdeki azalma ayni zamanda yaslinin rol ve statüsünü, aile içi iliskilerini olumsuz yönde etkilemektedir. Bu nedenle erken emekli olan bazi yaslilarin yeni bir is bulma yolunu tercih ettikleri bilinmektedir. Ayrica yaslinin gelirindeki azalma yasanilan ülkenin ekonomik durumuna ve yaslilara yönelik sosyal politikalarina göre degisebilmektedir. Yaslinin geçimini saglamaya yönelik ailede destek olan birisinin ölümü durumunda ise gelirin azalmasi nedeniyle kendi geçimlerini saglamakta sorun yasamalari da söz konusu olabilmektedir."
Süleyman Arslan, ankette yer alan yasli ihmali ve istismari alaninda arastirma yapmanin zorluguna isaret ederek, "Aile içinde yasananlarin yaslilar ya da yakinlari tarafindan gizlenmek istenmesi, birisine söylenmesi durumunda daha fazla istismara maruz kalacagi korkusu ya da utanma duygusu, vakalarin tespitini ve arastirma verilerinin elde edilmesini güçlestirmektedir." dedi.
Süleyman Arslan, anket sonuçlarina göre, yaslilarin genellikle hayattan kopmak istemediklerini, kendi iradeleriyle hayatlarini sevk ve idare etmek istediklerini söyledi.
Arslan, yaslilarin sinirlandirilmak istemediklerini de belirterek, "Yaslilar, bir yastan sonra kendisini birakiyor' diyoruz ama öyle degil. Yaslilar da fikirlerinin alinmasini, toplumsal yapinin belirlenmesinde fikirlerinin sorulmasini istiyorlar." ifadesini kullandi.
Anketteki "Yasimdan dolayi dislanmiyorum" önermesine verilen yanitlari degerlendiren Arslan, "Insan haklari baglaminda düsündügümüz zaman yüzde bir bile 'toplumdan dislaniyorum' diyorsa bu büyük bir rakamdir. Kaldi ki yaslilar, yüzde 10-20'leri bulan oranda, 'biz toplumdan dislaniyoruz' algisi yasiyorlarsa, bu konunun degerlendirilmesi, yaslilari toplum içinde tutacak çözümlerin gelistirilmesi gerekiyor. Bunu önemsedigimizi belirtmemiz lazim." diye konustu.
- "Yaslilarin sorunlari, bütün siyasi partilerin gündeminde olmali"
"Siyaset kurumu, yaslilari koruyor ve toplumdan dislanmalarina karsin etkin önlemler aliyor" önermesine "Hiç katilmiyorum" diyenlerin yüzde 21, "Katilmiyorum" diyenlerin yüzde 33 ve "Ne katiliyorum ne katilmiyorum" diyenlerin yüzde 14 oraninda oldugunu kaydeden Arslan, "Buradan ne anliyoruz. Yaslilar kendi sorunlariyla fazla ilgilenilmedigini düsünüyorlar. Bu anlamiyla siyaset kurumu, yasli nüfus üzerine siyasi-politik durusuna çeki düzen vermelidir. Yaslilarin sorunlari, iktidar ve muhalefetiyle bütün siyasi partilerin gündeminde olmasi gerekir." degerlendirmesinde bulundu.
Arslan, yaslilara yönelik özel bir kanunun çikarilmasi gerektigini vurgulayarak, "Her kesimin bir kanunu var. Canli varliklarin yaninda çevre kanunu yapiliyor, hayvanlarla ilgili kanunlar çikariliyor ama yaslilarimizi önemsetecek ve onlarin sorunlarini dikkate alacak bir kanunun öncelikle çikarilmasi gerektigini, gündem olmasi gerektigini düsünüyor ve teklif ediyoruz." dedi.
- Anket sonuçlarindan bazilari
"60 Yas Üstü Yaslilarin Yaslilik Algisi ve Kendi Sorunlarina Bakisi" konulu kamuoyu arastirmasinin sonuçlarina göre, ankete katilan 5 bin 600 kisiden yüzde 58,5'i erkek, yüzde 41,5'i kadin.
"Yaslilarin ihtiyaçlari, gençlerin ihtiyaçlari kadar önemlidir." sorusuna katilimcilarin yüzde 51'i tamamen katiliyorum", yüzde 43'ü "Katiliyorum" yanitini verdi.
Ankete katilan yaslilardan yüzde 68'i, "Gelir kaynaklarinizi kendi istekleriniz dogrultusunda kullanabiliyor musunuz?" sorusuna "evet" derken yüzde 4'ü "hayir", yüzde 24'ü "kismen" cevabini verdi. Yüzde 4'ü ise soruyu cevaplamadi.
"Yasli denildiginde akla, korunmaya ve kollanmaya muhtaç bir insan gelir." önermesini, yaslilardan yüzde 35'i "Ne katiliyorum ne katilmiyorum", yüzde 11'i "Katiliyorum", yüzde 7'si "Tamamen katiliyorum", yüzde 33'ü "Katilmiyorum", yüzde 7'si "Hiç katilmiyorum" diye yanitladi.
"Genel olarak yasam memnuniyetinizi nasil degerlendiriyorsunuz?" sorusuna katilimcilarin yüzde 41'i "ne iyi ne kötü", yüzde 26'si "kötü", yüzde 23'ü "iyi", yüzde 4'ü "çok kötü", yüzde 2'si "çok iyi" diyerek cevaplarken yüzde 4'ü "kararsiz" oldugunu belirtti.
Yaslilarin yüzde 88,5'inin, "Ailenizdeki/çevrenizdeki kisiler size yasiniz ile ilgili rahatsiz edici hitap sekilleri kullaniyor mu?" sorusuna cevabi "hayir" oldu.
"Ailenizdeki/çevrenizdeki kisiler tarafindan fiziksel müdahaleye (itme, sarsma, vurma gibi) ugradiniz mi/ugruyor musunuz?" sorusuna ise yaslilarin yüzde 90'i "hayir", yüzde 1,8'i "nadiren", yüzde 0,8'i "evet, bazen", yüzde 0,3'ü "evet, siklikla", yüzde 0,1'i "evet, her zaman" yanitini verirken yüzde 7'si soruyu cevapsiz birakti.
Kaynak: AA
Arslan, kurumda düzenledigi basin toplantisinda, "60 Yas Üstü Yaslilarin Yaslilik Algisi ve Kendi Sorunlarina Bakisi" konulu kamuoyu arastirmasinin sonuçlarini açikladi.
Programda konusan Arslan, Birlesmis Milletler'in, 15 Haziran'i "Dünya Yasli Istismari Farkindalik Günü" olarak belirledigini animsatarak, bu kapsamda yaslilara yönelik siddet, ihmal, istismarin etki ve sonuçlari konusunda insanlarin bilgilendirilmesinin amaçlandigini söyledi.
Arslan, Anayasa'nin devlete yaslilarla ilgili görevler yükledigine isaret ederek, "TIHEK, bir ulusal insan haklari kurumu olarak yaslilarimizin maddi ve manevi hazinelerimiz oldugundan hareketle, onlarin statüsünün öne çikarilmasi için gereken tüm adimlarin atilmasinda kendini sorumlu tutmaktadir. Bir insan haklari meselesi olarak yasli haklari, kadim kültürümüzle birlikte degerlendirilen öncelikli ve özel bir konudur. Çünkü kültürümüzde yaslilar, kök degerlerimizin gelecek nesillere tasiyicisi, gençlerimizin yol göstericisi, akil danismani ve bereket kaynagidir." diye konustu.
Kovid-19'un yasli bireylere etkisi hakkinda da degerlendirmelerde bulunan Arslan, dünyada haklari ihlal edilen en önemli kesimlerden birinin yaslilar oldugunu söyledi.
Yaslilari korumak üzere dünyada uluslararasi bir sözlesme, Türkiye'de ise yaslilara yönelik özel bir kanun bulunmadigina dikkati çeken Arslan, Türkiye'deki farkli kanunlardaki kismi düzenlemelerin de yetersiz kaldigini belirtti.
TIHEK Baskani Süleyman Arslan, sunlari kaydetti:
"Onun için yaptigimiz çalismanin bir tespiti olarak, ülkemizde yaslilara yönelik özel bir kanunun çikarilmasi son derece önem arz etmektedir. Dünyaya da bir öncülük yapmamiz gerekir. Yasli haklari konusunda bir uluslararasi sözlesmenin özellikle de bu dönemde hazirlanmasi ve ülkemizin öncülügünde tüm dünyanin onayina sunulmasi son derece önemli bir husustur. Biz bu gerçekten hareketle kurumumuz bünyesinde 'Yasli Haklari Çalisma Grubu' olusturduk. Çalisma grubumuz ileriki çalismalara isik tutmasi amaciyla öncelikle yaslilarin kendilerini nasil algiladigini, kendi sorunlarina karsi nasil yaklastiklarini anlamak üzere bir kamuoyu arastirmasi yaptirdi."
Arslan, 1-14 Mart tarihlerinde yaptirdiklari, "60 Yas Üstü Yaslilarin Yaslilik Algisi ve Kendi Sorunlarina Bakisi" arastirmasiyla yaslilarin algi ve düsüncelerini ölçmeye çalistiklarini söyledi.
Türkiye'nin 30'u büyüksehir olmak üzere 71 ilini kapsayan ve çoklu tarama modelinin kullanildigi çalisma kapsaminda, 60 yas üstü 5 bin 600 kisiye anket yapildigini belirten Arslan, kisilere 50 soru yöneltildigini ifade etti.
TIHEK Baskani Süleyman Arslan, Kovid-19 nedeniyle çalismaya yasli ve huzur evlerinde yasayan bireylerin dahil edilmedigini, çalismanin tamamen sokakta gerçeklestirildigini dile getirdi.
- "Gelirdeki azalma, yaslinin rol ve statüsünü olumsuz etkilemekte"
Anket kapsaminda elde edilen bazi tespitleri aktaran Arslan, sunlari söyledi:
"Gelirdeki azalma ayni zamanda yaslinin rol ve statüsünü, aile içi iliskilerini olumsuz yönde etkilemektedir. Bu nedenle erken emekli olan bazi yaslilarin yeni bir is bulma yolunu tercih ettikleri bilinmektedir. Ayrica yaslinin gelirindeki azalma yasanilan ülkenin ekonomik durumuna ve yaslilara yönelik sosyal politikalarina göre degisebilmektedir. Yaslinin geçimini saglamaya yönelik ailede destek olan birisinin ölümü durumunda ise gelirin azalmasi nedeniyle kendi geçimlerini saglamakta sorun yasamalari da söz konusu olabilmektedir."
Süleyman Arslan, ankette yer alan yasli ihmali ve istismari alaninda arastirma yapmanin zorluguna isaret ederek, "Aile içinde yasananlarin yaslilar ya da yakinlari tarafindan gizlenmek istenmesi, birisine söylenmesi durumunda daha fazla istismara maruz kalacagi korkusu ya da utanma duygusu, vakalarin tespitini ve arastirma verilerinin elde edilmesini güçlestirmektedir." dedi.
Süleyman Arslan, anket sonuçlarina göre, yaslilarin genellikle hayattan kopmak istemediklerini, kendi iradeleriyle hayatlarini sevk ve idare etmek istediklerini söyledi.
Arslan, yaslilarin sinirlandirilmak istemediklerini de belirterek, "Yaslilar, bir yastan sonra kendisini birakiyor' diyoruz ama öyle degil. Yaslilar da fikirlerinin alinmasini, toplumsal yapinin belirlenmesinde fikirlerinin sorulmasini istiyorlar." ifadesini kullandi.
Anketteki "Yasimdan dolayi dislanmiyorum" önermesine verilen yanitlari degerlendiren Arslan, "Insan haklari baglaminda düsündügümüz zaman yüzde bir bile 'toplumdan dislaniyorum' diyorsa bu büyük bir rakamdir. Kaldi ki yaslilar, yüzde 10-20'leri bulan oranda, 'biz toplumdan dislaniyoruz' algisi yasiyorlarsa, bu konunun degerlendirilmesi, yaslilari toplum içinde tutacak çözümlerin gelistirilmesi gerekiyor. Bunu önemsedigimizi belirtmemiz lazim." diye konustu.
- "Yaslilarin sorunlari, bütün siyasi partilerin gündeminde olmali"
"Siyaset kurumu, yaslilari koruyor ve toplumdan dislanmalarina karsin etkin önlemler aliyor" önermesine "Hiç katilmiyorum" diyenlerin yüzde 21, "Katilmiyorum" diyenlerin yüzde 33 ve "Ne katiliyorum ne katilmiyorum" diyenlerin yüzde 14 oraninda oldugunu kaydeden Arslan, "Buradan ne anliyoruz. Yaslilar kendi sorunlariyla fazla ilgilenilmedigini düsünüyorlar. Bu anlamiyla siyaset kurumu, yasli nüfus üzerine siyasi-politik durusuna çeki düzen vermelidir. Yaslilarin sorunlari, iktidar ve muhalefetiyle bütün siyasi partilerin gündeminde olmasi gerekir." degerlendirmesinde bulundu.
Arslan, yaslilara yönelik özel bir kanunun çikarilmasi gerektigini vurgulayarak, "Her kesimin bir kanunu var. Canli varliklarin yaninda çevre kanunu yapiliyor, hayvanlarla ilgili kanunlar çikariliyor ama yaslilarimizi önemsetecek ve onlarin sorunlarini dikkate alacak bir kanunun öncelikle çikarilmasi gerektigini, gündem olmasi gerektigini düsünüyor ve teklif ediyoruz." dedi.
- Anket sonuçlarindan bazilari
"60 Yas Üstü Yaslilarin Yaslilik Algisi ve Kendi Sorunlarina Bakisi" konulu kamuoyu arastirmasinin sonuçlarina göre, ankete katilan 5 bin 600 kisiden yüzde 58,5'i erkek, yüzde 41,5'i kadin.
"Yaslilarin ihtiyaçlari, gençlerin ihtiyaçlari kadar önemlidir." sorusuna katilimcilarin yüzde 51'i tamamen katiliyorum", yüzde 43'ü "Katiliyorum" yanitini verdi.
Ankete katilan yaslilardan yüzde 68'i, "Gelir kaynaklarinizi kendi istekleriniz dogrultusunda kullanabiliyor musunuz?" sorusuna "evet" derken yüzde 4'ü "hayir", yüzde 24'ü "kismen" cevabini verdi. Yüzde 4'ü ise soruyu cevaplamadi.
"Yasli denildiginde akla, korunmaya ve kollanmaya muhtaç bir insan gelir." önermesini, yaslilardan yüzde 35'i "Ne katiliyorum ne katilmiyorum", yüzde 11'i "Katiliyorum", yüzde 7'si "Tamamen katiliyorum", yüzde 33'ü "Katilmiyorum", yüzde 7'si "Hiç katilmiyorum" diye yanitladi.
"Genel olarak yasam memnuniyetinizi nasil degerlendiriyorsunuz?" sorusuna katilimcilarin yüzde 41'i "ne iyi ne kötü", yüzde 26'si "kötü", yüzde 23'ü "iyi", yüzde 4'ü "çok kötü", yüzde 2'si "çok iyi" diyerek cevaplarken yüzde 4'ü "kararsiz" oldugunu belirtti.
Yaslilarin yüzde 88,5'inin, "Ailenizdeki/çevrenizdeki kisiler size yasiniz ile ilgili rahatsiz edici hitap sekilleri kullaniyor mu?" sorusuna cevabi "hayir" oldu.
"Ailenizdeki/çevrenizdeki kisiler tarafindan fiziksel müdahaleye (itme, sarsma, vurma gibi) ugradiniz mi/ugruyor musunuz?" sorusuna ise yaslilarin yüzde 90'i "hayir", yüzde 1,8'i "nadiren", yüzde 0,8'i "evet, bazen", yüzde 0,3'ü "evet, siklikla", yüzde 0,1'i "evet, her zaman" yanitini verirken yüzde 7'si soruyu cevapsiz birakti.