Bogaziçili Bilim Insanlarindan 'Edebi' Makine Çevirisi
Bogaziçi Üniversitesi Çeviribilim Bölümü Baskan Yardimcisi Doç. Dr. Mehmet Sahin: 'Usta çevirmenlerimizin çeviri üslubunu, gelistirecegimiz yeni algoritmayla makine çevirisine tasimayi hedefliyoruz. Henüz yolun basinda olsak da bu proje çeviribilim dünyasi için oldukça heyecan verici'
Bogaziçi Üniversitesi'nden bilim insanlari edebi metinlerde çevirmenin üslubunu koruyacak yeni bir makine çeviri algoritmasi için çalismalarina basladi.
Bogaziçi Üniversitesi Çeviribilimi Bölümü Baskan Yardimcisi Doç. Dr. Mehmet Sahin ve ayni bölümden Dr. Ögretim Üyesi Ena Hodjik, Bilgisayar Mühendisligi Bölümü Baskan Yardimcisi Prof. Dr. Tunga Güngör ile çeviribilimci Dr. Sabri Gürses'in destegiyle edebi metinlerde istenilen çevirmenin üslubunu yansitacak yeni bir makine çeviri algoritmasi gelistirilmesi için çalisma yapiliyor.
Bu kapsamda TÜBITAK Arastirma Destek Programlari Baskanligi (ARDEB) 1001 Programi tarafindan desteklenen projeyle Nihal Yeginobali, Kemal Tahir, Ahmet Cemal, Nihal Yalaza Taluy gibi artik hayatta olmayan, önemli bazi edebiyat çevirmenlerinin çevirileri inceleniyor.
Projede çeviribilim, bilgisayar bilimleri ve bilissel bilimler alanlarindan lisans ve lisansüstü düzeyde ögrenciler de görev aliyor.
- "Son yillarda edebi metinlerde de makine çevirisi kullanilmaya baslandi"
Açiklamada görüslerine yer verilen Doç. Dr. Mehmet Sahin, üzerinde çalistiklari projenin Türkiye'de öncü bir arastirma oldugunu belirterek, "Usta çevirmenlerimizin çeviri üslubunu, gelistirecegimiz yeni algoritmayla makine çevirisine tasimayi hedefliyoruz. Henüz yolun basinda olsak da bu proje çeviribilim dünyasi için oldukça heyecan verici." degerlendirmesinde bulundu.
Doç. Dr. Mehmet Sahin, proje ve hedeflerini söyle aktardi:
"Makine çevirisinin sinirlarini zorlamak istiyoruz. Bu teknoloji 2016'dan beri büyük gelisme gösterdi ve kalitenin de gittikçe yükseldigini görüyoruz. Bir zamanlar tabiri caizse dalga geçilen çeviriler sasirtici sonuçlar veriyor. Bu durum çevirmenlerin de bakis açisini degistirdi ve artik birçok çevirmen, makine çevirisinden de faydalaniyor. Ancak bu teknik metinlerin çevirilerinde daha geçerli. Öte yandan son 5-6 yildir makine çevirisi özellikle Avrupa'da sadece teknik alanlarla sinirli kalmayarak yavas yavas edebi çevirilerde de test edilmeye baslandi. Türkiye'de bu alanda bir çalisma yoktu ve biz de bunun bir adim daha ötesine geçmek istedik."
- "Çevirmenin üslubunu koruyan bir algoritma gelistirmek için çalismalara basladik"
Kasim ayinda TÜBITAK 1001 ARDEB Programi'nin da destegiyle edebi metinlerde çevirmenin üslubunu koruyacak bir makine çevirisi modeli için 32 ay sürecek çalismalara basladiklarini ifade eden Doç. Dr. Sahin, sunlari kaydetti:
"Geleneksel olarak bakildiginda çevirmenin, kaynak metnin yazarinin üslubunu korumasi beklenir. Ancak bazi arastirmalar bunun tam olarak geçerli olmadigini ve çevirmenlerin de aslinda kendilerine has anlatim özelliklerinin oldugunu gösteriyor. Biz de buradan yola çikarak su an hayatta olmayan çevirmenlerin eserlerine odaklanmaya karar verdik. Bu projemizde önemli bazi edebiyat çevirmenlerimizin üsluplarini yansitacak bir makine çeviri algoritmasi gelistirmeyi hedefliyoruz. Su an bu çevirmenlerin metinlerini çeviribilim ve bütünce dilbilim yaklasimlariyla inceliyor, üslup özelliklerini ortaya çikarmaya çalisiyoruz. Çünkü makine çeviri algoritmasini ortaya koyabilmek için onun üslubunu nitel ve nicel yönlerden anlatabiliyor olmamiz gerekiyor. Makine metni Türkçe'ye aktardiginda edebiyat çevirmeninin anlatim özelliklerini ne oranda yansittigini ölçebilmeyiz. Bu, Türkiye'de öncü bir çalisma olacak ve umarim hedefimize ulasiriz."
- "Çevirmenin yerini alacak bir çalisma yapmiyoruz"
Çevirmenlerin edebi eserlere çok anlam kattigini dile getiren Doç. Dr. Sahin, hayatta olmayan bir çevirmenin üslubunu tercih eden edebiyatseverler için bu çalismanin büyük bir anlam ifade edecegini düsündügünü belirtti.
Doç. Dr. Sahin, "Ama amacimiz asla çevirmenlerin yerini alacak bir çalisma yapmak degil. Insanin yerini alabilecek bir otomasyon sistemi kurmak gibi bir yaklasimimiz yok. Özellikle son yillarda çeviri is akisinda otomasyonun ve yapay zekanin etkisi artiyor ve bu edebi eserlere dogru da yöneliyor. Alanda çalisan uzmanlar olarak bu durumun olasi sonuçlarini degerlendiriyoruz. Makine çevirisi her geçen gün daha da iyi sonuçlar verirken çevirmenin emegi, çevirinin ücretlendirilmesi ve intihal gibi olgulari da tartismaya açmamizin çok önemli oldugunu düsünüyorum." ifadelerini kullandi.
Kaynak: AA
Bogaziçi Üniversitesi Çeviribilimi Bölümü Baskan Yardimcisi Doç. Dr. Mehmet Sahin ve ayni bölümden Dr. Ögretim Üyesi Ena Hodjik, Bilgisayar Mühendisligi Bölümü Baskan Yardimcisi Prof. Dr. Tunga Güngör ile çeviribilimci Dr. Sabri Gürses'in destegiyle edebi metinlerde istenilen çevirmenin üslubunu yansitacak yeni bir makine çeviri algoritmasi gelistirilmesi için çalisma yapiliyor.
Bu kapsamda TÜBITAK Arastirma Destek Programlari Baskanligi (ARDEB) 1001 Programi tarafindan desteklenen projeyle Nihal Yeginobali, Kemal Tahir, Ahmet Cemal, Nihal Yalaza Taluy gibi artik hayatta olmayan, önemli bazi edebiyat çevirmenlerinin çevirileri inceleniyor.
Projede çeviribilim, bilgisayar bilimleri ve bilissel bilimler alanlarindan lisans ve lisansüstü düzeyde ögrenciler de görev aliyor.
- "Son yillarda edebi metinlerde de makine çevirisi kullanilmaya baslandi"
Açiklamada görüslerine yer verilen Doç. Dr. Mehmet Sahin, üzerinde çalistiklari projenin Türkiye'de öncü bir arastirma oldugunu belirterek, "Usta çevirmenlerimizin çeviri üslubunu, gelistirecegimiz yeni algoritmayla makine çevirisine tasimayi hedefliyoruz. Henüz yolun basinda olsak da bu proje çeviribilim dünyasi için oldukça heyecan verici." degerlendirmesinde bulundu.
Doç. Dr. Mehmet Sahin, proje ve hedeflerini söyle aktardi:
"Makine çevirisinin sinirlarini zorlamak istiyoruz. Bu teknoloji 2016'dan beri büyük gelisme gösterdi ve kalitenin de gittikçe yükseldigini görüyoruz. Bir zamanlar tabiri caizse dalga geçilen çeviriler sasirtici sonuçlar veriyor. Bu durum çevirmenlerin de bakis açisini degistirdi ve artik birçok çevirmen, makine çevirisinden de faydalaniyor. Ancak bu teknik metinlerin çevirilerinde daha geçerli. Öte yandan son 5-6 yildir makine çevirisi özellikle Avrupa'da sadece teknik alanlarla sinirli kalmayarak yavas yavas edebi çevirilerde de test edilmeye baslandi. Türkiye'de bu alanda bir çalisma yoktu ve biz de bunun bir adim daha ötesine geçmek istedik."
- "Çevirmenin üslubunu koruyan bir algoritma gelistirmek için çalismalara basladik"
Kasim ayinda TÜBITAK 1001 ARDEB Programi'nin da destegiyle edebi metinlerde çevirmenin üslubunu koruyacak bir makine çevirisi modeli için 32 ay sürecek çalismalara basladiklarini ifade eden Doç. Dr. Sahin, sunlari kaydetti:
"Geleneksel olarak bakildiginda çevirmenin, kaynak metnin yazarinin üslubunu korumasi beklenir. Ancak bazi arastirmalar bunun tam olarak geçerli olmadigini ve çevirmenlerin de aslinda kendilerine has anlatim özelliklerinin oldugunu gösteriyor. Biz de buradan yola çikarak su an hayatta olmayan çevirmenlerin eserlerine odaklanmaya karar verdik. Bu projemizde önemli bazi edebiyat çevirmenlerimizin üsluplarini yansitacak bir makine çeviri algoritmasi gelistirmeyi hedefliyoruz. Su an bu çevirmenlerin metinlerini çeviribilim ve bütünce dilbilim yaklasimlariyla inceliyor, üslup özelliklerini ortaya çikarmaya çalisiyoruz. Çünkü makine çeviri algoritmasini ortaya koyabilmek için onun üslubunu nitel ve nicel yönlerden anlatabiliyor olmamiz gerekiyor. Makine metni Türkçe'ye aktardiginda edebiyat çevirmeninin anlatim özelliklerini ne oranda yansittigini ölçebilmeyiz. Bu, Türkiye'de öncü bir çalisma olacak ve umarim hedefimize ulasiriz."
- "Çevirmenin yerini alacak bir çalisma yapmiyoruz"
Çevirmenlerin edebi eserlere çok anlam kattigini dile getiren Doç. Dr. Sahin, hayatta olmayan bir çevirmenin üslubunu tercih eden edebiyatseverler için bu çalismanin büyük bir anlam ifade edecegini düsündügünü belirtti.
Doç. Dr. Sahin, "Ama amacimiz asla çevirmenlerin yerini alacak bir çalisma yapmak degil. Insanin yerini alabilecek bir otomasyon sistemi kurmak gibi bir yaklasimimiz yok. Özellikle son yillarda çeviri is akisinda otomasyonun ve yapay zekanin etkisi artiyor ve bu edebi eserlere dogru da yöneliyor. Alanda çalisan uzmanlar olarak bu durumun olasi sonuçlarini degerlendiriyoruz. Makine çevirisi her geçen gün daha da iyi sonuçlar verirken çevirmenin emegi, çevirinin ücretlendirilmesi ve intihal gibi olgulari da tartismaya açmamizin çok önemli oldugunu düsünüyorum." ifadelerini kullandi.