Mübâdele Söyleşileri

97 yıl önce Türkiye ile Yunanistan arasında gerçekleşen ve bir buçuk milyondan fazla insanı etkileyen nüfus mübâdelesi sözleşmesinin üzerinden tam 97 yıl geçti. Mübâdele ile bütün geçmişini geride bırakarak doğup büyüdüğü toprakları terk etmek zorunda kalanların hikâyeleri “Türkiye ve Yunanistan’dan yaklaşımlar - Mübâdele Söyleşileri”nde konuşuldu. Açılış konuşmasını yapan Nilüfer Belediye Başkanı Turgay Erdem, mübâdele ile Anadolu’da yaşayan bir milyondan fazla Rum-Ortodoks ile Yunanistan’da yaşayan 500 bin civarındaki Türk-Müslümanın doğdukları toprakları terk etmek zorunda kaldıklarını söyledi.

Erdem şöyle devam etti:

“Bu süreç suyun iki yanı için de aynı zamanda mağdur edilmiş sivilleri ve trajediyle dolu insan hikâyelerini ortaya çıkardı. İnsanlar, doğdukları toprakları terk edip esas anavatanları olduğu söylenen topraklarda yeni hayatlarını kurma mücadelesiyle baş başa kaldılar” dedi.

Nilüfer Belediyesi’nin mübâdillerin geçmişinde trajik bir dönüm noktası olan bu tarihî sürecin hatıralarını, Bursa’nın mübâdil köylerinden biri olan Görükle’de kurduğu “Mübâdele Evi”nde yaşattığını belirten Başkan Erdem, Mübâdele Evi’nin, bu trajik süreci her yönüyle ele alarak toplumsal hafızayı günümüze taşıyan bir kültür mekânı olduğunu belirtti.

Kendisinin de bir mübâdil torunu olduğunu belirten Başkan Erdem şöyle devam etti: “Geçmişimiz kimliğimizi belirliyor. Özellikle mübâdil kökenli vatandaşlarımız için ‘mübadil’ kimliği hep bir gurur ve ayrıcalıktır. Ben de bir mübâdil torunuyum ve bu kimlik hepimizi, içinde biraz hüzün, biraz hasret, biraz sızı ve büyük bir onur barındıran bir duyguda buluşturuyor. Bir mübâdil torunu olarak sizleri ağırlamaktan mutluluk duyuyorum.”

Açılış konuşmalarının ardından iki ayrı oturum düzenlendi.

“Türkiye ve Yunanistan’da Mübadele Tecrübesi ve Tarihi” başlıklı ilk oturumda İstanbul Bilgi Üniversitesi’nden Prof. Dr. Ayhan Aktar “Türk-Yunan Nüfus Mübadelesi ve Diplomasi” başlıklı bir sunum yaptı. İlk oturumda İçel Üniversitesi’nden Doç. Dr. Fahriye Emgili de, mübâdelenin sosyal ve ekonomik etkilerine işaret etti. Mübâdillerin yüzde 58’inin Marmara bölgesine yerleştirildiğini de ifade eden Emgili sunumunda mübâdillerin ve yakınlarının anlattıklarını aktardı.

İstanbul Üniveristesi’nden Prof. Dr. Damla Demirözü de “Megali İdea’dan Felakete, Göç’ten Lozan’a Yunanistan’da Söylemler” başlıklı bir sunum yaptı.

Söyleşi kapsamında düzenlenen ikinci oturumda da Bursa’da mübadele tarihi üzerine sivil toplum ve yerel yönetim çalışmaları hakkında konuşuldu.

Nilüfer Belediyesi’nden tarihçi Eirini Kalogeropoulou Yalçın, Nilüfer Belediyesi’nin başta Mübadele Evi olmak üzere mübadele ile ilgili çalışmaları hakkında bilgi verdi. Bursa Lozan Mübadilleri Kültür ve Dayanışma Derneği Başkanı Ali Korkut, Lozan Mübâdilleri Vakfı Mudanya Temsilciliği’nden Cumhur Aksan, araştırmacı Cüneyt Pekman da çalışmalarından bahsettiler.

Söyleşiye Gaziantep’ten katılan Mehmet Söylemez de “Kayıp Vatan Türküleri: Nea Kesaria’da Anadolu Belleği” isimli çalışması hakkında sunum yaptı.