Çiftçinin Sorunları Meclis'te

Çiftçinin borç erteleme ve elektrik sorunu konusunda yaşanan sıkıntıların dile getirildiği raporda,

tarımsal üretimde başta sulama olmak üzere seralarda (ısıtma, havalandırma, nemlendirme, serinletme, aydınlatma, otomasyon), hayvansal üretimde elektrik enerjisinin tarımsal girdi olarak kullanıldığı belirtilerek, "Tarımsal sulamada üreticilerimizin karşı karşıya kaldığı sorunların başında ise elektrik fiyatları gelmektedir. Ocak 2018-Ocak 2020 döneminde fiyat artışları yüzde 108,2’ye ulaşmıştır. Mesken abone grubu fon, pay ve vergi dâhil 69,5 kuruşa elektrik alırken, meskenlerde oturanların gıda ihtiyacını karşılayan üreticilerimizin ödediği tutar 80,8 kuruştur. Üreticilerimiz mesken abone grubuna göre yüzde 14 daha pahalı elektrik kullanmaktadır. Tarımsal sulama abone grubuna sağlanan fiyat avantajı ortadan kalkmıştır" denildi.

Raporda şu talepler dile getirildi:

"Tarımda girdi yükünün hafifletilmesi, üretimin sürdürülebilir kılınması bakımından tarımda kullanılan elektrikte birim fiyatlar düşürülmeli, elektrikte uygulanmakta olan yüzde 1 Enerji Fonu, yüzde 2 TRT payı, yüzde 18 KDV kaldırılmalıdır. Elektrik mutlaka desteklenmeli, indirimli tarifeden elektrik almalarının devamı sağlanmalıdır. Diğer taraftan üreticilerimizin hak ettiği destek, borçlarına mahsuben elektrik şirketlerine aktarılmaktadır. Bu şekilde şirketlerin alacağı devlet eliyle tahsil edilmektedir. Elektrik borçlarının desteklerden tahsil edilmesiyle ilgili uygulama kaldırılmalıdır.

Üreticilerimiz aradıkları zaman elektrik dağıtım şirketlerinde muhatap bulmakta güçlük çektiği gibi, ödemelerde en ufak bir aksama olması halinde elektrikleri anında kesilmektedir. Elektrik aboneliği olan üreticilerimizin elektrik dağıtım şirketine borcu bulunmadığı halde şirket tarafından bir yıl önceki tüketim miktarları dikkate alınarak üreticilerimizden yüksek miktarlarda teminat istenmesi de karşılaşılan sorunlardan biridir. Aylık fatura düzenlenmesi üreticilerimizi sıkıntıya sokmaktadır. Her ay düzenli bir geliri olmayan üreticilerimizin, elektrik faturalarını aylık olarak ödemeleri mümkün değildir. Gerekli yasal düzenlemeler yapılarak tarımsal sulama abone grubundan elektrik alan üreticilerimiz için aylık tahakkuk uygulamasından vazgeçilmeli, ürünlerin hasat dönemi dikkate alınarak yılda bir ya da iki kez olacak şekilde tahsilat yapılmalıdır. Üreticilerimiz haliyle elektrik dağıtım şirketleri ile muhatap olmaktadır. Üreticilerimizin içinde bulunduğu durum göz önüne alınarak elektrik dağıtım şirketleri tarafından gerekli kolaylık sağlanmalıdır."

Tarımsal kredi borçları

Çiftçinin önemli sorunlarından birinin de tarımsal kredi borçları olduğunu vurgulanan rapordu şunlara yer verildi:

"Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu verilerine göre, 2019 Eylül ayı itibarıyla, son bir yılda tarım ve balıkçılık sektörüne kullandırılan nakdi kredi miktarı yüzde 3,3 artışla 101,2 milyar liradan 104,6 milyar liraya yükseldi. Bu dönemde Tarım Kredi Kooperatiflerinin çiftçiye kullandırdığı kredi miktarı da yüzde 5,6 artışla 8,1 milyar liradan 8,5 milyar liraya çıktı. Tarım Kredi Kooperatifleri kademeli olarak, 4 Kasım 2019 tarihinde 1 yıllık işletme kredisi faiz oranını, yüzde 17’ye, Ziraat Bankası ise yüzde 12’ye, bazı özel bankalar ise faiz oranlarını yüzde 13,5’e kadar düşürmüştü. En son Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak tarımsal kredilerde faiz oranının yüzde 12’den yüzde 9’a çekildiğini açıkladı.

Tarım Kredi Kooperatifleri de 1 yıllık işletme kredisi faiz oranını yüzde 14,5’a düşürdü. Bu, finansman sıkıntısı çeken çiftçimizin faiz yükünü bir nebze hafifletmiş olsa da borçların çevrilmesinde zorluk sürmektedir. Çünkü, çiftçimiz, 2018 ve 2019 yıllarında özel bankalardan yüzde 40’lara, Tarım Kredi Kooperatiflerinden yüzde 32,5’lere, Ziraat Bankası’ndan yüzde 16’lara ulaşan yüksek faiz oranları ile kredi kullanmış, yüksek faiz oranları ile borcunu ertelemiş veya yapılandırmıştır. Ayrıca, Ziraat Bankası 2019 yılında kredi talebinde bulunan çiftçilere kullandırdığı kredinin tamamını nakit olarak ödememiştir. İlçeden ilçeye oranlar değişmekle birlikte genel olarak kredinin bir kısmını nakit, bir kısmını ise çiftçiye girdi alımı için vermiş olduğu çiftçi kartına yüklemektedir. Bununla ilgili çiftçilerimizin şikayetleri vardır. Çiftçimiz kredisini nakit olarak almak istemektedir. Bunun dışında bankalar, çiftçiye, hayat sigortası, tarım sigortası, ipotek gibi ilave masrafları da yaptırmaktadırlar. Ayrıca, bankaların talep ettiği teminatları (memur kefil, şehir merkezinde konut) sağlayamayan çok sayıda çiftçimiz de kredi kullanamamıştır. 22 Şubat 2019’da çıkarılan 7166 sayılı kanunla getirilen 10 puanını çiftçi, 5 puanını Hazine’nın karşıladığı yüzde 15 faizle 5 yıl vadeli yapılandırma uygulaması çiftçilerin daha önce yapılandırma yapıldığı için kanuni takibe girmeyen borçlarını kapsamamış, faiz yüksekliği nedeniyle çiftçimiz beklenen ilgiyi de göstermemiştir.

Çiftçimiz, doğal afetler nedeniyle yüzde 3 faizle ertelenmiş borcunu da yüzde 10 faizle yapılandırmak istememiştir."

5 yıl vadeli yapılandırma

Son yıllarda afetlerin de etkisiyle çiftçinin kredi borcunu, başka banka kredisiyle kapatmak zorunda kaldığı belirtilen raporda şöyle denildi:

"Bu yıl da yaşanan afetler nedeniyle borçların ödenmesi mümkün görünmemektedir. Yıllardır biriken borçların bir hasat sezonunda ödenebilmesine de imkan bulunmamaktadır. Nitekim çok sayıda çiftçi, borcunu vadesinde ödeyememiştir. Çiftçilere, alacaklı kurumlar uyarı yazıları göndermektedir.

Bazı tarımsal kredilerde icralar da başlamıştır. Kefiller ile asıl borçlular arasında borcun ödenememesi nedeniyle çıkan sorunlar da her geçen gün artmaktadır. 3 Ocak 2020 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan 2015 nolu Cumhurbaşkanı kararı ile 2020, 2021, 2022 yıllarında afet yaşayan çiftçilerimizin vadesi gelen ana para borçları zarar gördüğü oranlar dikkate alınarak Ziraat Bankası ve Tarım Kredi Kooperatiflerinin cari faizleri üzerinden ertelemede yüzde 25, taksitlendirmede yüzde 20 oranında indirim yapılmak suretiyle 1 yıl süre ile ertelenebilecek veya bu borcu 5 yıla kadar taksitlendirebilecektir. 2019 yılında afet yaşayan çiftçilerin kredi borcuna devlet destekli herhangi bir erteleme kararda yer almamaktadır. 2019 yılında afet yaşadığı için borcunu ödeyemeyen çiftçilerin borç ertelemesi Banka ve TKK’nin kendi esas usul ve mevzuatları çerçevesinde yapılmaktadır. Halihazırda Ziraat Bankası şu anda yüzde 9 olan cari faizi ile yapılandırmaktadır. Yeni uygulama ile 2020, 2021 ve 2022 yılları arasında afet yaşayan çiftçilerin kredi borçlarında yapılacak olan gerek erteleme gerekse taksitlendirmede uygulanacak faiz oranı yüksektir. Aynı zamanda kredinin tamamı erteleme kapsamına alınmayacak. Ayrıca, 2019 yılında afet yaşayan çiftçilerin kredi borçlarının devlet destekli ertelenmesine yönelik halen herhangi bir karar bulunmuyor. Türkiye Ziraat Odaları Birliği olarak; çiftçilerin tüm bankalara olan borçları, çiftçi kayıt sistemi kaydı olsun olmasın, faizleri silinmek suretiyle en az 5 yıl vadeyle yapılandırılmasını talep etmekteyiz."