Fas-İspanya İlişkilerinde Aktif İş Birliği

TACEDDİN EL-ABDULAVİ - Fas ile İspanya arasındaki aktif iş birliğinin son dönemde özellikle ekonomi, enerji, güvenlik ve istihbarat gibi alanlarda zirveye çıktığı belirtiliyor.

İki ülke arasındaki ilişkilerin istikrarlı bir gelişim gösterdiği bu dönemde Fas'ın geri almak istediği İspanya'ya bağlı Sebte ve Melilla kentleri başta olmak üzere anlaşmazlık dosyalarının zamana bırakıldığı görülüyor.

İspanya, 2012'den bu yana Fas'ın birinci ticari ortağı olarak kabul ediliyor. İki ülke arasında artan ziyaretler ve imzalanan anlaşmalar da bunun göstergesi niteliğinde.

İspanya Kralı 6. Felipe, çarşamba günü Fas'a ikinci ziyaretini gerçekleştirdi. İspanya Kralı'nın 2014'te tahta çıkmasının hemen ardından ziyaret ettiği ilk ülkeler arasında da Fas vardı.

Bu haftaki ziyaret kapsamında Felipe ve Fas Kralı 6. Muhammed, iki ülke arasında çok yönlü stratejik ortaklığın kurulması için bir mutabakat zaptının da aralarında bulunduğu, enerji, güvenlik ve kültür alanlarında iş birliği anlaşmalarına imza attı.

İspanya Başbakanı Pedro Sanchez de aralık ayında Fas'ı ilk kez ziyaret ederek Kral 6. Muhammed ile görüşmüştü. Stratejik ve ekonomik ortaklığa vurgu yapılan görüşmelerde Sanchez, ayrıca 2030 FIFA Dünya Kupası'na İspanya, Fas ve Portekiz'in birlikte ev sahipliği yapması fikrini ortaya atmıştı.

- İstikrarlı ilişkilerde jeopolitiğin önemi

Fas Birinci Muhammed Üniversitesi'nden Uluslararası İlişkiler Profesörü Halid eş-Şeyat, İspanya ile Fas arasında son yıllarda ivme kazanan ikili ilişkileri AA muhabirine değerlendirdi.

Şeyat, Madrid-Rabat ilişkilerinin son dönemde büyük gelişme göstermesinde jeopolitiğin etkisinin görmezden gelinemeyeceğini belirtti.

İki ülke arasındaki ilişkileri "istikrarlı" olarak nitelendiren Şeyat, Fas'ın 2002'de İspanya'ya ait "Perejil" (Maydanoz) adasına 12 asker indirmesi sonucu gerilen ilişkilerde 2004'ten bu yana durumun değiştiğini ifade etti.

Krizin çözülmesiyle İspanya'daki Halk Partisi'nin Fas'a Sosyalist İşçi Partisi'nden (PSOE) daha çok düşman olduğu görüşünün geçmişte kaldığını kaydeden Şeyat, "İspanya'nın Fas'a karşı dış politikası değişmez, çünkü denkleme ileri düzeyde yatırımlar ve ekonomik ilişkiler hakim." dedi.

İspanya'nın 2007'den bu yana yaşadığı ekonomik krizde Fas'ın büyük bir çıkış noktası oluşturduğunu söyleyen Şeyat, İspanya'da çok sayıda Faslı göçmen olduğunu hatırlattı.

- Sebte ve Mellila dosyaları

Fas-İspanya ilişkileri konusunda uzman Said Cedidi de iki ülke arasındaki en zor ve karmaşık meselelerden biri olan Sebte (Ceuta) ve Mellila dosyalarının Faslı ve İspanyol yetkililer arasındaki ziyaretlerde konuşulmadığını, görüşmelerde ikili ilişkiler ve iş birliğinin geliştirilmesi gibi konuların ele alındığını ifade etti.

Coğrafi ve tarihi yakınlığın ilişkileri dinamik hale getirdiğini vurgulayan Cedidi, bu yakınlığın ikili ilişkilere zarar verebilecek krizleri önlemek için güçlü bir etki yarattığının da altını çizdi.

Faslı uzman Cedidi ayrıca komşu iki ülkenin ilişkilerinde "en iyi zamanları" yaşadıklarını söyledi.

Ceuta ve Mellila şehirleri, Fas'ın kuzeyinde Afrika kıtasında yer almasına rağmen İspanya'ya bağlı durumda. Nüfusu yaklaşık 70 bin olan Melilla, 1497'den bu yana İspanyol kontrolü altında bulunuyor.

Fas, İspanya'nın iki şehir üzerindeki meşruiyetini kabul etmiyor ve bu şehirleri Fas topraklarının ayrılmaz bir parçası olarak görüyor.