Türkiye'nin 'Oscar'ında 54. heyecan
İlki "Antalya Sanat Festivali" adıyla 1964'te gerçekleştirilen Uluslararası Antalya Film Festivali, bu yıl 54'üncü kez düzenlenecek.
AA muhabirinin yaptığı derlemeye göre, Türkiye'nin en köklü sanat etkinliklerinden biri olarak gösterilen Uluslararası Antalya Film Festivali, Türk sinema tarihinin de önemli bölümüne tanıklık etti.
Festival 1964'ten itibaren düzenlendiyse de Antalya'da kültür ve sanat şenliklerinin başlangıcı çok daha öncelere gidiyor. Mustafa Kemal Atatürk, 9 Mart 1930'da yaptığı Antalya gezisi sırasında Aspendos Tiyatrosu'nu gördüğünde, 'Bu tiyatroyu restore ediniz ve kapısına kilit vurmayınız' der. Yapılan düzenlemelerle eski ihtişamlı görümüne kavuşan Aspendos, sonraki yıllarda yağlı güreş müsabakalarına tanıklık etti. Antalya'yı Tanıtma ve Turizm Derneğinin kurulmasıyla o dönemde az sayıda yerli ziyaretçinin ilgisini çeken kentin yazgısı da değişmeye başladı.
Antalya'yı 27 Mayıs 1953'te gezen Ankara Devlet Konservatuvarı Tiyatro Bölümü öğrencilerinin Aspendos'ta Romeo ve Juliet'i sahnelemeleri, festivale giden yolda önemli duraklardan birini oluşturdu.
O dönem Anadolu'nun küçük kıyı kentlerinden olan yaklaşık 50 bin nüfuslu Antalya'da tiyatroyu izlemek amacıyla 10 bin kişi antik yapıya geldi. Tiyatroya gösterilen ilgiye şaşıran yöneticiler, 'Antalya Belkıs Tiyatro ve Müzik Festivali' adıyla şenlik düzenleme kararı aldı.
Festival tohumlarını Behlül Dal attı
Yönetmen Behlül Dal, 1957'de İstanbul dışındaki ilk yapımcı şirket unvanını taşıyan ANTİŞ Film Antalya Filmcilik Şirketi'ni kurdu. Dal'ı bir film festivalinin tohumlarını atmaya götüren süreç, çocukluk arkadaşı Avni Tolunay'ın belediye başkanı olmasıyla hız kazandı.
Venüs heykeli ve portakalın festivalin simgeleri olarak belirlenmesinin ardından 1-10 Ekim 1964'te düzenlenen Antalya Sanat Festivali'nin 'Filmcilik Dalı'nda kazananı Halit Refiğ'in 'Gurbet Kuşları' filmi oldu.
Dal'ın etkisiyle film yarışmasına dönüşen festival 'Antalya Altın Portakal Film Festivali' adını aldı. 1965 yılında düzenlenen Altın Portakal'ın ikinci kazananı Aşk ve Kin, üçüncü kazananı ise Haldun Dormen'in Bozuk Düzen'i oldu.
Festival bünyesine 1973'de dönemin Belediye Başkanı Selahattin Tonguç tarafından plastik sanatlar yarışması, 1985'te ise dönemin Belediye Başkanı Yener Ulusoy tarafından 'Akdeniz Akdeniz' adlı uluslararası müzik yarışması da eklense de bir süre sonra festival programından çıkarıldı.
Ertem Göreç'in 'Karanlıkta Uyananlar' filminin 1965 yılında jüri tarafından görmezden gelinmesi ve çeşitli gruplar tarafından protesto edilmesi, günlerce konuşuldu.
1979'da düzenlenen festival, Sansür Kurulu'nun yarışmaya katılan Yavuz Pağda'nın yönettiği 'Yolcular', Yavuz Özkan'ın yönettiği 'Demiryol' ve Ömer Kavur'un yönettiği 'Yusuf ile Kenan' filmlerini yasaklayıp bazı bölümleri kesmek istemesi üzerine iptal edildi. 17'nci festival ise 12 Eylül askeri darbesi nedeniyle gerçekleşmedi.
1. Uluslararası Avrasya Film Festivali 2005'te, farklı kültürlerden sanatçıların Antalya'ya gelmesini sağlayarak Altın Portakal'ı uluslararası bir platforma taşıdı.
Geç gelen ödüller
47. Altın Portakal'ın en çok konuşulan ismi ise Emir Kusturica oldu. Uluslararası yarışmanın jüri üyesi olarak festivale davetli Sırp yönetmeni Bosna'da yaşanan katliama destek verdiği gerekçesiyle başlayan protestolar, Kusturica'nın kente girişiyle doruk noktasına çıktı.
1979'da sansür, 1980'de ise darbe nedeniyle yapılamayan festivale katılan filmler, hayatta bulunan jüri üyelerinin katılımıyla temsili bir törenle 2011'de ödüllendirildi.
- En çok ödül Tarık Akan ve Hülya Koçyiğit'e ait
1964'te yapılan festivalde ilk en iyi film ödülü 'Gurbet Kuşları'na, en iyi yönetmen ödülü ise bu filmin yönetmeni Halit Refiğ'e verildi. En iyi kadın oyuncu ödülünü 'Acı Hayat' filmindeki unutulmaz performansıyla Türkan Şoray, en iyi erkek oyuncu ödülünü 'Ağaçlar Ayakta Ölür' filmindeki performansıyla İzzet Günay aldı. Festivalde bugüne kadar en fazla ödül alan yönetmen 6 ödülle Atıf Yılmaz oldu. Yılmaz'ı 4 ödülle Ömer Kavur, 3'er ödülle Halit Refiğ ve Nuri Bilge Ceylan takip ediyor.
Festivalde en iyi erkek oyuncu ödülünü ise Tarık Akan altı kez kazandı. Akan'ı üç ödülle Fikret Hakan takip etti. Festivalde en iyi kadın oyuncu ödülünü Hülya Koçyiğit 5, Türkan Şoray da 4 kez kazandı.
Bugüne kadar ödül alan filmler
Festivalde bugüne kadar ödül alan filmler şöyle:
'Gurbet Kuşları (1964), Aşk ve Kin (1965), Bozuk Düzen (1966), Hudutların Kanunu (1967), İnce Cumali (1968), 1969 yılında herhangi bir film seçilmedi, Bir Çirkin Adam (1970), Ankara Ekspresi (1971), Zulüm (1972), Hayat mı Bu (1973), Düğün (1974), Endişe (1975), Deli Yusuf (1976), Kara Çarşaflı Gelin (1977), Çöpçüler Kralı (1978), Demiryol ve Yusuf ile Kenan (1979), Sürü (1980), 1981 yılında herhangi bir film seçilmedi, Çirkinler de Sever (1982), Faize Hücum (1983), Bir Yudum Sevgi (1984), Dul Bir Kadın (1985), Aaahh Belinda (1986), Muhsin Bey (1987), Gece Yolculuğu (1988), Uçurtmayı Vurmasınlar (1989), Karılar Koğuşu (1990), Gizli Yüz (1991), Cazibe Hanımın Gündüz Düşleri (1992), Mavi Sürgün (1993), Yengeç Sepeti (1994), Böcek (1995), Tabutta Rövaşata (1996), Hamam (1997), Yara (1998), Salkım Hanım'ın Taneleri (1999), Güle Güle (2000), Büyük Adam Küçük Aşk (2001), Uzak (2002), Karşılaşma (2003), Yazı Tura (2004), Türev (2005), Kader (2006), Yumurta (2007), Pazar (2008), Bornova Bornova (2009), Çoğunluk (2010), Güzel Günler Göreceğiz (2011), Güzelliğin On Par'etmez (2012), Kusursuzlar ve Cennetten Kovulmak (iki film paylaştı) (2013), Kuzu (2014), Sarmaşık (2015), Mavi Bisiklet (2016).'
Bu yıl festivalde neler var?
Antalya'da 21-27 Ekim'de yapılacak festivalde, yarışma filmlerinin yanı sıra Türkiye ve farklı ülkelerden yaklaşık 30 film gösterilecek.
Festival 21 Ekim'de 'festival korteji, kırmızı halı ve açılış töreni' etkinlikleriyle başlayacak. Bir hafta boyunca yarışma filmi galalarının yanı sıra ustalık sınıfları, söyleşiler, özel film gösterimleri, konserler, sinema-mutfak etkinlikleri, çocuk ve gençlik programları düzenlenecek, 'Emek Sineması Yeniden' sergisi açılacak.
Bu yıl festivalde her yıl olduğu gibi 'ulusal ve uluslararası' iki ayrı kategori olmayacak. Tüm yarışma filmleri tek kategoride değerlendirilecek.
Bu yıl yarışacak filmler
54. Uluslararası Antalya Film Festivali'nde 13 film resmi seçkide yer alacak. Bunlardan 10'u ödül için yarışacak. Seçkide kadın yönetmenlerin yönettiği 6 uzun metrajlı film yer alacak.
Ödül için yarışacak 10 film şöyle:
'Dürüst Bir Adam (İran-Yönetmen: Mohammad Rasoulof, Senaryo: Mohammad Rasoulof), Melekler Beyaz Giyer (Çin-Yönetmen: Vivian Qu, Senaryo: Vivian Qu), Nisan'ın Kızları (Meksika-Yönetmen: Michel Franco, Senaryo: Michel Franco), Human Flow (Almanya-Yönetmen: Ai Weiwei, Senaryo: Chin-chin Yap-Tim Finch-Boris Cheshirkov), Misafir (Türkiye-Yönetmen: Andaç Haznedaroğlu, Senaryo: Andaç Haznedaroğlu), Aşkın Gözü (Japonya-Fransa-Yönetmen: Naomi Kawase, Senaryo: Naomi Kawase), Redoubtable (Fransa-Yönetmen: Michel Hazanavicius, Senaryo: Michel Hazanavicius), Anne (Gürcistan-Yönetmen: Ana Urushadze, Senaryo: Ana Urushadze), Florida Projesi (Amerika-Yönetmen: Sean Baker, Senaryo: Sean Baker, Chris Bergoch), Zor Bir Karar (Türkiye-Yönetmen: Ender Özkahraman, Senaryo: Ender Özkahraman).'
Ödüller
Yarışmada, en iyi film 50 bin avro, en iyi yönetmen 25 bin avro, en iyi kadın oyuncu 25 bin avro ve en iyi erkek oyuncu 25 bin avro ile ödüllendirilecek. Behlül Dal Ödülü, Jüri Özel Ödülü ve Dr. Avni Tolunay Ödülü (İzleyici Ödülü) ise 10 bin avro olacak.
Antalya Film Forum'da da 'Kurmaca Pitching Platformu, Belgesel Pitching Platformu, Yapım Aşamasında Platformu ve Yapımcısını Arayan Projeler' alanlarında seçilen projeler desteklenecek.