Kuzey Kore'nin programı endişe yaratıyor
Kuzey Kore'nin nükleer programı, uzun süredir uluslararası toplum için endişe kaynağı oluyor.
En son denemesini 2013'ün şubat ayında yapan Pyongyang yönetimi, 'minyatür' bir nükleer cihaz kullandığını ileri sürdü. Pyongyang, plütonyum ve yüksek derecede zenginleştirilmiş uranyum içeren Yongbyon nükleer tesisini yeniden düzenleyip açtığını duyurmuştu.
Kuzey Kore, 2012'de de ilk uydusunu uzun menzilli bir füzeyle uzaya gönderdi. Birleşmiş Milletler, uyduyu yasaklanmış balistik füze teknolojisi olarak niteledi ve Pyongyang hükümetine yeni yaptırım kararı aldı. ABD, Kuzey Kore'nin uzun menzilli roketlerle kendi topraklarını da hedef alabileceğinden duyduğu endişeyi birçok kez dile getirdi.
- İlk deneme
Kuzey Kore, ilk yer altı nükleer denemesini 2006'ın ekim ayında yaptı.
Punggye-ri tesisinde yapılan testte zenginleştirilmiş uranyum yerine plütonyum kullanıldı.
ABD istihbarat yetkilileri, denemeden birkaç gün sonra bölgeden alınan örneklerde radyoaktif madde kalıntılarına rastlandığını açıkladı ve Kuzey Kore'nin deneme yaptığını doğruladı. Yetkililer, denenen silahın bir kilotondan az bir etkiye sahip olduğunu, güçlü bir silah olmadığını açıkladı. Denenen silahın, 2. Dünya Savaşı sırasında 1945'te ABD'nin Japonya'nın Hiroşima kentine attığı atım bombasının onda biri güce sahip olduğu kaydedildi.
Deneminin ardından Birleşmiş Milletler, Pyongyang yönetimine karşı askeri ve ekonomik yaptırım uygulanması kararı aldı.
Yaklaşık bir yıl süren görüşmelerin ardından taraflar arasında anlaşma sağlandı ve Pyongyang, insani yardımla diplomatik tavizler karşılığında Yongbyon'daki ana nükleer reaktörünü kapamayı kabul etti. Ancak Kuzey Kore'nin daha sonra ABD, Güney Kore, Japonya, Çin ve Rusya'yı yükümlülüklerini yerine getirmemekle suçlaması üzerine anlaşma askıya alındı.
- İkinci deneme
Kuzey Kore, anlaşmanın askıya alınmasından kısa süre sonra 25 Mayıs 2009'da ikinci yer altı nükleer denemesini yaptı. Bu deneme, ilkinden çok daha güçlüydü. Rusya Savunma Bakanlığı, denemenin 20 kiloton şiddetinde bir patlamaya yol açtığını belirtti.
Güney Kore, denemenin ardından Punggye-ri tesisi yakınlarındaki Kilju kentinin kuzeydoğusunda yer sarsıntısı kaydedildiğini açıkladı. ABD Jeolojik Araştırmalar Kurumu da yerin 10 kilometre derinliğinde 4,7 büyüklüğünde bir deprem kaydedildiğini söyledi.
Kuzey Kore'nin nükleer denemenin ardından uzun menzilli füzelerini de fırlatması üzerine Birleşmiş Milletler, Pyongyang'a uygulanan yaptırımları artırdı.
Bu arada Kuzey Kore, 2010'da Amerikalı nükleer bilimci Siegfried Hecker'in başkent Pyongyang'ın 100 kilometre kuzeyindeki Yongbyon uranyum zenginleştirme tesisini ziyaret etmesine izin verdi.
Ziyaret sırasında yetkililer, Hecker'e henüz inşaat halindeki nükleer reaktör de gösterildi. Hecker, sivil amaçlı nükleer güç için tasarlanmış gibi görünen tesisin silah üretebilecek aşamaya kolayca getirilebileceği uyarısında bulundu. Hecker, tesisin son derece sofistike olduğuna da dikkati çekti.
- Üçüncü deneme
12 Şubat 2013'te Punggye-ri yer altı nükleer test sitesinde normal dışı bir sismik hareket belirlendi. Pyongyang yönetimi, yeni bir nükleer deneme yaptığını ve minyatür bir araç kullanılan denemenin başarıyla tamamlandığını açıkladı.
Yaklaşık 7,9 kiloton şiddetindeki deneme, 4,9 büyüklüğünde bir yer sarsıntısına neden oldu.
Pyongyang yönetimi, denemelerin ülkenin kendisini koruma yeteneğini artırmak için yapıldığını ileri sürdü.
Uluslararası toplum, Kuzey Kore'nin nükleer deneme yapmasına sert tepki gösterdi. Birleşmiş Milletler, ülkeye uygulanan yaptırımları yeniden artırdı.