Âşık Yaranî Vefat Etti

026 Kasım 2015 Cuma günü Gebze’de vefat edip Oltu’da toprağa verilen ve Asıl adı Cengiz Ay olan Âşık Yaranî 1946 yılında Oltu ilçesine bağlı Topkaynak köyünde dünyaya geldi. Ailesinin tek çocuğu olan Âşık Yaranî çok küçük yaşlarda babasını kaybetti. İlkokul mezunudur. Kendi köyünde okul olmadığı için ilkokulu Oltu’nun Bahçecik köyünde bitirdi. 1958 yılında Henüz 12 yaşında bir çocukken Erzurum’a gitti ve çeşitli işlerde çalıştı. Âşıklığın yanı sıra esnaflık da yapmıştır. Yâranî’nin ilk ustası dedesi Mahmut Efendi olmuştur. Dedesinden dinlediği âşık hikâyeleri ve onlara ait şiirlerle büyümüş böylece âşıklık geleneği ile küçük yaşlarda tanışmıştır. Çocukluğundan itibaren âşıklar meclislerinde bulunmuş, büyükler tarafından köy odasına çağrılıp türküler söyletilmiştir. Yâranî, bir ustanın yanında sürekli bulunmamıştır. Ancak etkilendiği, ilham aldığı âşıklar vardır. Sümmani, Şenlik, Bardızlı Mevlüt İhsani, Reyhani gibi âşıklardan etkilenmiştir. Yaranî, âşık olmak için sevmek çile çekmek ve yoksul olmak gerektiğine inanmaktaydı. Yakın dost, arkadaş, anlamlarına gelen ‘Yaranî’ mahlası, dost ve arkadaş canlısı olduğu için yine arkadaşları tarafından verilmiştir. İrticalen şiir söylemenin insanın kendi ruhunda oluştuğuna inanmaktaydı. Kendisini âşık olarak nitelendirmiştir. Âşıklığı meslek olarak görmüş ve kahvelerde, düğünlerde, güreşlerde, davet edildiği ortamlarda icra etmiştir. Tasnif ettiği Öksüzoğlu hikâyesinin yanı sıra ustalarından öğrendiği hikâyeler de vardır. Yerel radyo ve televizyonlarda programlar yapmıştır. Şiirleri dergi ve gazetelerde yayınlanmıştır. Araştırmacı Yazar Temel Vural tarafından hazırlanan ‘Sümmani’den Günümüze Oltu Havzası Şairleri’ adlı Oltu ve yöresi şairlerinden bahseden kitapta kendisine yer verilmiştir.

Oğula Nasihat

Yıllarca anlattım sana sırrımı Onu yad ellere bildirme oğul

Bırakır giderim servet varımı Sahip ol elinden aldırma oğul

Babanın sözünden ne olur küsme Fırtına misali dağlarda esme

Hısım akrabayı kapıdan kesme Dostluğu aradan kaldırma oğul

Doğru çalış, helal kazan, helal ye Sana ne söylersem dinle!

Ne olduğun deme ne olurum de Kem söz ile yürek deldirme oğul

Eğer yapmıyorsan bir gönül yıkma Kendine sahip ol ahlâktan çıkma

Kendini bilmezle oturup kalkma Ölmeden sen beni öldürme oğul

Çok güvenme gençliğine varına Kem göz ile bakma elin yarına

Çünkü kanat germiş yavrularına Onu yuvasından aldırma oğul

Yarânî, boş lafla halkı aldatma Aldanan kendinsin kendin avutma

Aslın Türk ve Müslümandır unutma Sakın kimliğini sildirme oğul

Benim Anam Erzurumludur

Şerefle tarihe yazmış adını

Çünkü benim anam Erzurumludur

İstiklal uğruna kurmuş vadini

Çünkü benim anam Erzurumludur

Kolay mı tarihe destan yazması Silahları,

balta, kürek, kazması

Sargı olmuş yemenisi yazması

Çünkü benim anam Erzurumludur

Doksan Üç Harbi’nden geliyor izi

Şehit Erzurum’un dağları düzü

Araştırdım anam öz DADAŞ kızı

Çünkü benim anam Erzuruludur

Benim anam analardan baş idi

Şehit vermiş iki gözü yaş idi

Sırtında cepheye mermi taşıdı

Çünkü benim anam Erzurumludur

Bakışıyla şimşekleri çakardı

Hançerini kurşağına takardı

Düşman baş kaldırsa karsı çıkardı

Çünkü benım anam Erzurumludur

Yaranî sevdiğin Hak’tır vatandır

Şehitleri toprağında yatandır

Bu dediğim ana Nene Hatundur

Çünkü benim anam Erzurumludur...