40 tornado uçağına ‘ekonomik’ engel
Ortaya çıkan belgelere göre Türk hükümeti 1984’te İngiltere’den 40 adet tornado savaş uçağı almak istedi. Ancak bu durum Türkiye’nin ekonomik koşulları nedeniyle sorun yarattı.
İngiliz hükümetinin çeşitli birimleri arasında yapılan yazışmalarda, toplamı 985 milyon sterlini bulacak olan satış fiyatından ortaklar Almanya ve İtalya'nın payları çıkınca en büyük payın 573 milyon sterlinle İngiltere'ye ait olacağına dikkat çekildi. Bunun için İngiltere Ticaret Bakanlığı'nın İhracat Kredisi Garantisi Dairesi'nin kredi onayının alınması gerektiğine dikkat çekilen yazışmalarda,'Türkiye'nin ekonomik durumunun mutlaka dikkate alınması' gereğine işaret edildi.
Parlamentonun Uluslararası İlişkiler Danışma Komitesi'nin (OD) satışı'stratejik ve endüstriyel' sebeplerle desteklediğine dikkat çeken İngiliz arşiv belgelerinde “Ancak onlar da Kredi Garanti Dairesi'nin satışa garanti verirken, Türkiye'de kamu düzenine ilişkin asayiş kaygılarının göz önünde tutulması gereğini kabul ediyor” denildi.
İngiltere Ticaret Bakanı tarafından dönemin başbakanı Turgut Özal'a yazılan bilgi notunda, kredi garantisi konusundaki sorunların varlığına işaret edilirken, “Ancak biz de stratejik ve endüstriyel açıdan satışın yapılmasının gereğini görüyoruz, bizce British Aerospace'in satışı yapmasına izin verilmeli” denildi.
Satış fikri desteklendi
Savunma Bakanlığı tarafından Özal'a yazılan notta da, risklerin varlığı kabul edilirken, Türkiye'nin NATO içindeki önemine dikkat çekildi ve bu çerçevede Tornado anlaşmasının bütün NATO açısından askeri bir önem taşıdığı vurgulanarak satış fikri desteklendi.
Ticaret Bakanlığı'nın yazdığı ikinci görüşte de, “Satışı sağlayacak finansal desteği reddetmek, diğer birimlerin de belirttiği üzere, en yakın müttefiklerimizden biri olan Türkiye ile ilişkilerimize zarar verecektir” denildi.
‘Türkiye'nin ekonomisi kaygı verici'
“Biz bu uçakları satmayı reddedersek, Türkler muhtemelen başka yerden alacaklar” denilen resmi yazıda,'ABD ve Fransa, yerimizi almak için çoktan hazır bekliyorlar ve çok daha uygun kredi imkanları sağlamaya da hazır görünüyorlar' uyarısı yapıldı. Yazıda, “Bu zor bir karar. Türkiye'nin ekonomik durumuyla ilgili kaygılar var. Son derece güçlü stratejik, politik ve ticari gerekçeler bulunuyor” görüşü vurgulandı.
Yazıda tornadolar yüzünden sivil alışverişin bozulmasının yanlış olacağı, İkinci Boğaz köprüsünün İngiltere konsorsiyumuna verilmesi halinde çelik imalatının İngiltere'de yapılabileceği kaydedildi. Yazıda ayrıca Türkiye'nin 1983'te ABD'den 4 milyon dolarlık F16 uçaklarını aldığı da belirtildi.
‘Arşiv'den çıkan 7 Türk!
İngiltere Ulusal Arşiv Kurumu'nun üzerlerinde 30 yıllık gizlilik hükmü bulunan birçok belgeyi geçtiğimiz günlerde açıklamasının ardından arşivde isimleri bulunan 7 Türk'e ait bir detay büyük ilgi çekti.
Kurum, İngiltere Adalet Bakanlığı'nda bazı Türk vatandaşlarıyla ilgili olarak tutulan göçmenlik dosyaları üzerindeki gizlilik kararını 100 yıl daha uzattı. Belgeler arasında yedi kişinin ismi göze çarptı. Bunlar, Adil Kusbi, Hüsnü Hakan Yolasığmaz, Muharrem Kıvrak, Nail Nazlıvatan, Sacit Onur, Kalami Solakoğlu ve Simpat Acemoğlu olarak açıklandı. 1984 tarihine dayanan belgelerin açılış tarihi olarak da 1 Ocak 2085 gösterildi. Belgelerin içinde göçmenlik için başvuran kişilere ait kişisel bilgiler yer aldığı belirtildi.