Özel Sektörün Taş Kömürü Üretiminde Dar Boğaz
ZONGULDAK - ERDİNÇ AKSOY - Zonguldak'ta, Türkiye Taşkömürü Kurumunun çalıştırmadığı maden sahalarını kiralama yöntemiyle 1989'dan itibaren işleten özel sektör, yılın 7 ayında 299 bin 166 ton üretim yaparak son yılların en az kömürünü çıkarttı.
Kentte 1989'dan itibaren yaptıkları üretim, Maden Yasası'nın 2004'de yürürlüğe girmesiyle yasal güvenceye kavuşan özel işletmeler, 2004'te ürettikleri 65 bin 124 ton kömürü bazı yıllarda 1 milyon tonun üzerine çıkartmayı başarsalarda üretimde istikrar yakalayamadı.
Uluslararası piyasalarda taş kömürünün fiyatının düşmesi sonucu rekabet gücü azalan 24 yerli işletmeci, geçen yılın ilk yarısında 391 bin 239 ton kömür üretirken, 2013'in ilk 7 ayında 299 bin 166 ton kömür çıkartabildi.
TTK'ya 2012'in ilk çeyreğinde ürettikleri kömür karşılığında 7 milyon 432 bin 909 lira ödeyen işletmeler, bu yılın 7 aylık üretim payı olarak ise kuruma 5 milyon 899 bin 533 lira ödemede bulundu.
İki termik santralden sadece birinin yerli kömürü tercih ettiği kentte, özel maden işletmeleri özelleştirmesi gündemde olan Çatalağzı Termik Santralı'nın işletmesine talip olarak sıkıntıyı aşmayı planlıyor.
Zonguldak Maden ve Enerji Sanayicileri İş Adamları Derneği Başkanı Ümit Velioğlu, AA muhabirine yaptığı açıklamada, 2012'den itibaren dünya kömür fiyatlarında sürekli bir düşüş yaşandığını, bunu da maliyetlerin kurtarmayacak seviyeye ulaştığını söyledi.
Özel sektör üreticilerinin ton başına 30 lira gibi TTK'ya pay ödemekle yükümlü olduklarını ifade eden Velioğlu, "Bizim için bu önemli bir maliyet oluşturuyor. TTK 2012'de kömürün tonunu 194 liraya satmış, 564 liraya da mal etmiş. Onların bu aradaki farki devlet sübvanse ediyor ama özel sektör açısından böyle bir durum söz konusu olmayacağından sıkıntı yaşanıyor" diye konuştu.
-İstihdam azaldı
Velioğlu, kömür sattıkları pazarlardan talebinin olmaması, ÇATES'in ünitelerinden birisinin 1 yılı aşkın bakımda bulunmasından dolayı da stokların birikmesinin sıkıntılarını arttırdığını vurgulayarak, şunları kaydetti:
"ÇATES'in 2011'den stoklarında kalan kömürü bile bitiremeyişi dar boğaza çok büyük etken oldu. Firmaların stokları arttı. İşletmelerin hepsi ekonomik olarak sıkıntı yaşıyor. Üretim düşüşündeki en büyük etken ÇATES'in düşük kalori kömürleri ünite revizyonu nedeniyle almayışıdır. Firmaların stokları arttı, işçi azaltmak zorunda kaldı. İstihdam rakamları 1,5 yıl içinde 5 bin civarından 3 bine kadar geriledi. Her gün Manisa Soma'daki kömür ocaklarına kentten işçi gidiyor. Bu göç de kentin ekonomisini çöküntüye uğratıyor."
-ÇATES'e maden işletmeleri talip
ÇATES'teki revizyonun bittiğini, iki ünitenin aynı anda çalışacağı bilgisini aldıklarını ifade eden Velioğlu, "İki ünite en az 6 ay süreyle çalışırsa stoklarımız eriyebilir. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı'na bu yöndeki talebimizi ileteceğiz. Bu yerine getirilirse ve kömür alımı da gerçekleşirse firmalar ayakta durabilecek noktada kalacaktır" ifadesini kullandı.
Velioğlu, ÇATES'in özelleştirme sürecinde olduğunu hatırlatarak, şunları kaydetti:
"Santralın, bedeli karşılığında MESİAD'a doğrudan verilmesini talep ediyoruz. ÇATES'in kuruluş sözleşmesinde de yazan varlık amacı, bölgedeki düşük kalori kömürleri tüketip elektrik enerjisine çevirmektir. Burası normal bir şekilde ihaleye çıkarsa kent dışından herhangi bir grubun eline geçmesiyle ithal kömüre dayalı çalıştırılacaktır. Bu da 125 bin kişiyi doğrundan olumsuz etkileyecektir. Bunun önüne geçilmesi için ÇATES'in kentteki kömür üreticilerinin oluşturduğu konsorsiyuma verilmesini istiyoruz. Verilemiyorsa da ihaleye şartnamesinde ÇATES'te kentte üretilen kömürün kullanılmasını zorunlu bırakılmasını talep ediyoruz. Böylece havzada kömür üretimi ve istihdamı devam edecektir."
MESİAD Başkanı Velioğlu, AK Parti Zonguldak Milletvekili Özcan Ulupınar ve parti yöneticileriyle bir süre önce Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız'la görüşmeler yaptıklarını söyledi.
Yapılan ön görüşmenin ardından taleplerini yazılı bir dosya halinde bakanlığa sunacaklarına anlatan Velioğlu, "Önümüzdeki günlerde randevu talep edip bakanlığa gideceğiz. ÇATES'teki ihale sürecinde isteklerimizin dikkate alacağına inanıyoruz" dedi.
-Özel sektörün kömür üretimi
Özel sektörün 2004 ile 2013'ün 7 ayı arasındaki üretim rakamları ile TTK'dan da alım yapan ÇATES'in aynı dönemde yaktığı kömür miktarı şöyle:
Kaynak: AA
Uluslararası piyasalarda taş kömürünün fiyatının düşmesi sonucu rekabet gücü azalan 24 yerli işletmeci, geçen yılın ilk yarısında 391 bin 239 ton kömür üretirken, 2013'in ilk 7 ayında 299 bin 166 ton kömür çıkartabildi.
TTK'ya 2012'in ilk çeyreğinde ürettikleri kömür karşılığında 7 milyon 432 bin 909 lira ödeyen işletmeler, bu yılın 7 aylık üretim payı olarak ise kuruma 5 milyon 899 bin 533 lira ödemede bulundu.
İki termik santralden sadece birinin yerli kömürü tercih ettiği kentte, özel maden işletmeleri özelleştirmesi gündemde olan Çatalağzı Termik Santralı'nın işletmesine talip olarak sıkıntıyı aşmayı planlıyor.
Zonguldak Maden ve Enerji Sanayicileri İş Adamları Derneği Başkanı Ümit Velioğlu, AA muhabirine yaptığı açıklamada, 2012'den itibaren dünya kömür fiyatlarında sürekli bir düşüş yaşandığını, bunu da maliyetlerin kurtarmayacak seviyeye ulaştığını söyledi.
Özel sektör üreticilerinin ton başına 30 lira gibi TTK'ya pay ödemekle yükümlü olduklarını ifade eden Velioğlu, "Bizim için bu önemli bir maliyet oluşturuyor. TTK 2012'de kömürün tonunu 194 liraya satmış, 564 liraya da mal etmiş. Onların bu aradaki farki devlet sübvanse ediyor ama özel sektör açısından böyle bir durum söz konusu olmayacağından sıkıntı yaşanıyor" diye konuştu.
-İstihdam azaldı
Velioğlu, kömür sattıkları pazarlardan talebinin olmaması, ÇATES'in ünitelerinden birisinin 1 yılı aşkın bakımda bulunmasından dolayı da stokların birikmesinin sıkıntılarını arttırdığını vurgulayarak, şunları kaydetti:
"ÇATES'in 2011'den stoklarında kalan kömürü bile bitiremeyişi dar boğaza çok büyük etken oldu. Firmaların stokları arttı. İşletmelerin hepsi ekonomik olarak sıkıntı yaşıyor. Üretim düşüşündeki en büyük etken ÇATES'in düşük kalori kömürleri ünite revizyonu nedeniyle almayışıdır. Firmaların stokları arttı, işçi azaltmak zorunda kaldı. İstihdam rakamları 1,5 yıl içinde 5 bin civarından 3 bine kadar geriledi. Her gün Manisa Soma'daki kömür ocaklarına kentten işçi gidiyor. Bu göç de kentin ekonomisini çöküntüye uğratıyor."
-ÇATES'e maden işletmeleri talip
ÇATES'teki revizyonun bittiğini, iki ünitenin aynı anda çalışacağı bilgisini aldıklarını ifade eden Velioğlu, "İki ünite en az 6 ay süreyle çalışırsa stoklarımız eriyebilir. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı'na bu yöndeki talebimizi ileteceğiz. Bu yerine getirilirse ve kömür alımı da gerçekleşirse firmalar ayakta durabilecek noktada kalacaktır" ifadesini kullandı.
Velioğlu, ÇATES'in özelleştirme sürecinde olduğunu hatırlatarak, şunları kaydetti:
"Santralın, bedeli karşılığında MESİAD'a doğrudan verilmesini talep ediyoruz. ÇATES'in kuruluş sözleşmesinde de yazan varlık amacı, bölgedeki düşük kalori kömürleri tüketip elektrik enerjisine çevirmektir. Burası normal bir şekilde ihaleye çıkarsa kent dışından herhangi bir grubun eline geçmesiyle ithal kömüre dayalı çalıştırılacaktır. Bu da 125 bin kişiyi doğrundan olumsuz etkileyecektir. Bunun önüne geçilmesi için ÇATES'in kentteki kömür üreticilerinin oluşturduğu konsorsiyuma verilmesini istiyoruz. Verilemiyorsa da ihaleye şartnamesinde ÇATES'te kentte üretilen kömürün kullanılmasını zorunlu bırakılmasını talep ediyoruz. Böylece havzada kömür üretimi ve istihdamı devam edecektir."
MESİAD Başkanı Velioğlu, AK Parti Zonguldak Milletvekili Özcan Ulupınar ve parti yöneticileriyle bir süre önce Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız'la görüşmeler yaptıklarını söyledi.
Yapılan ön görüşmenin ardından taleplerini yazılı bir dosya halinde bakanlığa sunacaklarına anlatan Velioğlu, "Önümüzdeki günlerde randevu talep edip bakanlığa gideceğiz. ÇATES'teki ihale sürecinde isteklerimizin dikkate alacağına inanıyoruz" dedi.
-Özel sektörün kömür üretimi
Özel sektörün 2004 ile 2013'ün 7 ayı arasındaki üretim rakamları ile TTK'dan da alım yapan ÇATES'in aynı dönemde yaktığı kömür miktarı şöyle:
| Yıllar | Özel sektörün ürettiği kömür | ÇATES'in yaktığı kömür ton |
| 2004 | 65.124 | 1.209.019 |
| 2005 | 511.355 | 1.589.193 |
| 2006 | 795.931 | 1.567.330 |
| 2007 | 817.092 | 1.653.260 |
| 2008 | 1.043.909 | 1.664.858 |
| 2009 | 999.776 | 1.664.858 |
| 2010 | 883.074 | 1.563.791 |
| 2011 | 1.026.732 | 1.700.458 |
| 2012 | 835.157 | 1.254.622 |
| 2013 | 299.166 | 511.938 |