Cazibe Merkezlerini Destekleme Programı

Cazibe merkezleri yaklaşımının 1982 yılında yapılan ‘Yerleşme Merkezlerinin Kademelenmesi Çalışması’nın esas alınarak geliştirildiğini ifade eden Bilici, Büyüme Kutupları Teorisi’ne dayanan cazibe merkezleri stratejisinin Yüksek Planlama Kurulu kararları ile yasal bir hal aldığını belirtti.

Bilici, “Sosyo-ekonomik gelişmişlik seviyesine göre Kalkınma Bakanlığı tarafından belirlenen merkezlere sağlanacak imkânlarla kalkınma ivmesinin yakalanması ve nihayetinde bu ivmenin çevrelerine de yayılması ile iç göçün bölge içerisinde tutulması amaçlanmaktadır. 2007-2013 dönemini kapsayan Dokuzuncu Kalkınma Planı’nda, ‘Cazibe Merkezleri Programı’ndan bahsedilmektedir. Kalkınma Bakanlığı tarafından hazırlanan Cazibe Merkezlerini Destekleme Programı, sınırlı olan ulusal kaynakların ülke genelinde eşit biçimde dağıtılamayacağı düşüncesi ile belirli merkezlerin seçilmesi ve yatırımların bu merkezlerde yoğunlaştırılması öngörülmektedir. Bölgesel bu stratejiyle yapılacak yatırımlarla ekonomik hareketliliğin başlaması, sürekliliğin sağlanması ve çevresindeki bölgelerin de olumlu yönde etkilenmesi hedeflenmektedir. Programlarda, kent merkezi hedef alınarak hazırlanmakta ve uygulanmaktadır. Kısaca kaynak kullanımında coğrafi odaklanmayı sağlamaya yönelik bir programdır. Bu kapsamda, nispeten az gelişmiş bölgelerde göç eğilimlerini bölge içine yönlendirmede çekim merkezi ve kentsel büyüme kutbu işlevi görecek ve çevrelerine hizmet verme potansiyeli yüksek cazibe merkezleri belirlenmiştir. Cazibe merkezleri belirlenirken, 2004 yılında DPT’nin hazırlamış olduğu ‘İlçelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması’ esas alınmıştır. Bu seçimde; nüfus, hizmet sektöründeki istihdam oranı, havaalanı, üniversite ve coğrafi bölge kriteri gibi kriterler belirleyici olmuştur. Sıralanan bu kriterler esas alınarak DPT tarafından 12 cazibe merkezi belirlenmiştir. Bu cazibe merkezleri; Malatya, Elazığ, Erzurum, Van, Gaziantep, Diyarbakır, Şanlıurfa, Samsun, Trabzon, Konya, Kayseri ve Sivas’tır. Yatırımlarda öncelikli olan söz konusu cazibe merkezlerinin gelişmesine hız kazandıracak, ekonomik-sosyal altyapı yatırımlarına, insan kaynakları ve istihdam ağırlıklı projelere de öncelik verilmektedir. Bu imtiyaz ulusal düzeyde bölgesel gelişmişlik farklarının azaltılmasına katkı sağlamaktadır. Diyarbakır ilinde pilot uygulaması yapılan program, 2010 yılında Erzurum, Şanlıurfa ve Van illerine yaygınlaştırılmıştır. Bugüne kadar bu üç ilde gerçekleştirilen çeşitli projeler için yaklaşık 60 milyon TL kaynak tahsis edilmiştir. 4 ilde uygulaması yürütülen program kapsamında 2010-2012 dönemi için toplam 16 proje uygulamaya alınmıştır. Bu projelerin 15 tanesi kültür/turizm temalıdır. Programın hâlihazırda yürütüldüğü dört ilde kritik sektör kültür ve tarih temelli turizm olarak ortaya çıkmıştır. Yerel tercihler de bu yönde tecelli etmiştir. Van İli Cazibe Merkezleri Destekleme Programı uygulamaları kapsamında turizm sektöründe canlılığın sağlanması amacıyla 2010 yılında üç proje, 2011 yılında ise iki proje uygulamaya alınmıştır” dedi.

Uygulamaya alınan projeler hakkında da bilgiler veren Mustafa Bilici, “Urartu Müzesi için 7,9 milyon TL bütçe ayrılmıştır. Proje için yer tahsisi yapılmış ve projenin teknik ve mimari çizimleri tamamlanmıştır. İnşaat çalışmaları devam etmektedir. 4,9 milyon TL bütçesi olan Abalı Kayak Tesisi Projesi için bugüne kadar 4,4 milyon TL kaynak aktarılmıştır. Proje kapsamında, telesiyej tesisine ait; komple temel betonlar, kontrol odaları, hat güzergahındaki taşıyıcı direkler ve makara takımları imalat ve montajı, sabit kalemli taşıyıcılar, çelik halat sistemi gerçekleştirilmiş ve yapım işleri tamamlanmıştır. Ocak ayı içinde Van’da kayak sezonu açılmış vatandaşlarımız kaymaya başlamışlardır. 2,7 milyon TL bütçesi olan Van Gölü İnci Tur Gemi Alımı Projesi için de 2,5 milyon TL kaynak aktarılmıştır. Proje kapsamında 2 adet Katamaran Tipi Deniz Otobüsü (70 kişilik) alınarak Van Gölü üzerinde hizmete sunulmuştur. Vatandaşlarımız Van Gölü’nün mavisi ve eşsiz doğa güzelliklerinin arasından Urartu’dan-Selçuklu’ya tarihi yolculuk yapma imkânına kavuşmuşlardır. Proje ile tekstil ve konfeksiyon alanında İstanbul ve İzmir gibi batı illerinde faaliyet gösteren işletmelerin, Van’da kurulması planlanan ihtisas küçük sanayi sitesi benzeri bir model dahilinde Van’a taşınmasının teşvik edilmesi amacıyla altyapısı hazır, yapım işleri bitmiş bir sanayi alanının oluşturulmasıdır. Proje kapsamında tip proje ile projelendirilmiş 500, 750 ve 1500 metrekare büyüklüğünde işlikler ile toplam 25 bin 500 metrekarelik kapalı alanın altyapısının yapımı planlanmaktadır. Toplam proje maliyeti 34.597.307 TL olarak öngörülmektedir. Doğu Anadolu Kalkınma Ajansı’nın İstanbul, Adana ve Bursa’da yerleşik tekstil firmaları nezdinde yürüttüğü ön talep toplama çalışması neticesinde, 23 tekstil firmasının toplam 49 bin metrekare kapalı alan talep ettiği belirtilmektedir. Söz konusu alanda; 3 adet 6 bin metrekarelik parsel, 2 adet 3 bin metrekarelik parsel ve 1 adet 1500 metrekarelik parsel bulunmakta, kullanıcı taleplerine göre öngörülen kapalı alanda maksimum 51, minimum 17 işliğin bulunduğu bir kompleksten söz etmek mümkündür.

Projenin yer durumuna ilişkin olarak Van’ın Kurubaş bölgesinde yer alan 300 bin metrekare büyüklüğünde bulunan hazine arazisi 264 bin TL bedel ödenerek devralınmış ve proje kapsamında gerçekleştirilecek altyapı projeleri için ihaleye çıkılmıştır. Tuşba Fuar ve Kongre Merkezi Projesi ile KOBİ’lerin, STK’ların ve diğer kuruluşların tanıtım, eğitim, danışmanlık, pazarlama, sosyal etkinlik, teknik destek, iletişim gibi birçok alandaki faaliyetlerine katkı sağlamak üzere Van ve çevre illerde ihtiyaca cevap verebilecek nitelikte bir fuar ve kongre merkezinin kurulması planlanmaktadır. Bu projenin kentte faaliyet göstermekte olan KOBİ’lere yönelik olarak; doğru tanıtım ile sinerji oluşturma ve KOBİ’lerin imajlarının güçlendirilmesi, KOBİ’lerin pazarlama yeteneklerinin geliştirilmesi, kentte fuar ve festival kültürünün yerleştirilmesi ve KOBİ’lerin bu sürece dahil edilmesi, KOBİ’lerin satış ve kar artışı elde etmelerine destek olacak tanıtım sayesinde yurtiçi ve yurtdışı pazarlarına ulaşım imkanlarını sağlaması planlanmaktadır.

Toplam proje maliyeti 13.393.708 TL olarak öngörülmektedir. Proje kapsamında oluşturulacak fiziki mekanda 17 yıldır düzenlenen Van Asya Uluslararası İpek Yolu Turizm, Ticaret ve Sanayi Fuarı, sektörel ayrım gözetilerek ulusal ve uluslararası ihtisas fuarları, yılda en az 12 adet bilimsel toplantı ile kongre ve diğer sosyal faaliyetler gerçekleştirilmesi planlanmaktadır. Proje ile teknik ve kapasite bakımından uygun yeterliliğe sahip bir fuar ve kongre merkezinin Van ilinde yapılması, Van ilini ulusal ve özellikle uluslararası alanda tercih edilen bir destinasyon merkezi haline getireceği öngörülmektedir” şeklinde konuştu.

Bilici, Cazibe Merkezleri Programı’nın Türkiye’de değişen planlama yaklaşımının göstergelerinden biri olduğunu belirterek, “Bu çerçevede, program yenilikçi bir yaklaşımı temsil etmektedir. Bu nedenle Cazibe Merkezleri Programı’nda başta Sayın Kalkınma Bakanımız Cevdet Yılmaz olmak üzere emeği geçen herkese teşekkür ediyor ve başarılarından dolayı kutluyorum” diye konuştu.