'Öküz' öldü 'Ot'lar bize kaldı
Mizah dünyasının ağır toplarından Met Üst, "Öküz"le başlattığı kültür sanat dergiciliğini "Ot"la sürdürüyor. Bu dergi de seleflerinin "dergi için üretim" anlayışını sürdürecek. İnternetin sanallığına, kâğıdın dürüstlüğünü yeğleyen Met Üst, "Ot" ve köklerini Serdar Aksoy'a anlattı
Dümende Metin Üstündağ; nam-ı diğer Met Üst oturuyor. 'Ot 'un seleflerinde yazan Orhan Pamuk, Murathan Mungan, Can Yücel, Ferhan Şensoy, Haydar Ergülen, Orhan Alkaya ve başkaca isimleri düşününce heyecanlanmamak pek mümkün değil. Çünkü milenyum kuşağı için ancak sis perdesinin ardından sezilebilen bu dergi geleneği, 'dangadanak ' karşımıza çıkıverdi.
'Ot 'un kapağını çevirirken dikkatli olmanızı tavsiye edip sözü Met Üst'e bırakalım...
'Ot ' nereden çıktı?
'Gırgır 'dan sonra haftalık mizah dergisi geleneği oluşmuştu. Sonrasında yeni dergiler çıktı falan, yani o gelenek devam ediyor. Aklımda hep 'buna benzer bir kültür sanat dergisi olabilir mi ' fikri vardı. 'Gırgır ' dergisi gibi rahat, gençlerin okuyacağı, 'kanka ' muhabbeti yapılabilecek bir kültür sanat dergisi, edebiyat dergisi olur mu? Vallahi oldu. 'Öküz ' ve 'Hayvan 'la oldu, mizah dergileriyle yarışır hale geldi ve bu da 'Gırgır ' gibi bir gelenek oluşturdu. Bir de insanların diretmesiyle ilgili biraz da. 'Penguen ' tamam da 'Öküz ', 'Hayvan ' gibi kültür sanat dergileri ne olacak diye soruyorlardı.
Öncelleri gibi çağrışım yapan bir isim.
Hep metaforu olan isimler seçiyoruz. Birinci neden, değersiz olması. Öküz de hayvanların içinde en emek vereni, ama en değersiz olanı. Hayvan zaten değersiz. Hep hakaret için kullanılan sözcükler. Bu kelimeler legalleşti. İnsanlar severken de, yererken de öküz demeye başladı. Mesela penguen bize ne kadar uzak, öyle değil mi? Ama şimdi can gibi, kanka gibi. Bir süre sonra ot deyince insanların aklında bambaşka bir şey canlanacak. Bizim mottomuza da uygun bir isim. 'Ot ' da diğer dergiler gibi daha çok merkez edebiyattan değil de kenarda kalmış, alternatif, avangart, olanakları çok olmayan insanlar için bir platform olacak. Şanlı bir medyamız var, ama kimse huzurlu değil. İlk sayıda da zaten bu dediğime uygun işler yaptık.
Ne kadar çalıştınız, tepkiler nasıl?
Sekiz aylık bir ön çalışma süreci oldu. Şahane karşılandı. Bahsettiğimizde insanlar, 'vaauuv ' diye yaklaşıyorlardı. Bir hafta oldu daha, okur tepkisi de çok iyi. 'Hayırlısı ' diyorum.
Farklı olarak ne yaptınız 'Öküz ' ve 'Hayvan 'la da böyle bir gelenek oturdu?
Bİz 'Öküz ' ve 'Hayvan 'la beraber dergi için üretim anlayışına alıştırdık insanları. Şimdi yazarlar, kitap için üretiyor ve onu dergilere de veriyorlar, eskiden de böyleydi bu. Biz aynı mizah dergilerindeki gibi dergi için üretim kavramını getirdik, özel formatlar geliştirdik. Mutfağı çok sağlam olan işler yapmaya çalışıyoruz. Yani 'abi bir yazı gönderir misin, bir şiir gönderir misin ' gibi değil de 'abi şöyle bir şey yapalım mı ' üzerinden gidiyoruz. Hoşlarına gidiyorsa yapıyorlar. Ya da bazen onlar eksik gördükleri bir şeyi öneriyorlar.
Peki ne gibi değişiklikler olacak?
'Öküz ' ve 'Hayvan 'da devamlı bir kadro vardı. 'Ot 'ta da yine beş altı kişilik çekirdek bir kadro olacak, ama çok sürpriz şeyler gelecek. 48 sayfa dergi ve bir sürü sayfası yeni, çok değişik. Dönüşümlü bir kadroyla çıkacak, yani gazeteler gibi köşe yazarları olmayacak. Dedim ya mutfak işi hep. Ya da aynı isimler farklı yüzleriyle görünecekler. Mesela İhsan Oktay Anar'ı yaptık, sonraki sayılarda belki bir çizeri yazarlar anlatacak. Böyle disiplinler arası bir flörtleşme olacak yani.
KÂĞIDIN DÜRÜSTLÜĞÜ VAR
'Öküz ' ve 'Hayvan ' zamanında internet bu denli hayatımıza girmemişti. İnternet 'Ot 'un okuyucusunu etkiler mi?
Sanmıyorum. Çünkü yazıyı sanal sayfalara sığdırmak değil amaç. Bizim karikatürlerimiz de dönüyor internette. Ama bu dergiyi çok fazla etkilemiyor. Şimdi 'Ot 'u da tarıyorlar ve birbirlerine gönderiyorlar. Bir de kâğıdın güzelliği var, kâğıdın dürüstlüğü var. Kâğıt çok dürüst bir malzeme. Çünkü onun üzerine yapılan bir şey sonsuza kadar kalıyor. İnternette bir oynak taraf var, bir kaypaklık var. Bir tepki gelince hemen değiştirebiliyorsunuz yazdığınız şeyi. Benim tercihim yeşilden, ahşaptan, ottan yana.
Dağıtım nasıl olacak? Tüm Türkiye'de 'Ot ' bitecek mi?
Mizah dergilerinin olduğu yerler ve kitapçılarda olacak. Şimdi böyle bir dağıtım ağı yok. Ya bayilere dağıtım var, ya kitapçılara. Biz bunu aşmaya çalışıyoruz. Mizah okurları bayiden alacaklar, kitap okurları da kitapçılardan. Buna da kafa yoruyoruz, bir sürü dağıtımcı bunları düşünmüyor. AVM sevmeyen bir kitle var ve bunlar kitap okuyor. Sahaflara gidiyor, kitapçılara gidiyor. Bu kitleye cevap veren bir sistem yok. Belki bir sürü dergi çok okunur, ama sırf bunları aşamadıkları için satılmıyor. Biz amme hizmeti yapıyoruz ya, ürün çıktıktan sonraki ayaklarının da amme hizmeti gibi çalışması lazım, ki sektör ayakta kalsın.
SON BİR MEKTUP GİBİ
Dergiyi açınca ilk sayfada bir tokat yiyorsunuz Metin Kaçan'ın öyküsünü görünce...
Çok neşeliydi ya. Hep dalga geçiyordu bizle. 'Siz orada çalışın, ben burada denize giriyorum, güneşleniyorum, hayatımı yaşıyorum ' diye. Yazı da 'neyin kafası ' dediğimiz bir yazıydı. Sonra yaptığı hareketle yazı yerine oturdu. Son bir mektup gibi. Bir de Metin benim çocukluk arkadaşımdı, Kasımpaşa'dan. Karikatüre başlama sebeplerimden biri Hasan Kaçan, öteki Metin Kaçan'dır. Önceki dergilerimin de demirbaşıydı Metin. Keşke başka türlü olsaydı...
TİRAJLA HİÇ İLGİSİ YOK
'Ot 'un selefleri neden kapanmıştı?
Tirajla hiç ilgisi yok. 'Öküz 'de ayrılmalar olmuştu. Hatta 'kapatıyoruz ' diye toplu fotoğraf çektirdik Taksim Parkı'nda. İşte Orhan Pamuklar, bütün kadro geldi. 'Kapatıyoruz, bir başka dergide buluşmak üzere ' diye kapak yapıp ayrıldık. 'Hayvan ' iç sorunlar nedeniyle kapandı. Yani hiçbiri tirajla ilgili bir sorundan kapanmadı. Kendini kurtaran bir getirisi oluyor. Çok büyük kadrolar ve büyük beklentiler olmuyor ki zaten.