Aü’de Bilimsel Çalışmalar
Anadolu Üniversitesi’nde (AÜ), betonarme kolon-kiriş birleşim bölgesinin güçlendirilmesi için geliştirilen yeni yöntem ile deprem yönetmeliğine göre yetersiz kolon-kiriş bölgelerinin depremlerde çok daha iyi bir performans sergilemesinin sağlanabileceği belirtildi.
AÜ Bilimsel Araştırmalar Projeleri tarafından desteklenen ve yürütücülüğünü Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü öğretim üyesi Yrd. Doç. Dr. Özgür Avşar’ın yaptığı, Arş. Gör. Özgür Yurdakul’un araştırmacı olarak görev aldığı 1307F690 No’lu projede, kolon-kiriş birleşim bölgesinin eleman bazlı güçlendirilmesinde uygulanması kolay yeni bir yöntem geliştirildi. Konuyla ilgili açıklama yapan Yrd. Doç. Dr Özgür Avşar, mevcut binaların büyük bir kısmında deprem yönetmeliğine aykırı birçok olumsuzluklar bulunduğunu, ülkedeki mevcut bina stokunun deprem güvenliği anlamında yetersiz olduğunun geçmişte yaşanan hasar yapıcı depremlerde acı bir şekilde görüldüğünü belirtti.
Avşar, özellikle deprem mühendisliği alanında milat sayılabilecek 1999 Marmara depremleri sonrasında yapılan binaların projelendirmesinde, malzeme kalitesinde, imalatlarında, denetlemelerinde önemli bir aşama kaydedilmesine rağmen hâlâ eksiklikler, yetersizlikler yaşandığını anlatarak “Fakat 2000 yılı öncesi tamamlanmış binalarımızın büyük bölümünün yürürlükteki deprem yönetmeliğimizin öngördüğü birçok kriteri sağlamadığı görülmektedir. Gelecekte meydana gelebilecek hasar yapıcı bir depremde bu türdeki binalarda büyük kayıpların yaşanacağı kaçınılmazdır. Bu binaların taşıyıcı sistemini oluşturan betonarme elemanlarda ve sistemin bütününde deprem yönetmeliğine aykırı birçok olumsuzluklar bulunmaktadır" diye belirtti
"YÖNETMELİĞE UYGUN OLMAYAN BİNALARIN HASAR GÖRMELERİ KAÇINILMAZ"
Betonarme kolon ve kirişin bağlandığı, yapı bütünlüğünün sağlanmasında önemli bir rol oynayan kolon-kiriş birleşim bölgesinde de birçok binada görülen yetersizlikler mevcut olduğuna değinen Yrd. Doç. Dr. Avşar "Kolon-kiriş birleşim bölgesinde en sık karşılaşılan olumsuzlukların başında bu bölgelerde etriyelerin yetersiz olması ya da çoğunlukla hiç bulunmaması, beton kalitesinin çok düşük olması ve düz, nervürsüz donatı kullanımı olarak sıralanabilir. Bu olumsuzlukları barındıran kolon-kiriş birleşim bölgesine sahip betonarme binaların hasar yapıcı depremlerde yapı bütünlüğünü koruyamayarak büyük hasar görmeleri ya da toptan göçmeleri kaçınılmaz olmaktadır" şeklinde konuştu.
Deprem yönetmeliği hükümlerini yerine getirmeyen binaların ya yıkılıp yeniden yapılması ya da gerekli güçlendirmenin yapılarak deprem yönetmeliğine uygun hâle getirilmesi gerektiğini belirten Yrd. Doç. Dr. Özgür Avşar "Sistem ve eleman bazlı olmak üzere ikiye ayrılan güçlendirme yöntemlerinden kolon-kiriş bölgesinin eleman bazlı güçlendirilmesi gerekli olabilmektedir" dedi.
"DEPREM YÖNETMELİĞİNE UYGUN OLMAYAN BİNALAR GÜÇLENDİRİLEBİLECEK"
Bu yöntemin geliştirilmesinde etriye uygulanmadığını, beton dayanımı düşük, düz (nervürsüz) donatı kullanılarak gerçek ölçekte kolon-kiriş birleşim bölgesi üzerinde İnşaat Mühendisliği Bölümü, Yapı Mekaniği Laboratuvarı'nda testler gerçekleştirildiğini söyleyen Avşar şöyle devam etti:
"Mevcut yapı stokumuzu yansıtan bu numune üzerinde yapılan çalışmalarda yetersiz kolon-kiriş birleşim bölgesinin güçlendirilmesi için yeni bir yöntem geliştirilmiştir. Bu yöntemde kolon-kiriş birleşim bölgesine dıştan çapraz çelik çubuklar bağlanarak ard-germe uygulanarak kolon-kiriş birleşim bölgesinin deprem etkisi altında iyi bir performans sergilemesi ve neticesinde yapı bütünlüğünün koruması sağlanmıştır. Literatürde kolon-kiriş birleşim bölgesinin karbon lifli fiber polmerler ile sarılarak güçlendirilmesi yaygın olarak denenmektedir. Bu proje kapsamında karbon lifli fiber polmerler ile sargılama yapılarak mevcut güçlendirme yöntemi ile yeni geliştirilen güçlendirme yöntemi (çapraz çelik çubuklarla ard-germe ile güçlendirme) karşılaştırılmıştır. Buna göre bu projede geliştirilen yöntemle güçlendirilen kolon-kiriş birleşim bölgesinin daha iyi bir performans sergilediği laboratuvarda yapılan deneyler neticesinde görülmüştür. Geliştirilen yeni yöntemin karbon fiber lifli polimerler ile güçlendirilmesi yöntemine kıyasla uygulaması daha kolay bir yöntemdir. Çelik çapraz çubukların montajı, kolon-kiriş birleşim bölgesine dik doğrultuda bağlanan kiriş elemanına seçilen çubuk çapından 3-4 mm daha büyük deliklerin açılması ile uygulanabilmektedir. Laboratuvar ortamında uygulaması da yapılan bu yöntem ile birçok anlamda olumlu neticeler alınmıştır.”
Yrd. Doç. Dr. Özgür Avşar ve ekibinin betonarme kolon-kiriş birleşim bölgesinin güçlendirilmesi için geliştirdikleri yeni yöntem ile deprem yönetmeliğine göre yetersiz kolon-kiriş bölgelerinin depremlerde çok daha iyi bir performans sergilemesi sağlanabilecek.
Kaynak: İHA
Avşar, özellikle deprem mühendisliği alanında milat sayılabilecek 1999 Marmara depremleri sonrasında yapılan binaların projelendirmesinde, malzeme kalitesinde, imalatlarında, denetlemelerinde önemli bir aşama kaydedilmesine rağmen hâlâ eksiklikler, yetersizlikler yaşandığını anlatarak “Fakat 2000 yılı öncesi tamamlanmış binalarımızın büyük bölümünün yürürlükteki deprem yönetmeliğimizin öngördüğü birçok kriteri sağlamadığı görülmektedir. Gelecekte meydana gelebilecek hasar yapıcı bir depremde bu türdeki binalarda büyük kayıpların yaşanacağı kaçınılmazdır. Bu binaların taşıyıcı sistemini oluşturan betonarme elemanlarda ve sistemin bütününde deprem yönetmeliğine aykırı birçok olumsuzluklar bulunmaktadır" diye belirtti
"YÖNETMELİĞE UYGUN OLMAYAN BİNALARIN HASAR GÖRMELERİ KAÇINILMAZ"
Betonarme kolon ve kirişin bağlandığı, yapı bütünlüğünün sağlanmasında önemli bir rol oynayan kolon-kiriş birleşim bölgesinde de birçok binada görülen yetersizlikler mevcut olduğuna değinen Yrd. Doç. Dr. Avşar "Kolon-kiriş birleşim bölgesinde en sık karşılaşılan olumsuzlukların başında bu bölgelerde etriyelerin yetersiz olması ya da çoğunlukla hiç bulunmaması, beton kalitesinin çok düşük olması ve düz, nervürsüz donatı kullanımı olarak sıralanabilir. Bu olumsuzlukları barındıran kolon-kiriş birleşim bölgesine sahip betonarme binaların hasar yapıcı depremlerde yapı bütünlüğünü koruyamayarak büyük hasar görmeleri ya da toptan göçmeleri kaçınılmaz olmaktadır" şeklinde konuştu.
Deprem yönetmeliği hükümlerini yerine getirmeyen binaların ya yıkılıp yeniden yapılması ya da gerekli güçlendirmenin yapılarak deprem yönetmeliğine uygun hâle getirilmesi gerektiğini belirten Yrd. Doç. Dr. Özgür Avşar "Sistem ve eleman bazlı olmak üzere ikiye ayrılan güçlendirme yöntemlerinden kolon-kiriş bölgesinin eleman bazlı güçlendirilmesi gerekli olabilmektedir" dedi.
"DEPREM YÖNETMELİĞİNE UYGUN OLMAYAN BİNALAR GÜÇLENDİRİLEBİLECEK"
Bu yöntemin geliştirilmesinde etriye uygulanmadığını, beton dayanımı düşük, düz (nervürsüz) donatı kullanılarak gerçek ölçekte kolon-kiriş birleşim bölgesi üzerinde İnşaat Mühendisliği Bölümü, Yapı Mekaniği Laboratuvarı'nda testler gerçekleştirildiğini söyleyen Avşar şöyle devam etti:
"Mevcut yapı stokumuzu yansıtan bu numune üzerinde yapılan çalışmalarda yetersiz kolon-kiriş birleşim bölgesinin güçlendirilmesi için yeni bir yöntem geliştirilmiştir. Bu yöntemde kolon-kiriş birleşim bölgesine dıştan çapraz çelik çubuklar bağlanarak ard-germe uygulanarak kolon-kiriş birleşim bölgesinin deprem etkisi altında iyi bir performans sergilemesi ve neticesinde yapı bütünlüğünün koruması sağlanmıştır. Literatürde kolon-kiriş birleşim bölgesinin karbon lifli fiber polmerler ile sarılarak güçlendirilmesi yaygın olarak denenmektedir. Bu proje kapsamında karbon lifli fiber polmerler ile sargılama yapılarak mevcut güçlendirme yöntemi ile yeni geliştirilen güçlendirme yöntemi (çapraz çelik çubuklarla ard-germe ile güçlendirme) karşılaştırılmıştır. Buna göre bu projede geliştirilen yöntemle güçlendirilen kolon-kiriş birleşim bölgesinin daha iyi bir performans sergilediği laboratuvarda yapılan deneyler neticesinde görülmüştür. Geliştirilen yeni yöntemin karbon fiber lifli polimerler ile güçlendirilmesi yöntemine kıyasla uygulaması daha kolay bir yöntemdir. Çelik çapraz çubukların montajı, kolon-kiriş birleşim bölgesine dik doğrultuda bağlanan kiriş elemanına seçilen çubuk çapından 3-4 mm daha büyük deliklerin açılması ile uygulanabilmektedir. Laboratuvar ortamında uygulaması da yapılan bu yöntem ile birçok anlamda olumlu neticeler alınmıştır.”
Yrd. Doç. Dr. Özgür Avşar ve ekibinin betonarme kolon-kiriş birleşim bölgesinin güçlendirilmesi için geliştirdikleri yeni yöntem ile deprem yönetmeliğine göre yetersiz kolon-kiriş bölgelerinin depremlerde çok daha iyi bir performans sergilemesi sağlanabilecek.