Tbmm İçtüzüğü'nde Gözden Geçirilmesi Gereken Hususlar Konusunda Ak Parti 27, Chp İse 32 Maddelik Talepte Bulundu
Esin Işık - TBMM İçtüzüğü'nde gözden geçirilmesi gereken hususlar konusunda AK Parti 27, CHP ise 32 maddelik öneride bulundu.
AK Parti'nin TBMM İçtüzük Uzlaşma Komisyonu'na sunduğu 27 maddelik öneride, Anayasa değişiklikleri nedeniyle çelişik hale gelen İçtüzük hükümlerinin Anayasa'ya uyumlu hale getirilmesi isteniyor.
Danışma Kurulu ve grup önerilerinin görüşülme usul ve esasları yeniden değerlendirilmesi talep edilen öneriler şöyle:
- Danışma Kurulu ve Meclis Başkanlık Divanı daha etkin hale getirilmelidir.
- Başkanlık Divanı'nın görev ve yetkileri gözden geçirilerek Genel Kurul çalışmalarında uygulama birliği sağlanmasına yönelik düzenlemeler tartışılmalıdır.
- Uluslararası anlaşmaların görüşülme ve oylanması usulü gözden geçirilmelidir.
- Meclis'in denetim faaliyetleri gözden geçirilmelidir.
- Havale ve itiraz konusundaki belirsizlikler giderilmelidir.
- Sunuşlar bölümü yeniden ele alınmalı bu bölümde Genel Kurul'un bilgisine sunulan bazı hususların elektronik ortamda milletvekillerine iletilmesi yöntemi değerlendirilmelidir.
- Hükümetin Meclis'te ve komisyonlarda temsiline ilişkin hususlar gözden geçirmelidir.
- Yürürlük ve yürütme maddelerinin görüşülme usul ve esasları ele alınmalıdır.
- Gündem yeniden düzenlenmeli,içeriği ve maddeleri gözden geçirilmelidir.
- Gündemdışı konuşmalar ve milletvekillerinin açıklama hakkına ilişkin hususlar gözden geçirmelidir.
- İçtüzükte yer alan örneğin ''en kısa sürede'' gibi belirsiz ifadeler netleştirilmelidir.
- Değişiklik önergesi verilmesine ilişkin usul ve esaslar gözden geçirilmeli, bu konudaki görüşler tartışılmalıdır.
- Genel Kurul'da toplantı ve karar yeter sayısı isteminde dair usul gözden geçirilmelidir.
- Komisyon başkanlarının da konu hakkındaki görüş ve önerileri alındıktan sonra Komisyonların görev tanımları net biçimde yapılmalı, çalışma usul ve esasları, kanun tasarı ve tekliflerini görüşme süreleri, raporlarını düzenleme biçimi ve Meclis'te temsil edilme gibi hususlar gözden geçirmelidir.
- Komisyonların adları görev tanımlarına bağlı olarak yeniden düzenlenmelidir.
- Komisyonlarda oybirliğiyle geçen işlerin Genel Kurul'da görüşülmesi usul ve esasları yeniden düzenlenmelidir.
- Kanun tasarı ve tekliflerinin Genel Kurul'da görüşülme usul ve esasları yeniden değerlendirilmelidir.
- Genel Kurul'da ve komisyon çalışmalarında uygulanacak disiplin yaptırımları etkinliği sağlayacak şekilde gözden geçirilmelidir.
- Bakanların her yasama yılında 1 defa komisyonlara bilgi vermesi gibi hususlar değerlendirilmelidir.
- Usul görüşmelerinin hangi hallerde açılabileceği netleştirilmeli, görüşme esasları da tartışılmalıdır.
- Oylama usul ve esasları gözden geçirilmeli; Genel Kurul'ca aksine karar verilmedikçe açık oylamanın elektronik cihazla yapılması usulü benimsenmeli arıza ve benzeri hallerde açık Oy Pusulası yönteminin uygulanması değerlendirilmelidir.
- Sözlü soruların okunması usulünden vazgeçilmelidir.
- Soru-cevap işlemlerine ilişkin uygulama tartışılmalıdır.
- Genel Kurul çalışmalarına devamsızlık konusu değerlendirilmelidir.
- İçtüzükte tanınan hakların kötüye kullanılması halinde neler yapılabileceği tartışılmalıdır.
-CHP'nin talepleri-
CHP'nin İçtüzük'te değiştirilmesi gereken konu başlıkları ise 32 maddede sıralanıyor.
Temel ilke ve hedefin demokratik bir içtüzük yapılması olduğu vurgulanan öneriler arasında özetle şu ifadeler yer alıyor:
- Çoğunluk anlayışından, çoğulculuk anlayışına geçilmelidir.
- TBMM'de gerilimlerin azaltılması, milletvekillerinin özlük haklarının ve statüsünün ve dokunulmazlıklarının doğru, açık ve kalıcı bir biçimde tanımlanması yollarıyla milletvekilliğinin toplumda saygınlığı korunmalıdır.
- Milletvekili seçilme şartlarını taşıdığı YSK tarafından onaylanmış ve seçimlere katılarak seçilme başarısını göstermiş milletvekillerinin, tutuklu olmaları halinde TBMM'ye izinli olarak getirilip yemin etmeleri sağlanmalıdır. Bunun için gerekirse yasal düzenleme yapılmalıdır.
- TBMM'nin ve milletvekillerinin saygınlığının korunabilmesi amacıyla siyasi etik yasası yeniden düzenlenmeli ve TBMM Siyasi Etik Kurulu kurulmalıdır.
- Yasama ve denetim süreçlerinin öngörülebilirliği sağlanmalı; Meclis, çalışmalarını aylık temelde planlanmalıdır.
- TBMM'nin işleyiş ve çalışma düzenekleri şeffaflaştırılarak, toplumun Meclis çalışmalarını TRT 3 kanalından canlı olarak izleyebilmesi yeniden sağlanmalıdır.
- Bütçe hakkının korunması TBMM Başkanlığı'nın temel önceliği olmalı, Sayıştay raporları olmadan bütçe görüşmelerine geçilmemelidir.
- Meclis'in demokratik işleyişini zedelediği kanıtlanan torba kanun ve temel kanun uygulamalarına son verilmeli, Meclis çalışmalarını hızlandıracak yeni yöntem ve mekanizmalar ortaklaşa oluşturulmalıdır.
- Komisyonların Başkanlık Divanı'na muhalefetin de iki temsilci vermesi sağlanmalıdır.
- Meclis'te yasalaşan tasarıların Bakanlar Kurulu'na veya Bakanlara geniş düzenleme yetkileri vermemesi yani yetkilerini yürütmeye devretmemesi esas olmalıdır.
- Milletvekillerinin Kanun Teklifleri için İçtüzük'te kendilerine verilen konuşma süreleri arttırılmalıdır.
- Milletvekillerinin komisyonlarda ve Genel Kurul'da yasama-denetim süreçlerine bireysel katılım olanakları genişletilmelidir.
- TBMM tarafından üyeleri seçilen kamu kurumlan üst yöneticileri veya üyelerin Komisyon ve Genel Kurul aşamalarındaki seçimlerinde nitelikli çoğunluk şartı aranmalıdır.
- Genel Kurul'da bakanların belirli zaman aralıklarında bilgi verme zorunluluğu olmalıdır.
- TBMM Başkanı'nın yetkileri yürütmeye karşı güçlendirilmelidir.
- TBMM'nin yasama ve denetim çalışma süreleri yeniden düzenlenmeli ancak bu düzenleme üst üste gece çalışmalarını sabahlara kadar sürdürmek gibi sağlıksız koşullarda olmamalıdır. Danışma Kurulu kararları bu ilkenin dışına çıkmamalıdır.
- Muhalefetin denetim yolları tıkanmamalıdır. Danışma Kurulu'nda gruplar arası uzlaşma sağlanarak her yasama yılında belirli sayıda araştırma komisyonu kurulmasının önü açılmalıdır.
- Meclis denetiminin en etkili araçlarından olan ama hiç kullanılamayan Genel Görüşme yolu açılmalıdır.
- Yazılı sorulara mutlaka yanıt verilmeli ve yanıtlar eksiksiz olmalıdır.
- Sözlü soruların yanıtlanmasına daha fazla zaman ayrılmalıdır. Denetim günleri ve saatleri kesin olarak belirlenmeli ve Danışma Kurulu kararıyla dahi değiştirilmemelidir.
- Gündem dışı konuşmalarda, hükümet konuşmacının sorularına veya açıklama taleplerine mutlaka yanıt vermelidir.
- İçtüzüğün yeni biçiminin yürürlüğe girebilmesi için Anayasa'da paralel değişiklikler yapılmalıdır. Anayasa'daki değişikliklerin İçtüzüğe aktarılabilmesi için de Anayasa Uzlaşma Komisyonu ile zaman ayarı yapılmalıdır.
Yayıncı: Sefa Salantur
Kaynak: AA
Danışma Kurulu ve grup önerilerinin görüşülme usul ve esasları yeniden değerlendirilmesi talep edilen öneriler şöyle:
- Danışma Kurulu ve Meclis Başkanlık Divanı daha etkin hale getirilmelidir.
- Başkanlık Divanı'nın görev ve yetkileri gözden geçirilerek Genel Kurul çalışmalarında uygulama birliği sağlanmasına yönelik düzenlemeler tartışılmalıdır.
- Uluslararası anlaşmaların görüşülme ve oylanması usulü gözden geçirilmelidir.
- Meclis'in denetim faaliyetleri gözden geçirilmelidir.
- Havale ve itiraz konusundaki belirsizlikler giderilmelidir.
- Sunuşlar bölümü yeniden ele alınmalı bu bölümde Genel Kurul'un bilgisine sunulan bazı hususların elektronik ortamda milletvekillerine iletilmesi yöntemi değerlendirilmelidir.
- Hükümetin Meclis'te ve komisyonlarda temsiline ilişkin hususlar gözden geçirmelidir.
- Yürürlük ve yürütme maddelerinin görüşülme usul ve esasları ele alınmalıdır.
- Gündem yeniden düzenlenmeli,içeriği ve maddeleri gözden geçirilmelidir.
- Gündemdışı konuşmalar ve milletvekillerinin açıklama hakkına ilişkin hususlar gözden geçirmelidir.
- İçtüzükte yer alan örneğin ''en kısa sürede'' gibi belirsiz ifadeler netleştirilmelidir.
- Değişiklik önergesi verilmesine ilişkin usul ve esaslar gözden geçirilmeli, bu konudaki görüşler tartışılmalıdır.
- Genel Kurul'da toplantı ve karar yeter sayısı isteminde dair usul gözden geçirilmelidir.
- Komisyon başkanlarının da konu hakkındaki görüş ve önerileri alındıktan sonra Komisyonların görev tanımları net biçimde yapılmalı, çalışma usul ve esasları, kanun tasarı ve tekliflerini görüşme süreleri, raporlarını düzenleme biçimi ve Meclis'te temsil edilme gibi hususlar gözden geçirmelidir.
- Komisyonların adları görev tanımlarına bağlı olarak yeniden düzenlenmelidir.
- Komisyonlarda oybirliğiyle geçen işlerin Genel Kurul'da görüşülmesi usul ve esasları yeniden düzenlenmelidir.
- Kanun tasarı ve tekliflerinin Genel Kurul'da görüşülme usul ve esasları yeniden değerlendirilmelidir.
- Genel Kurul'da ve komisyon çalışmalarında uygulanacak disiplin yaptırımları etkinliği sağlayacak şekilde gözden geçirilmelidir.
- Bakanların her yasama yılında 1 defa komisyonlara bilgi vermesi gibi hususlar değerlendirilmelidir.
- Usul görüşmelerinin hangi hallerde açılabileceği netleştirilmeli, görüşme esasları da tartışılmalıdır.
- Oylama usul ve esasları gözden geçirilmeli; Genel Kurul'ca aksine karar verilmedikçe açık oylamanın elektronik cihazla yapılması usulü benimsenmeli arıza ve benzeri hallerde açık Oy Pusulası yönteminin uygulanması değerlendirilmelidir.
- Sözlü soruların okunması usulünden vazgeçilmelidir.
- Soru-cevap işlemlerine ilişkin uygulama tartışılmalıdır.
- Genel Kurul çalışmalarına devamsızlık konusu değerlendirilmelidir.
- İçtüzükte tanınan hakların kötüye kullanılması halinde neler yapılabileceği tartışılmalıdır.
-CHP'nin talepleri-
CHP'nin İçtüzük'te değiştirilmesi gereken konu başlıkları ise 32 maddede sıralanıyor.
Temel ilke ve hedefin demokratik bir içtüzük yapılması olduğu vurgulanan öneriler arasında özetle şu ifadeler yer alıyor:
- Çoğunluk anlayışından, çoğulculuk anlayışına geçilmelidir.
- TBMM'de gerilimlerin azaltılması, milletvekillerinin özlük haklarının ve statüsünün ve dokunulmazlıklarının doğru, açık ve kalıcı bir biçimde tanımlanması yollarıyla milletvekilliğinin toplumda saygınlığı korunmalıdır.
- Milletvekili seçilme şartlarını taşıdığı YSK tarafından onaylanmış ve seçimlere katılarak seçilme başarısını göstermiş milletvekillerinin, tutuklu olmaları halinde TBMM'ye izinli olarak getirilip yemin etmeleri sağlanmalıdır. Bunun için gerekirse yasal düzenleme yapılmalıdır.
- TBMM'nin ve milletvekillerinin saygınlığının korunabilmesi amacıyla siyasi etik yasası yeniden düzenlenmeli ve TBMM Siyasi Etik Kurulu kurulmalıdır.
- Yasama ve denetim süreçlerinin öngörülebilirliği sağlanmalı; Meclis, çalışmalarını aylık temelde planlanmalıdır.
- TBMM'nin işleyiş ve çalışma düzenekleri şeffaflaştırılarak, toplumun Meclis çalışmalarını TRT 3 kanalından canlı olarak izleyebilmesi yeniden sağlanmalıdır.
- Bütçe hakkının korunması TBMM Başkanlığı'nın temel önceliği olmalı, Sayıştay raporları olmadan bütçe görüşmelerine geçilmemelidir.
- Meclis'in demokratik işleyişini zedelediği kanıtlanan torba kanun ve temel kanun uygulamalarına son verilmeli, Meclis çalışmalarını hızlandıracak yeni yöntem ve mekanizmalar ortaklaşa oluşturulmalıdır.
- Komisyonların Başkanlık Divanı'na muhalefetin de iki temsilci vermesi sağlanmalıdır.
- Meclis'te yasalaşan tasarıların Bakanlar Kurulu'na veya Bakanlara geniş düzenleme yetkileri vermemesi yani yetkilerini yürütmeye devretmemesi esas olmalıdır.
- Milletvekillerinin Kanun Teklifleri için İçtüzük'te kendilerine verilen konuşma süreleri arttırılmalıdır.
- Milletvekillerinin komisyonlarda ve Genel Kurul'da yasama-denetim süreçlerine bireysel katılım olanakları genişletilmelidir.
- TBMM tarafından üyeleri seçilen kamu kurumlan üst yöneticileri veya üyelerin Komisyon ve Genel Kurul aşamalarındaki seçimlerinde nitelikli çoğunluk şartı aranmalıdır.
- Genel Kurul'da bakanların belirli zaman aralıklarında bilgi verme zorunluluğu olmalıdır.
- TBMM Başkanı'nın yetkileri yürütmeye karşı güçlendirilmelidir.
- TBMM'nin yasama ve denetim çalışma süreleri yeniden düzenlenmeli ancak bu düzenleme üst üste gece çalışmalarını sabahlara kadar sürdürmek gibi sağlıksız koşullarda olmamalıdır. Danışma Kurulu kararları bu ilkenin dışına çıkmamalıdır.
- Muhalefetin denetim yolları tıkanmamalıdır. Danışma Kurulu'nda gruplar arası uzlaşma sağlanarak her yasama yılında belirli sayıda araştırma komisyonu kurulmasının önü açılmalıdır.
- Meclis denetiminin en etkili araçlarından olan ama hiç kullanılamayan Genel Görüşme yolu açılmalıdır.
- Yazılı sorulara mutlaka yanıt verilmeli ve yanıtlar eksiksiz olmalıdır.
- Sözlü soruların yanıtlanmasına daha fazla zaman ayrılmalıdır. Denetim günleri ve saatleri kesin olarak belirlenmeli ve Danışma Kurulu kararıyla dahi değiştirilmemelidir.
- Gündem dışı konuşmalarda, hükümet konuşmacının sorularına veya açıklama taleplerine mutlaka yanıt vermelidir.
- İçtüzüğün yeni biçiminin yürürlüğe girebilmesi için Anayasa'da paralel değişiklikler yapılmalıdır. Anayasa'daki değişikliklerin İçtüzüğe aktarılabilmesi için de Anayasa Uzlaşma Komisyonu ile zaman ayarı yapılmalıdır.
Yayıncı: Sefa Salantur