Taslağa Göre, Tüketici 14 Gün İçinde Herhangi Bir Gerekçe Göstermeksizin ve Cezai Şart Ödemeksizin Tüketici Kredisi Sözleşmesinden Cayma Hakkına Sahip Olacak
Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun Tasarısı Taslağı'na göre tüketiciler, 14 gün içinde herhangi bir gerekçe göstermeksizin ve cezai şart ödemeksizin tüketici kredisi sözleşmesinden cayma hakkına sahip olabilecek.
Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, tüketici haklarına ilişkin uygulamada ortaya çıkan aksaklıkların giderilmesi amacıyla Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun Tasarı Taslağı'nı kamuoyunun görüşüne açtı. Bakanlık, taslakla ilgili görüşlerin değerlendirilmesi, taslağa nihai şeklinin verilmesi ve ikincil mevzuatın hazırlanması amacıya bu konuda özel ihtisas komisyonu da kurdu. Bu komisyonun çalışmalarını tamamlamasının ardından tasarı, TBMM'ye sevk edilmek üzere Başbakanlığa gönderilecek. Yasa tasarısı taslağında bankacılık sözleşmelerinden alınamayacak ücretler başta olmak üzere tüketici kredileri, konut finansmanı sözleşmeleri ve finansal hizmetlerin mesafeli satışları gibi bankacılıkla ilgili hükümler yer alıyor.
Taslakta ön plana çıkan bir diğer konu da 'maketten satış' olarak adlandırılan ön ödemeli konut satışlarına ilişkin düzenlemeler. Tasarıdaki bir başka yenilik, garanti belgesi uygulamasının kaldırılması, bunun yerine tüketicilerin kanundan kaynaklanan haklarının yazıldığı 'Tüketici Hakları Belgesi'nin verilmesinin mecburi olması.
Taslağa göre, bankacılık sözleşmelerinde ise hiçbir suretle tüketicilerden kredi kartı üyelik ücreti, hesap işletim ücreti, dosya ücreti, ipotek fek ücreti gibi isimler altında herhangi bir bedel alınamayacak.
Sözleşmede yer alan bir hükmün açık ve anlaşılır olmaması veya birden çok anlama gelmesi halinde, bu hüküm müteşebbisin aleyhine ve tüketicinin lehine yorumlanacak.
-Sorumluluk-
Hatalı üretilen bir ürünün, bir kişinin ölümüne veya yaralanmasına veya bir malın zarar görmesine sebep olması halinde, bu ürünün üreticisi, doğan zarardan kusuru aranmaksızın sorumlu tutulacak. Mala gelen zararlarda, ancak hatalı ürün dışındaki bir malın zarar görmesi ve bu malın zarar görenin kişisel kullanımına veya tüketimine mahsus bir mal olması halinde tazminat borcu doğacak. İmalatçının sorumlu tutulabilmesi için zarar görenin üründeki hatayı, uğradığı zararı ve hata ile zarar arasındaki nedensellik bağını ispat etmesi zorunlu olacak.
-Tüketici kredisi sözleşmeleri-
Kredi verenin ve varsa kredi aracısının, tüketiciyi bilgilendirmesi zorunlu olacak. Tüketici kredisi sözleşmesi bu bilgilendirmenin yapılmasından en az bir gün Sonra kurulabilecek.
Tüketici kredisi sözleşmesinde, sözleşmesel faiz, efektif yıllık faiz veya kredinin toplam maliyetinin yer almaması durumunda kredi tutarı faizsiz olarak sözleşme süresinin Sonuna kadar kullanılacak. Efektif faiz oranı olduğundan düşük gösterilmişse, kredinin toplam maliyetinin hesaplanmasında esas alınacak sözleşmesel faiz oranı, efektif faiz oranına uyacak şekilde yeniden belirlenecek.
Tüketici 14 gün içinde herhangi bir gerekçe göstermeksizin ve cezai şart ödemeksizin tüketici kredisi sözleşmesinden cayma hakkına sahip olacak.
Cayma hakkını kullanan tüketicinin krediden faydalandığı hallerde, tüketici, anaparayı ve kredinin kullanıldığı tarihten anaparanın geri ödendiği tarihe kadar olan sürede tahakkuk eden faizi gecikme olmadan ve en geç cayma bildirimini kredi verene göndermesinden Sonra 30 gün içinde ödemekle yükümlü olacak.
Belirli süreli kredi sözleşmesi şartları, değişken faiz oranları saklı kalmak üzere, sözleşme süresi içinde tüketici aleyhine değiştirilemeyecek.
Kredili mevduat hesabına ilişkin sözleşmeler ile kredi kartı sözleşmeleri gibi belirsiz süreli kredi sözleşmelerinde değişiklik yapılması halinde, bu değişikliğin, yürürlüğe girmeden önce, tüketiciye kağıt üzerinde veya diğer bir kalıcı veri saklayıcısı aracılığıyla yazılı olarak bildirilmesi zorunlu olacak.
Tüketici kredilerinde faiz oranı sabit, değişken veya aynı kredi için her iki yöntem esas alınmak suretiyle belirlenebilecek. Faiz oranının sabit olarak belirlenmesi halinde sözleşmede başlangıçta belirlenen oran değiştirilemeyecek.
Tüketici, vadesi gelmemiş bir veya birden çok taksit ödemesinde bulunabileceği gibi, kredi borcunun tamamını erken ödeyebilecek. Bu hallerde, kredi veren, erken ödenen miktara göre gerekli faiz ve diğer maliyet unsurlarına ilişkin indirim yapmakla yükümlü olacak.
Kredinin erken ödenmesinin sözleşmesel faiz oranının sabit olduğu bir dönem içinde gerçekleşmesi koşuluyla kredi veren tazminat talep edebilecek.
Ödemelerin kambiyo taahhüdünde bulunmak suretiyle yapılması ve teminat altına alınması yasak olacak.
Tüketici kredisinin verilmesi sigorta yaptırılması şartına bağlanamayacak. Zorunlu sigortalarda veya tüketicinin sigorta yaptırmak istemesi halinde, istediği sigorta şirketi ile imzaladığı poliçe, kredi veren tarafından kabul edilmek zorunda olacak.
Belirli süreli kredi sözleşmesine ilişkin olarak hesap açılması durumunda, bu hesaptan herhangi bir isim altında ücret veya masraf talep edilemeyecek. Bu hesap, kredinin ödenmesi ile kapanacak.
-Konut finansmanı sözleşmeleri-
Konut finansmanı kuruluşları, tüketiciye teklif ettikleri konut finansmanı sözleşmesinin koşullarını içeren Sözleşme Öncesi Bilgi Formu vermek zorunda olacak.
Tüketicinin taksitleri ödemede temerrüte düşmesi durumunda konut finansmanı kuruluşu, kalan borcun tümünün ifasını talep etme hakkını saklı tutmuşsa, bu hak ancak konut finansmanı kuruluşunun bütün edimlerini ifa etmiş olması, tüketicinin de kalan borcun en az 10'da 1'ini oluşturan ve birbirini izleyen en az 2 taksiti veya en az 4'te 1'ini oluşturan bir taksiti ya da en Son taksiti ödemede temerrüte düşmesi halinde kullanılabilecek.
Ödemelerin kambiyo taahhüdünde bulunmak suretiyle yapılması ve teminat altına alınması yasaktır. Bu yasağa rağmen tüketiciden kambiyo senedi alınacak olursa, tüketici her zaman bu kambiyo senedini müteşebbisten geri isteme hakkına sahiptir. Ayrıca, müteşebbis kambiyo senedinin devri sebebiyle tüketicinin uğradığı zararı tazmin etmekle yükümlüdür.
Konut finansmanına yönelik kredilerde ve finansal kiralama işlemlerinde faiz oranı sabit veya değişken olarak ya da aynı kredi için her iki yöntem esas alınmak suretiyle belirlenebilecek.
Tüketici, konut finansmanı kuruluşuna borçlandığı toplam miktarı önceden ödeyebileceği gibi aynı zamanda bir ya da birden çok ödemeyi vadesinden önce yapabilecek. Bu hallerde, konut finansmanı kuruluşu, erken ödenen miktara göre gerekli faiz ve diğer maliyet unsurlarına ilişkin indirim yapmakla yükümlü olacak.
İmalatçı ve ithalatçılar, ürettikleri veya ithal ettikleri tüketiciye yönelik malları için tüketicileri bilgilendirmek amacıyla, içeriği belirlenen bir tüketici hakları belgesi düzenlemek zorunda olacak.
Muhabir: Bülent Karaaslan
Yayıncı: Zülal Eser
Kaynak: AA
Taslakta ön plana çıkan bir diğer konu da 'maketten satış' olarak adlandırılan ön ödemeli konut satışlarına ilişkin düzenlemeler. Tasarıdaki bir başka yenilik, garanti belgesi uygulamasının kaldırılması, bunun yerine tüketicilerin kanundan kaynaklanan haklarının yazıldığı 'Tüketici Hakları Belgesi'nin verilmesinin mecburi olması.
Taslağa göre, bankacılık sözleşmelerinde ise hiçbir suretle tüketicilerden kredi kartı üyelik ücreti, hesap işletim ücreti, dosya ücreti, ipotek fek ücreti gibi isimler altında herhangi bir bedel alınamayacak.
Sözleşmede yer alan bir hükmün açık ve anlaşılır olmaması veya birden çok anlama gelmesi halinde, bu hüküm müteşebbisin aleyhine ve tüketicinin lehine yorumlanacak.
-Sorumluluk-
Hatalı üretilen bir ürünün, bir kişinin ölümüne veya yaralanmasına veya bir malın zarar görmesine sebep olması halinde, bu ürünün üreticisi, doğan zarardan kusuru aranmaksızın sorumlu tutulacak. Mala gelen zararlarda, ancak hatalı ürün dışındaki bir malın zarar görmesi ve bu malın zarar görenin kişisel kullanımına veya tüketimine mahsus bir mal olması halinde tazminat borcu doğacak. İmalatçının sorumlu tutulabilmesi için zarar görenin üründeki hatayı, uğradığı zararı ve hata ile zarar arasındaki nedensellik bağını ispat etmesi zorunlu olacak.
-Tüketici kredisi sözleşmeleri-
Kredi verenin ve varsa kredi aracısının, tüketiciyi bilgilendirmesi zorunlu olacak. Tüketici kredisi sözleşmesi bu bilgilendirmenin yapılmasından en az bir gün Sonra kurulabilecek.
Tüketici kredisi sözleşmesinde, sözleşmesel faiz, efektif yıllık faiz veya kredinin toplam maliyetinin yer almaması durumunda kredi tutarı faizsiz olarak sözleşme süresinin Sonuna kadar kullanılacak. Efektif faiz oranı olduğundan düşük gösterilmişse, kredinin toplam maliyetinin hesaplanmasında esas alınacak sözleşmesel faiz oranı, efektif faiz oranına uyacak şekilde yeniden belirlenecek.
Tüketici 14 gün içinde herhangi bir gerekçe göstermeksizin ve cezai şart ödemeksizin tüketici kredisi sözleşmesinden cayma hakkına sahip olacak.
Cayma hakkını kullanan tüketicinin krediden faydalandığı hallerde, tüketici, anaparayı ve kredinin kullanıldığı tarihten anaparanın geri ödendiği tarihe kadar olan sürede tahakkuk eden faizi gecikme olmadan ve en geç cayma bildirimini kredi verene göndermesinden Sonra 30 gün içinde ödemekle yükümlü olacak.
Belirli süreli kredi sözleşmesi şartları, değişken faiz oranları saklı kalmak üzere, sözleşme süresi içinde tüketici aleyhine değiştirilemeyecek.
Kredili mevduat hesabına ilişkin sözleşmeler ile kredi kartı sözleşmeleri gibi belirsiz süreli kredi sözleşmelerinde değişiklik yapılması halinde, bu değişikliğin, yürürlüğe girmeden önce, tüketiciye kağıt üzerinde veya diğer bir kalıcı veri saklayıcısı aracılığıyla yazılı olarak bildirilmesi zorunlu olacak.
Tüketici kredilerinde faiz oranı sabit, değişken veya aynı kredi için her iki yöntem esas alınmak suretiyle belirlenebilecek. Faiz oranının sabit olarak belirlenmesi halinde sözleşmede başlangıçta belirlenen oran değiştirilemeyecek.
Tüketici, vadesi gelmemiş bir veya birden çok taksit ödemesinde bulunabileceği gibi, kredi borcunun tamamını erken ödeyebilecek. Bu hallerde, kredi veren, erken ödenen miktara göre gerekli faiz ve diğer maliyet unsurlarına ilişkin indirim yapmakla yükümlü olacak.
Kredinin erken ödenmesinin sözleşmesel faiz oranının sabit olduğu bir dönem içinde gerçekleşmesi koşuluyla kredi veren tazminat talep edebilecek.
Ödemelerin kambiyo taahhüdünde bulunmak suretiyle yapılması ve teminat altına alınması yasak olacak.
Tüketici kredisinin verilmesi sigorta yaptırılması şartına bağlanamayacak. Zorunlu sigortalarda veya tüketicinin sigorta yaptırmak istemesi halinde, istediği sigorta şirketi ile imzaladığı poliçe, kredi veren tarafından kabul edilmek zorunda olacak.
Belirli süreli kredi sözleşmesine ilişkin olarak hesap açılması durumunda, bu hesaptan herhangi bir isim altında ücret veya masraf talep edilemeyecek. Bu hesap, kredinin ödenmesi ile kapanacak.
-Konut finansmanı sözleşmeleri-
Konut finansmanı kuruluşları, tüketiciye teklif ettikleri konut finansmanı sözleşmesinin koşullarını içeren Sözleşme Öncesi Bilgi Formu vermek zorunda olacak.
Tüketicinin taksitleri ödemede temerrüte düşmesi durumunda konut finansmanı kuruluşu, kalan borcun tümünün ifasını talep etme hakkını saklı tutmuşsa, bu hak ancak konut finansmanı kuruluşunun bütün edimlerini ifa etmiş olması, tüketicinin de kalan borcun en az 10'da 1'ini oluşturan ve birbirini izleyen en az 2 taksiti veya en az 4'te 1'ini oluşturan bir taksiti ya da en Son taksiti ödemede temerrüte düşmesi halinde kullanılabilecek.
Ödemelerin kambiyo taahhüdünde bulunmak suretiyle yapılması ve teminat altına alınması yasaktır. Bu yasağa rağmen tüketiciden kambiyo senedi alınacak olursa, tüketici her zaman bu kambiyo senedini müteşebbisten geri isteme hakkına sahiptir. Ayrıca, müteşebbis kambiyo senedinin devri sebebiyle tüketicinin uğradığı zararı tazmin etmekle yükümlüdür.
Konut finansmanına yönelik kredilerde ve finansal kiralama işlemlerinde faiz oranı sabit veya değişken olarak ya da aynı kredi için her iki yöntem esas alınmak suretiyle belirlenebilecek.
Tüketici, konut finansmanı kuruluşuna borçlandığı toplam miktarı önceden ödeyebileceği gibi aynı zamanda bir ya da birden çok ödemeyi vadesinden önce yapabilecek. Bu hallerde, konut finansmanı kuruluşu, erken ödenen miktara göre gerekli faiz ve diğer maliyet unsurlarına ilişkin indirim yapmakla yükümlü olacak.
İmalatçı ve ithalatçılar, ürettikleri veya ithal ettikleri tüketiciye yönelik malları için tüketicileri bilgilendirmek amacıyla, içeriği belirlenen bir tüketici hakları belgesi düzenlemek zorunda olacak.
Muhabir: Bülent Karaaslan
Yayıncı: Zülal Eser