Türk Halkının Sarıkamış Algısı Araştırması

Pollmark Araştırma Şirketi ve Serhat Kalkınma Ajansı’nın işbirliğiyle 12 ilde 2047 kişiyle gerçekleştirilen “Türk Halkının Sarıkamış Algısı Araştırması” Türk toplumunda tarih bilincinin güçlü fakat resmi tarih tezlerinin beklentileri karışlamaktan uzak olduğu ve devlet yöneticileri ile tarihçiler ve medyanın da Sarıkamış Harekatı’na ve şehitlerine ilgisiz kaldıklarını ortaya koydu. Kars, Ardahan, Iğdır ve Ağrı’da faaliyet gösteren Serhat Kalkınma Ajansı (SERKA) tarafından Türkiye’de ilk kez PollMark’a yaptırılan “Türk Halkının Sarıkamış Algısı Araştırması” 1-7 Ekim 2011 tarihleri arasında İstanbul, Ankara, İzmir, Antalya, Bursa, Kayseri, Samsun, Trabzon, Gaziantep, Malatya, Tekirdağ ve Erzurum olmak üzere 12 ilde gerçekleştirildi. Yüz yüze yöntemle 18 yaş üstü 2047 kişiye örneklem yoluyla uygulanan anket, “Bilgi bazlı bölgesel kalkınma amaçlı politikalara temel teşkil etmek ve daha rasyonel politikaların oluşturulmasında kullanılmak üzere, ortalama Türk halkının Çanakkale ile karşılaştırıldığında Sarıkamış’ı nasıl algıladığını, ne kadar bildiğini/tanıdığını ortaya çıkarmak” amacıyla yapıldı

SARIKAMIŞ DENİNCE AKLA İLK GELEN: DONARAK ŞEHİT DÜŞEN 90 BİN ASKER “Sarıkamış’ı duydunuz mu” sorusuna ankete katılanların yüzde 92’si “evet” yanıtını verdi. “Sarıkamış denince aklınıza ilk ne geliyor” sorusuna ise, deneklerin yüzde 31,1’i “Donarak şehit düşen askerlerimiz”, yüzde 30,9’u da “Şehitler / 90 Bin Şehit” yanıtını verdi. Yani Sarıkamış denince akla iki şey geliyor: Askerlerimizin orada donarak şehit düşmesi ve şehit düşenlerin sayısının 90 bin gibi yüksek bir sayıya ulaşmış olması. Harekatı “yenilgi/hezimet” olarak görenler sadece yüzde 1,2 gibi düşük bir oranda kaldı. Sarıkamış Harekatı hakkında yeterince bilgi sahibi olduğunu düşünenlerin oranı yüzde 35,9 iken, yüzde 40,5’i yeterli bilgiye sahip olmadığını ifade etti.yüzde 23,6’lık ciddi bir oranın kararsız olması Sarıkamış Harekatı konusunda ciddi bilgi eksikliğinin olduğunu ortaya çıkardı. Araştırmaya katılanların yüzde 47,7’si Enver Paşa’yı hezimetin sorumlusu olarak gördüğünü belirtirken, yüzde 8,9 gibi küçük bir kesim sorumlu olmadığını beyan etti, yüzde 43,3’ü de kararsız kaldı. Deneklerin yüzde 49,7’lik önemli bir kesimi Osmanlı Ordusu’nun Sarıkamış Harekâtı’nda Ruslara karşı savaştığından haberdar değil. Emin olmamakla birlikte bu görüşü paylaşanların oranı yüzde 32,3, emin olanların oranı ise sadece yüzde 18. Deneklerin yüzde 81,4’ü de, tarih şuuruna sahip bir neslin yetişmesi için Sarıkamış Harekâtı’nın yeni yetişen nesillere anlatılması gerektiği görüşünde

DEVLET YÖNETİCİLERİ, TARİHÇİLER VE MEDYA SARIKAMIŞ’A İLGİSİZ Sarıkamış Harekatı ve Sarıkamış şehitlerine devlet yöneticileri, tarihçiler ve medya tarafından gösterilen ilginin düzeyini ölçen soruya verilen yanıtlar ilginç sonuçlar ortaya çıkardı. Verilen cevaplar, son yıllarda devlet yöneticilerince Sarıkamış şehitlerine gösterilen ve giderek artan ilginin toplumun önemli bir kesimi tarafından hala yetersiz görüldüğünü ortaya koydu. Araştırmaya katılanların yüzde 57,6’sı yöneticilerin ilgisizliğinden yakındı. Yüzde 27’si kararsız kalırken, yüzde 15,5’i de yeterli ilginin gösterildiği kanaatinde. Deneklerin yüzde 68,8 gibi önemli bir kesimi de yılda bir kez yapılan resmi törenlerin yeterli olmadığını ifade etti. Sarıkamış Harekatı’yla ilgili medyanın yaptığı yayınlar da, kamuoyu tarafından yeterli görülmedi. Verilen cevaplarda medyanın ilgisini yeterli bulmayanların oranı yüzde 68,4 çıktı. Ankette deneklere, tarihçilerin Sarıkamış Harekatı’nın detaylarını yeterince tartışıp tartışmadıkları sorusu yöneltildi. Araştırmaya katılanların sadece yüzde 1,8’i yeterince tartıştıklarını savunurken, yüzde 65,8 gibi yüksek bir oranı tarihçilerin harekatın detaylarını yeterince tartışmadığını düşünüyor

RESMİ TARİH TEZLERİ, BEKLENTİLERİ KARŞILAMAKTAN UZAK‘Türk Halkının Sarıkamış Algısı Araştırması’nda, ankete katılanlara “Eğitim kurumlarında okutulan tarih derslerinin ne ölçüde güvenilir bulunduğunu” ölçmek amacıyla yöneltilen soruya verilen yanıtlar dikkat çekti. Soruya cevap verenlerin yüzde 8,6’sı tarih derslerini hiç güvenilir bulmadığını, yüzde 12,8’i biraz güvendiğini, yüzde 31,2’si ise kısmen güvendiğini ifade etti. Bu durum Türkiye’de okutulan tarih derslerinin toplumun yarısından fazlasını, yüzde 52,6’lık önemli bir kesimini tatmin etmediğini ortaya koydu. Buna karşılık tarih derslerini çok fazla güvenilir bulduğunu ifade edenlerin oranı ise, sadece yüzde 9,8 çıktı. Araştırmada ortaya çıkan bir başka önemli nokta ise, geçmişi araştırma ve öğrenmeye yönelik ilgisizlik oldu. Anketteki verilere göre, geçmişe dair okuma ve özellikle araştırma alışkanlığının oldukça düşük olması nedeniyle okullarda verilen eğitimin yanı sıra televizyon programları, belgeseller ve filmler gibi görsel medya araçlarıyla tarihsel mekanlara yapılan gezilerin tarih bilincinin oluşmasında önemli bir paya sahip olduğu ortaya çıktı. Fakat araştırmaya katılanların, ebeveynleri ve akrabalarının anlattığı tarihi, televizyon programları, belgesel ve filmlerden daha güvenilir bulması dikkat çekti. Ankete katılanların yüzde 11,5’i ebeveyn ve akrabalarının tarihsel anlatılarına çok fazla güvendiklerini, yüzde 33,8 gibi oldukça önemli bir bölümü de çok güvendiklerini beyan etti

SARIKAMIŞ’A SAHİP ÇIKILMALI Araştırmaya katılanlar Sarıkamış Harekatı’nın askeri açıdan tam bir başarısızlık ve ender rastlanır türden bir trajedi olduğunun farkında oldukları halde Sarıkamış’a Çanakkale Zaferi kadar sahip çıkılması gerektiği konusunda hemfikir. Önemli bir kesimin algısı, Sarıkamış Harekatı’nın tıpkı Çanakkale Savaşı gibi tüm İslam coğrafyasından askerlerin birlikte savaşarak şehit düştükleri kutsal bir mücadele olduğu yönünde. Nitekim araştırmaya katılanların yüzde 81,4 gibi büyük bir kesimi tarih şuuruna sahip bir neslin yetişmesi için Sarıkamış Harekâtı’nın yeni yetişen nesillere anlatılması gerektiği görüşünde