"Balyoz"Da Başkana "İhsası Rey" Uyarısı
‘‘Balyoz Planı‘‘ davası kapsamında 162 sanığa ilişkin ‘‘tutukluluk halinin kaldırılması‘‘ yönünde yapılan itirazları oy çokluğuyla reddeden 11. Ağır Ceza Mahkemesi heyeti, verilen kararlara muhalefet şerhi koyan Heyet Başkanı Şeref Akçay‘a, ‘‘ihsası rey‘‘ uyarısında bulundu.
İstanbul 11. Ağır Ceza Mahkemesi heyeti, dava kapsamında tutuklu bulunan bir kısım sanıklarla ilgili yargılamanın yapıldığı 10. Ağır Ceza Mahkemesine itiraz edildiğini, mahkemenin, tutuklama ve tutukluluk hali inceleme kararlarında usul ve yasaya aykırılık bulunmadığı, herhangi bir isabetsizliğin olmadığı gerekçesiyle itirazları incelenmek üzere bir üst mahkemeye gönderdiğini anımsattı.
Eski 1. Ordu Komutanı emekli Orgeneral Çetin Doğan, eski Hava Kuvvetleri Komutanı emekli Orgeneral İbrahim Fırtına, eski Deniz Kuvvetleri Komutanı emekli Oramiral Özden Örnek ve emekli Orgeneral Şükrü Sarıışık ile Korgeneral Nejat Bek ve Tümamiral Kadir Sağdıç‘ın da aralarında bulunduğu 162 sanık ve hastanede tedavisi sürdüğü için yakalama emriyle ilgili henüz işlem yapılmayan emekli Orgeneral Ergin Saygun için çeşitli tarihlerde yapılan itirazların incelendiğini kaydeden heyet kararında, cumhuriyet savcılığının da sanıkların tutukluluk hallerinin devamı yönünde görüş belirttiğini ifade etti.
Ceza Usul Yasası bakımından tutuklama koşullarına yönelik teorik değerlendirme ile önceki kararlarda yer alan muhalefet şerhinde ileri sürülen hususların nazara alınıp değerlendirme yapıldığını bildiren mahkeme heyeti kararında, tutuklamaya başvurmada haklı olunup olunmadığının mahkeme sonunda anlaşılacağı ve buna karşılık tutuklanan kişinin sonuçta beraat etmesi ihtimalinin daima mümkün olduğu gerekçeleriyle, söz konusu tedbirlere başvurulmasında ancak görünüşte haklılıkla yetinmek zorunluluğu olduğunu dile getirdi.
Ulaşılmak istenen amaç ile uygulanacak olan emniyet tedbiri arasında bir orantı bulunması gerektiğini, Anayasa‘nın orantılılık ilkesinin de bunu gerektirdiği belirtilen kararda, ‘‘Bu orantı da, tutuklanan ya da tutukluluğunun devamına karar verilenin üzerine atılı suç için ceza kanununda ön görülen yaptırımın alt ve üst sınırları dikkate alınarak, tutuklanmadan beklenen delillerin karartılmaması, delillerin ortaya konulmasına etki edilmemesi, delillerin değiştirilmesinin engellenmesi gibi ulaşılmak istenen amaçlar arasında kurulacaktır‘‘ görüşüne yer verildi.
-HEYET ÜYELERİNDEN BAŞKANA, ‘‘İHSASI REY‘‘ UYARISI-
Bir süre önce sanıkların tutukluluklarının kaldırılmasına yönelik itirazları reddeden mahkeme heyetine, Heyet Başkanı Şeref Akçay‘ın bazı gerekçeler öne sürerek, ‘‘muhalefet şerhi‘‘ koyduğu hatırlatılan kararda, Başkan Akçay‘ın ‘‘atılı suçun CMK‘nın 100. maddesinde belirtilen katalog suçlardan olması, kişilerin mutlaka tutuklanması manasına gelmemektedir‘‘ dediği ve ceza usul sisteminde öteden beri benimsenen ‘‘ihtiyarilik sistemi‘‘ gereği tutukluluğun zaten mahkemenin ihtiyarında olduğu kaydedildi.
Mahkeme Başkanı Akçay‘ın, muhalefet şerhinde tekrarladığı ‘‘sanıkların eylemlerini devam ettirecek herhangi bir faaliyette bulunmadıkları‘‘ gerekçesiyle tutukluluğun devamına yönelik gerekli koşulun bulunmadığına işaret ettiği kaydedilen kararda, şu görüşler dile getirildi:
‘‘Tutuklama koşullarının yer aldığı CMK‘nın 100. maddesinde öncelikle bahsedilen kavram, atılı suç yönünde tutuklanma kararına dayanak olmak üzere ‘kuvvetli şüphe‘dir. Maddede sözü edilen tutukluluk koşulu yönünden aranması gereken ana ilke, mahkememizin önüne gelen tutukluluk inceleme konulu itirazlar ve genel olarak tüm tutuklama kararı ile incelemeler bakımından şüpheli veya sanıklar yönünden atılı suç nazara alınarak kamu davası açılmışsa dava dosyası da, soruşturma safhasındaysa soruşturma dosyasında ‘kuvvetli şüphe‘nin bulunup bulunmadığıdır.
Aksine bir yöntem benimsenerek yargılama sırasında kamu davasının açıldığı mahkemece değerlendirmesi yapılması gerekecek nitelikte olan, ‘sanıklar yönünden 5-7 Mart 2003 tarihinden sonra atılı suça dair faaliyette bulunduklarına yönelik delil elde edilmemiş olması‘ gibi argümanla tutukluluk incelemesi yapılamaz. Böylesi bir yöntem benimsenmesi, bu görüşü savunan hakim bakımından ihsası rey oluşturur. Yani tutukluluk incelemesinde kamu davasının esası hakkında görüşünün açıkça beyan edilmesi özelliği taşır. Diğer yandan tutukluluğun devamına karar verilen bir mahkemenin bu kararına yapılan itirazı incelemekte olan mahkeme de diğer mahkemenin yargılamakta olduğu kamu davası ile ilgili davanın esası hakkında görüşünü, yargılamayı yapan mahkemenin yetki sahasına girerek, onun yerine geçerek, netice hüküm olacak biçimde değerlendirme yapıp açıklayamaz. İnceleme yapan mahkemenin yetkisi, tutukluluğa ilişkin Ceza Usul Yasası hükümleri ile sınırlıdır.‘‘
Yine Başkan Akçay‘ın, ‘‘29 duruşma yapılmasına rağmen delillerin henüz toplanmamış olması ve aksine sanık avukatlarının bazı delillerin toplanmasına ilişkin taleplerinin tümünün reddedildiği‘‘ yönündeki görüşüne dikkati çeken mahkeme heyeti kararında, ‘‘Balyoz Planı‘‘ davasının da 6 Temmuz 2010 tarihinde açıldığını, Aralık 2010 tarihinde Gölcük Donanma Komutanlığından yeni delillerin elde edildiği belirtilerek, delillerin tamamen toplandığından söz edilemeyeceği ve yeni delillerin elde edilip dosya içerisine dahil edildiğinin de açıkça anlaşıldığı, davada tanıkların henüz dinlenilmediği anlatıldı.
Mahkeme heyetinin kararında, nöbetçi mahkeme ve 10. Ağır Ceza Mahkemesinin 9 kararında tutukluluk sebepleriyle ilgili yeterli gerekçelerin yazılı olduğu ve kararlarda istikrarlı uygulamaların sürdüğü de belirtildi.
-HANEFİ AVCI KARARINA GEREKÇE İÇİN, ‘İHSASI REY‘ OLUŞTURMA OLASILIĞI-
Kaynak: AA
Eski 1. Ordu Komutanı emekli Orgeneral Çetin Doğan, eski Hava Kuvvetleri Komutanı emekli Orgeneral İbrahim Fırtına, eski Deniz Kuvvetleri Komutanı emekli Oramiral Özden Örnek ve emekli Orgeneral Şükrü Sarıışık ile Korgeneral Nejat Bek ve Tümamiral Kadir Sağdıç‘ın da aralarında bulunduğu 162 sanık ve hastanede tedavisi sürdüğü için yakalama emriyle ilgili henüz işlem yapılmayan emekli Orgeneral Ergin Saygun için çeşitli tarihlerde yapılan itirazların incelendiğini kaydeden heyet kararında, cumhuriyet savcılığının da sanıkların tutukluluk hallerinin devamı yönünde görüş belirttiğini ifade etti.
Ceza Usul Yasası bakımından tutuklama koşullarına yönelik teorik değerlendirme ile önceki kararlarda yer alan muhalefet şerhinde ileri sürülen hususların nazara alınıp değerlendirme yapıldığını bildiren mahkeme heyeti kararında, tutuklamaya başvurmada haklı olunup olunmadığının mahkeme sonunda anlaşılacağı ve buna karşılık tutuklanan kişinin sonuçta beraat etmesi ihtimalinin daima mümkün olduğu gerekçeleriyle, söz konusu tedbirlere başvurulmasında ancak görünüşte haklılıkla yetinmek zorunluluğu olduğunu dile getirdi.
Ulaşılmak istenen amaç ile uygulanacak olan emniyet tedbiri arasında bir orantı bulunması gerektiğini, Anayasa‘nın orantılılık ilkesinin de bunu gerektirdiği belirtilen kararda, ‘‘Bu orantı da, tutuklanan ya da tutukluluğunun devamına karar verilenin üzerine atılı suç için ceza kanununda ön görülen yaptırımın alt ve üst sınırları dikkate alınarak, tutuklanmadan beklenen delillerin karartılmaması, delillerin ortaya konulmasına etki edilmemesi, delillerin değiştirilmesinin engellenmesi gibi ulaşılmak istenen amaçlar arasında kurulacaktır‘‘ görüşüne yer verildi.
-HEYET ÜYELERİNDEN BAŞKANA, ‘‘İHSASI REY‘‘ UYARISI-
Bir süre önce sanıkların tutukluluklarının kaldırılmasına yönelik itirazları reddeden mahkeme heyetine, Heyet Başkanı Şeref Akçay‘ın bazı gerekçeler öne sürerek, ‘‘muhalefet şerhi‘‘ koyduğu hatırlatılan kararda, Başkan Akçay‘ın ‘‘atılı suçun CMK‘nın 100. maddesinde belirtilen katalog suçlardan olması, kişilerin mutlaka tutuklanması manasına gelmemektedir‘‘ dediği ve ceza usul sisteminde öteden beri benimsenen ‘‘ihtiyarilik sistemi‘‘ gereği tutukluluğun zaten mahkemenin ihtiyarında olduğu kaydedildi.
Mahkeme Başkanı Akçay‘ın, muhalefet şerhinde tekrarladığı ‘‘sanıkların eylemlerini devam ettirecek herhangi bir faaliyette bulunmadıkları‘‘ gerekçesiyle tutukluluğun devamına yönelik gerekli koşulun bulunmadığına işaret ettiği kaydedilen kararda, şu görüşler dile getirildi:
‘‘Tutuklama koşullarının yer aldığı CMK‘nın 100. maddesinde öncelikle bahsedilen kavram, atılı suç yönünde tutuklanma kararına dayanak olmak üzere ‘kuvvetli şüphe‘dir. Maddede sözü edilen tutukluluk koşulu yönünden aranması gereken ana ilke, mahkememizin önüne gelen tutukluluk inceleme konulu itirazlar ve genel olarak tüm tutuklama kararı ile incelemeler bakımından şüpheli veya sanıklar yönünden atılı suç nazara alınarak kamu davası açılmışsa dava dosyası da, soruşturma safhasındaysa soruşturma dosyasında ‘kuvvetli şüphe‘nin bulunup bulunmadığıdır.
Aksine bir yöntem benimsenerek yargılama sırasında kamu davasının açıldığı mahkemece değerlendirmesi yapılması gerekecek nitelikte olan, ‘sanıklar yönünden 5-7 Mart 2003 tarihinden sonra atılı suça dair faaliyette bulunduklarına yönelik delil elde edilmemiş olması‘ gibi argümanla tutukluluk incelemesi yapılamaz. Böylesi bir yöntem benimsenmesi, bu görüşü savunan hakim bakımından ihsası rey oluşturur. Yani tutukluluk incelemesinde kamu davasının esası hakkında görüşünün açıkça beyan edilmesi özelliği taşır. Diğer yandan tutukluluğun devamına karar verilen bir mahkemenin bu kararına yapılan itirazı incelemekte olan mahkeme de diğer mahkemenin yargılamakta olduğu kamu davası ile ilgili davanın esası hakkında görüşünü, yargılamayı yapan mahkemenin yetki sahasına girerek, onun yerine geçerek, netice hüküm olacak biçimde değerlendirme yapıp açıklayamaz. İnceleme yapan mahkemenin yetkisi, tutukluluğa ilişkin Ceza Usul Yasası hükümleri ile sınırlıdır.‘‘
Yine Başkan Akçay‘ın, ‘‘29 duruşma yapılmasına rağmen delillerin henüz toplanmamış olması ve aksine sanık avukatlarının bazı delillerin toplanmasına ilişkin taleplerinin tümünün reddedildiği‘‘ yönündeki görüşüne dikkati çeken mahkeme heyeti kararında, ‘‘Balyoz Planı‘‘ davasının da 6 Temmuz 2010 tarihinde açıldığını, Aralık 2010 tarihinde Gölcük Donanma Komutanlığından yeni delillerin elde edildiği belirtilerek, delillerin tamamen toplandığından söz edilemeyeceği ve yeni delillerin elde edilip dosya içerisine dahil edildiğinin de açıkça anlaşıldığı, davada tanıkların henüz dinlenilmediği anlatıldı.
Mahkeme heyetinin kararında, nöbetçi mahkeme ve 10. Ağır Ceza Mahkemesinin 9 kararında tutukluluk sebepleriyle ilgili yeterli gerekçelerin yazılı olduğu ve kararlarda istikrarlı uygulamaların sürdüğü de belirtildi.
-HANEFİ AVCI KARARINA GEREKÇE İÇİN, ‘İHSASI REY‘ OLUŞTURMA OLASILIĞI-