Tarihi Saat Kuleleri

A) - 02.11.2011 - Zamanın dilimlerini aksatmadan insanlara yansıtan saatler, süslü kule yapılarıyla bir çok kentin simgesi olarak yerini alıyor

Saathane Meydanı, Samsun`un tarih kokan mekanlarından biridir. Bu özelliğinin yanında Samsun`da ticaretin kalbi konumundadır. Saathane Meydanı ve çevresindeki tarihi yaşatan sokaklarda esnaf ahalisi yıllardan beridir Samsun`da bulunmaktadır. Balıkçılar, manavlar, kasaplar, baharatçılar, toptan ve perakendeciler ve saymakla bitmeyecek türden işle uğraşan esnaf sayesinde Saathane Meydanı Samsun`un en işlek ve uğrak mekanlarından biri olmuştur. Bu ekonomik hareketliliğin yanı sıra tarihi yaşatan önemli yapılar da bu çevrede bulunur. Meydana ismini verense bir asrı devirmiş, nice olaylar yaşamış tarihi saat kulesidir

Sultan Abdülhamit`in tahta çıkışının yirmi beşinci yıl dönümü nedeniyle valilere gönderdiği talimatnamede her yere saat kuleleri yapılmasını emreder. Bu nedenle 1886 yılında Samsun İskele Meydanı`nda bir saat kulesinin yapılır

Sultan Abdülhamit tarafından Belçika asıllı Fransız bir mühendise yaptırılan saat kulesi, bulunduğu meydana da adını vermiştir. Önceleri bu meydanın adı Trabzon Vilayet Salnameleri`nde İskele Caddesi ya da Meyve Pazarı olarak geçmekteydi. Saat Kulesi`nin zamanı göstermesi yanında yangın ve gözetleme kulesi gibi işlevleri de vardı

Saat Kulesi çokgen kaideli ve gövdelidir. Üstte bir şerefe ile kubbenin üzerinde aydınlık feneri yer alır. 1933 yılında saat kulesindeki eski sistem saat kaldırılarak yerine yeni sistem elektrikle çalışan ve yangınlarda kullanılmak üzere kuleye ayrıca siren düzeni de bulunan yeni saat konulmuştur

-Depremde büyük hasar gördü- 1944 yılındaki Samsun depreminde büyük hasar gören saat kulesi hakkında Samsun Valiliği tarafından Bayındırlık Müdürü Tevfik İleri, yüksek mühendis Fethi Beydiş ve Şehir Plancısı Yüksek Mimar Necmi Ateş`ten oluşan bir komisyon kurulmuş ve bu komisyon 27 Haziran 1944 tarihli bir rapor hazırlayarak ``Saat kulesinin onarımı veya olduğu gibi korunması olanağı bulunduğundan ufak bir depremle ya da kendiliğinden yıkılarak mal ve can kaybına neden olacağı`` görüşünü belirtmiştir. Belediye Daimi Encümeni de bu rapora dayanarak saat kulesinin sökülme işlemine 3 Ağustos 1944 yılında başlandı ve aynı yıl içinde sökme işlemi bitirildi. Saathane meydanı 32 yıl boyunca saatsiz kaldı

Saat kulesinin saati ise 1948 yılına kadar Samsun Belediyesi`nce korunduktan sonra 1948 yılında 550 liraya Ladik Belediyesi`ne satıldı

1977 yılına kadar saat kulesi olmayan Saathane Meydanı`na Samsunlu mimar Kemal Taner tarafından planı çizilen saat kulesi Samsun Belediyesi tarafından yaptırıldı ve saatleri İsviçre`den getirilip yerine kondu

2001 yılında ise Samsun Büyükşehir Belediyesi tarafından Saathane Meydanı yeniden düzenlendi. 1977 yılında aslına uygun yapılmayan saat kulesi sökülerek yerine aslına uygun saat kulesi yaptırıldı

-Ladik Saat Kulesi- Eski çağlardan günümüze uzanan tarihi eserlerinin bir çoğunu depremde yitiren Ladik, yine de tarihi eserlerinin çokluğu ile ünlüdür

Ladik Saat Kulesi çokgen bir kaide üzerinde yuvarlak gövdeli ve şerefelidir. Minareyi andıran saat kulesi kare prizma şeklindeki şerefe üstü bölümünün dört yüzüne yuvarlak kadranlı birer saat yerleştirilmiştir

Kulenin gövdesi üzerinde pencere bulunmamaktadır. Bezeme olarak yalnızca şerefe altında şerit halinde kabartma kuşaklara yer verilmiştir

Ladik ilçe merkezindeki kule aslında küçük bir tepe üzerindedir. Ancak bu tepeciğin çevresi ayrı mimari ile örülünce ortaya alışılmışın dışında bir saat kulesi çıkmıştır. Altı iş yeri olarak kullanılırken üstü park olarak düzenlenmiştir

Ladik Saat Kulesi`nin üzerinde bulunan kitabesinden öğrenildiğine göre, kuleyi Kaymakam Reşit Bey 1889 yılında tamamlanmıştır

Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu tarafından Ladik Saat Kulesi ihaleye çıkarılarak onarıma alınmıştır

-Vezirköprü Saat Kulesi- Samsun`un Vezirköprü ilçe merkezindeki Saat Kulesi`ni Sultan II. Abdülhamit döneminde, Sivas Valisi Reşit Akif Paşa`nın Sivas Valiliği sırasında Kaymakam Ahmet Reşit Efendi 1904-1906 yıllarında eski bir kuleyi yenilenip, genişleterek yaptırmıştır. Buradaki kulenin Köprülüler zamanında yapıldığı söylenirse de bunu kanıtlayacak bir belgeye de rastlanmamıştır

Saat kulesi sekizgen bir kaide üzerinde yuvarlak gövdeli ve şerefeli bir minare görünümündedir. Kulenin kaidesi çokgen bir gövdeli olup, üzerindeki şerefenin dört yüzüne yuvarlak saat kadranları yerleştirilmiştir. Saat kadranlarının bulunduğu petek kısmı sekizgen planlı olup, her cepheye birer pencere açılmıştır. Üzeri de küçük basık bir kubbe ile örtülmüştür. Kulenin giriş kapısı üzerine 1324 tarihli bir kitabe yerleştirilmiştir. Vezirköprü Saat Kulesi`nin kaidesinde meydan tarafına bakan kısmında iki tarihi taş bulunuyor. Biri yatay konulmuş üzerinde roma devri alfabesi ile yazılmış bir yazı bulunuyor. İkinci yapı taşı olarak kullanılan parça ise, üzeri geometrik şekillerle bezenmiş ve cephelerden birinin köşe kısmına dikey olarak yerleştirilmiştir

-Çorum Saat Kulesi- Çorum`da 1894 yılında İstanbul Beşiktaş Muhafızı Yedi Sekiz Hasan Paşa tarafından yaptırılan kentin sembolü saat kulesi, yıllara meydan okuyor

Çorum`un meydanındaki 27,5 metre yüksekliğindeki saat kulesi, zamana tanıklık ettiği gibi kimi zaman yol tarif etme de, kimi zaman da buluşma yeri olarak anılıyor

Yapıldığı yıldan itibaren geniş kapsamlı bakım ve onarımı yapılmayan tarihi saat kulesi, iki aydır saat mekanizmasının bakımı için onarıma alındı

Çorum Belediyesi tarafından saat kulesinin bakımı için İstanbul`dan Çorum`a davet edilen kule saati ustası Ahmet Acun AA muhabirine yaptığı açıklamada, saat kulesinin yıllardır bakımdan geçirilmediğini, buna rağmen hem kulenini hem de saatin zamana meydan okuduğunu söyledi

Saat kulesinin saatinin dünyaca ünlü saat markalarının ustası olan Osmanlı Milli Saraylar Saatçisi Mustafa Şemi Pak`ın eşsiz eserlerinden olduğunu belirten Acun, kulenin Beşiktaş Muhafızı Yedi Sekiz Hasan Paşa`nın talimatıyla yapıldığını kaydetti

Çorum Saat Kulesi`nin çanının Türkiye`de benzeri olmadığını vurgulayan Acun, ``Çan 308 kilogram ağırlığında. Diğer tarihi saat kulelerinde eşine rastlamadığımız figürler keşfedildi, bunların fotoğrafları çekildi, anlamlandırılması için fotoğrafları İtalya ve İsviçre`deki saat enstitülerine gönderdim. Çanın zile tutunduğu yerde 6 tane insan figürü var. Bunlar ne anlama geliyor bilmiyoruz. Yıllardır İtalya ve İsviçre`deki saat kulelerinin de bakımını yapıyorum. Oradaki tanıdıklarımız figürlerin anlamını belki çözebilir`` dedi

Saat mekanizmasının aslına sadık kalarak onarıldığını belirten Acun, şu bilgileri verdi: ``Saatin içindeki mekanizmayı yağladık. Akrep ve yelkovanı yenilendik. Çanın tokmağı bakımdan geçirilirken, yaptığım hesaplamalarla çanın tokmağının yapıldığı zamandan bu güne 7 milyon 165 bin 255 kere vurduğunu belirledim. Ayrıca kuleye asansör sistemi kuruyoruz. Böylece saat artık elle kurulmayacak, asansör sistemiyle kendisini kuracak. Elle kurulmasından kaynaklanan ileri ve geri gitme sorunu çözülmüş olacak.`` -Sinop Saat Kulesi- Sinop il merkezinde iç kale burçlarından birisi üzerinde bulunan saat kulesiyle ilgili AA muhabirine bilgi veren il Kültür ve Turizm Müdürü Hikmet Tosun, Sinop`un antik dönem başkenti ve kalebent şehri olduğunu söyledi

Sinop il merkezinde iç kale burçlarından birisi üzerinde bulunan saat kulesinin ne zaman ve kimin tarafından yapıldığının bilinmediğini ifade eden Tosun, ``İç kale burçları üzerindeki kule dikdörtgen bir prizma şeklindedir. Üzeri mazgallı olup, dört köşesine de birer saat kadranı yerleştirilmiştir. Kule kare planlı, düzgün kesme taşlardan inşa edilmiştir. Burcun batısından çıkan taş merdivenle kuleye varılır. Cumhuriyet dönemi yapılarından olan kule, bugün Sinop ile özdeşleşmiş durumdadır`` dedi

-Merzifon Saat Kulesi- Amasya`nın Merzifon ilçesinde adeta kentin simgesi haline gelmiş tarihi saat kulesi ,yaklaşık 1 buçuk asırdır zamanı gösteriyor

Cumhuriyet Caddesi`nde yer alan ve halk arasında Çelebi Mehmet Medresesi olarak bilinen Sultaniye Medresesi`nin en büyük giriş kapısı üzerinde bulunan saat kulesi, 1866 yılında Amasya Mutasarrıfı Ziya Paşa tarafından yaptırılmıştır

Tuğladan yapılan saat kulesi, silindirik gövdeli olup kulesinin doğu- batı, kuzey- güney yönündeki kadranlı saatleri sayesinde zamanı her açıdan gösterebilme özelliğine sahiptir. Ayrıca saat kulesinin çanının sesinin iyi duyulabilmesi için her yöne yuvarlak kemerli birer pencere açılmaktadır

İlçe merkezideki saat kulesinin çanı her saat başında, saat sayısında çalmakta olup ilçenin simgesi haline gelmiştir. Merzifon`un simgesi haline gelen eser, Merzifon Belediyesi başta olmak üzere ilçedeki bir çok kurum, kuruluş ve firmanın da logosunda yer almaktadır

(EKİP-GÜN-HRN)