İzmir'in Çöpüne Alman Modeli

İzmir Büyükşehir Belediyesi, Torbalı Taşkesik Mevkii'nde 121 hektarlık alanda yapılması planlanan Torbalı Entegre Katı Atık Bertaraf Tesisi için örnek alınan tesisleri incelemek ve görüş alışverişinde bulunmak amacıyla 32 kişilik bir heyetle Almanya'ya teknik bir gezi düzenledi. Büyükşehir Belediyesi Başkan Vekili Dr.Sırrı Aydoğan başkanlığındaki heyet, dünyada çöp depolama alanında en ileri teknolojiye sahip ülkelerden biri olan Almanya'nın Münster ve Köln kentlerindeki düzenli çöp depolama ve işleme tesislerinde incelemelerde bulunuyor.
4 günlük inceleme programı kapsamında, heyet ilk olarak Münster Mekanik-Biyolojik İşleme ve Düzenli Depolama Tesisi'ni ziyaret etti. Harmandalı Düzenli Çöp Depolama Alanı'nın ömrünü tamamlamak üzere olduğunu kaydeden Büyükşehir Belediyesi Başkan Vekili Sırrı Aydoğan; "İzmir'e 30 yıl süreyle yetecek yeni bir düzenli çöp depolama ve işleme tesisi kurmak İzmir Büyükşehir Belediyesi'nin görevidir. Çevre ve Orman Bakanlığı başta olmak üzere tüm kurumlarla işbirliği halinde kentimizin sınırları içinde yeni bir tesis kurmak için harekete geçtik. Tesisin yerinin belirlenmesi bu süreçte çok önemliydi. Çevreye, doğaya ve o bölgede yaşayan insanlara zarar vermeden, çöpü en son ve en çevreci teknoloji ile depolayarak bertaraf edecek tesis için bize fikir ve yön verebilecek bu programı düzenledik. Buraya 'dünyada sanayisi gelişmiş ülkeler bu çöp sorununu nasıl hallediyor, yerinde görelim ve inceleyelim, kimsenin aklında bir soru işareti kalmasın' diye geldik. Akademisyenler, muhtarlarımız, meclis üyelerimiz ve konuyla ilgili tüm kurum ve sivil toplum örgütlerinin temsilcileri ile birlikte burada görerek öğreneceklerimizi, teorik bilgilerimizle birleştirip çalışmalarımızı daha sağlıklı bir şekilde sürdüreceğiz" diye konuştu. Teknik gezinin çok faydalı olduğuna işaret eden Aydoğan; "Gerek teknik arkadaşlarımız gerekse heyetteki diğer arkadaşlarımız edindikleri bilgilerden son derece tatmin oldular. Gerekli bilgileri aldılar ve İzmir'de değerlendirecekler. Münster'de gördüğümüz sistem, İzmir'in kendi şartlarına uygun olarak yapılacak. Atıkların geri kazanılmayan kısmı çok az ve sistem çok verimli çalışıyor. Gönül ister ki, Hollanda ve İsviçre'deki tesisleri de görsek. Gören göz, görmeyenden daha iyi karar verir" dedi.
"İZMİR VE TORBALI HALKI RAHAT OLSUN"
Torbalı Belediye Başkanı İsmail Uygur, inceledikleri tesisi çok beğendiklerini belirtti. Daha önce, başka ülkelerde birçok tesis gezdiğini ifade eden Uygur; "Burası, Torbalı'da çalışan herhangi bir fabrikadan farksız.Çöpler, çevreye hiçbir zarar vermeden bertaraf ediliyor. Çöpün ismi kötü. Kimse yakınında olsun istemiyor. Aynı sıkıntıyı biz de yaşıyoruz. Ama kenti yönetmek sorumluluğu başka bir şeydir. Biz bu konuda sokaktaki vatandaş gibi düşünemeyiz. Bu tesis, bilim ve akıl nereye yapılmasını gerektiriyorsa, oraya yapılacaktır" dedi. Uygur, belediyenin bu konuda tek başına karar verme yetkisine sahip olmadığını belirterek; "Bütün kurumlar birlikte inceleyecekler ve karar nereye verilirse oraya yapılacaktır. Yeni çöp bertaraf tesisi, burada incelediğimiz gibi modern yapılırsa, Torbalı'da bulunduğu yerin yakınındakilerin bile çöpten haberi olmaz. Bu konuda İzmir ve Torbalı halkı rahat olsunlar" diye konuştu. Torbalı'daki vatandaşların bazı tepkileri bulunduğunu söyleyen Uygur, bu rahatsızlığın alışılan kültür içinde haklı olduğunu belirtti. Uygur, "Vatandaşlarımızın temsilcileri olan muhtarlarımız da burada bizimle. Muhtarlar aracılığıyla halka da izah edeceğiz ve bir orta yol bulunacağına inanıyorum" dedi.
"BİLİMSEL VE OBJEKTİF OLARAK DEĞERLENDİRECEĞİZ"
TMMOB İKK Genel Sekreteri Ferdan Çiftçi, Büyükşehir Belediyesi'nin girişimini olumlu bulduğunu kaydetti. Teknolojiyi yerinde görme anlamında programın aydınlatıcı ve verimli olduğunu belirten Çiftçi; "İzmir'de yapılması düşünülen tesis ile buradakinin ortak ve farklı noktalarını ortaya koyma fırsatı bulduk. Teknik gezimiz sırasında edindiklerimizi, dönüşte tüm odalardaki ilgililerle paylaşacağız. Bilimsel ve objektif olarak değerlendirerek, görüşlerimizi ihtiyaç duyulduğunda da bildireceğiz" dedi.
"BÜYÜKŞEHİR'İ TAKDİR EDİYORUM"
D.E.Ü. Çevre Mühendisliği Bölüm Başkanı Prof. Dr. Necdet Alpaslan ise, çöp konusunun beşikten mezara kadar ele alınması gerektiğinin önemini vurguladı. Çöpün kaynağında ayrıştırılması, taşınması ve bertaraf edilmesi gerektiğini söyleyen Alpaslan, incelenen teknolojilerin kopya edilerek değil, sosyal ve ekonomik şartlar göz önüne alınarak uygulanması gerektiğini kaydetti. Alpaslan, "Büyükşehir Belediyesi'ni böyle bir adım attığı için takdir ediyorum. Halkı ve paydaşları aydınlattığı için çok yerinde bir iş yapan belediyenin İzmir'e böyle bir tesis kazandırması şarttır. Örnek alınan teknolojinin bulunduğu kent ile İzmir'deki çöpün niceliği ve niteliği, insanların yaşam tarzı ve eğitim seviyeleri ile iklim gibi faktörler de göz önüne alınmalıdır" dedi. Alpaslan, "İzmir'i kuzey-güney ve doğu-batı akslarına bölerek, tek bir tesis yerine bölgesel çözümler getirilmesi daha verimli olur diye düşünüyorum. Ayrıca, İzmir için katı atık yönetim planı oluşturulmalı, bu plan paydaşlar tarafından irdelenmeli ve uygulama aşamasında güncellemeleri yapılmalıdır" diye konuştu.
MÜNSTER'DEKİ TESİS NASIL ÇALIŞIYOR?
Münster Belediyesi tarafından işletilen Münster mekanik-biyolojik işleme ve düzenli depolama tesisi; atık kabul ünitesi, ayrıştırma ünitesi, kompost (aerobik) ünitesi, anaerobik çürütücü, makine dairesi, gaz motoru, hava filtreleme ve temizleme ünitesinden oluşuyor. 2005 yılında kurulan mekanik-biyolojik işleme tesisine atıklar karışık olarak geliyor. Toplam kapasitesi günlük 230 ton olan tesisin anaerobik çürütücü kapasitesi günde 100 ton. Çürütücü ünitesinin hacmi ise bin 640 metreküp. Çürütücüde üretilen biyogaz depolanıyor ve gaz motoruna düzenli ve sürekli bir gaz akışı sağlıyor. Tüm sistem, tam otomatik olarak kontrol ediliyor. Münster depolama tesisi ise iki depolama sahasından oluşuyor. 1980 yılına kadar 1.2 milyon metreküp evsel, endüstriyel ve arıtma çamurunun düzensiz olarak depolandığı 1.depolama sahası, daha sonra rehabilite edilerek gaz üretimi sağlandı. 3 lottan oluşan 2.depolama sahası ise 2005 yılından bu yana mekanik-biyolojik işlemeden sonra arda kalan atıkları kabul ediyor. Toplam kapasitesi 7.3 milyon metreküp olan sahanın depolama ömrü ise 15 yıl.
İZMİR'DEKİ TESİS NASIL ÇALIŞACAK?
Torbalı Taşkesik mevkiinde kurulması planlanan katı atık entegre bertaraf tesisinin yeri, Çevre ve Orman Bakanlığı Orman Bölge Müdürlüğü ile birlikte yapılan yer arayışları ve MTA tarafından yapılan zemin etüdleri sonucunda belirlendi. Konuyla ilgili kurum ve kuruluşların görüşleri sonucunda, Orman Genel Müdürlüğü'nden ön tahsis izni alındı. Söz konusu alanla ilgili zemin etüdü, proje ve ÇED raporu hazırlanmak üzere ihale süreci devam ediyor. Proje ve ÇED raporu sonucunda yapımı netleşecek olan tesise gelen çöpler, türlerine göre ayrıştırmak üzere mekanik ve biyolojik işleme tabi tutulacak. Böylece, depolanacak çöpün hacmi yüzde 35 oranında azalmış olacak. Çöpler, daha sonra sızdırmazlığı ve geçirimsizliği sağlanan zemine serilerek depolanacak. Depolama için hazırlanan bölümler doldukça, alanların üzeri kapatılarak bitkilendirilecek.
KİMLER KATILDI?
Teknik heyette İzmir Büyükşehir Belediyesi Başkan Vekili Dr.Sırrı Aydoğan, yanısıra, Torbalı Belediye Başkanı İsmail Uygur, İBB Çevre ve Sağlık Komisyonu Başkanı Veli Kasap, İBB Çevre ve Sağlık Komisyonu Üyeleri Abdülkadir Sinan, Tahsin Çuhadar, Sıddık Soysal, Torbalı Belediyesi Meclis üyeleri Ömer Şentürk ve Ufuk Yörük, Bayındır Belediyesi Meclis üyeleri Ali Saip Ermin ve Ruhi Aksan, D.E.Ü. Çevre Mühendisliği Bölüm Başkanı Prof.Dr. Necdet Alpaslan, Yüksek Teknoloji Enstitüsü Doç.Dr. Selahattin Yılmaz, D.E.Ü. Çevre Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Görkem Akıncı, İBB Çevre Koruma ve Kontrol Dairesi Başkanı Yıldız Yılmaz, İBB Katı Atık İşletmeler Şube Müdürü Sibel Çoban, Çevre Mühendisleri Odası üyesi Gülseren Zulkadiroğlu, TMMOB İKK Genel Sekreteri Ferdan Çiftçi, İl Çevre ve Orman Müdürlüğü-Çevre Yönetimi Şube Müdürü Vekili Işın Özdemir, Çevre ve Orman Bakanlığı- ÇED ve Planlama Genel Müdürlüğü'nden Emin Esen, Orman Bölge Müdürlüğü Kadastro Mülkiyet Şube Müdürü Naci Polat, Devlet Su İşleri Etüt Plan Şube Müdürü Kemal Erol, Tarım İl Müdürlüğü'nden mimar Dr. Gülbahar Güler, Torbalı Ziraat Odası Başkanı Murat Uslu, Torbalı Muhtarlar Derneği Başkanı Ata Tekin Doğan, Arslanlar Köyü Muhtarı Osman Kurtul, Havuzbaşı Köyü Muhtarı Arif Güven ile Arıkbaşı Köyü Muhtarı Kamuran Tınaz da yer aldı.