Dizi sektörü yüzde 30 küçüldü

 

Reytinglerin ve izleyici ilgisinin artmasına rağmen Türk dizi sektörünün küresel krizin etkilerini üzerinden tam atamadığı ortaya çıktı .

İstanbul Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odası ' nın ( İSMMMO ) yaptığı ' Dizi Ekonomisi - Mayıs 2010 ' araştırması itibariyle sektörün tüm dinamizmine karşın yüzde 30 küçüldüğü ortaya çıktı . Dizi ekonomisi de 2008 yılında 1 milyar TL iken , 2010 Mayısı ' nda 700 bin TL ' ye geriledi .
Araştırmaya göre ; halen 7 ulusal kanalda 42 yerli dizinin yayınlanıyor . Oysa 2008 saptamaları itibariyle 11 ulusal kanalda 63 yerli dizi yayınlanıyordu . Kriz öncesinde sektörde çalışan sayısı 150 bin kişiyi bulurken , yaşanan küçülmeyle birlikte sektörde set işçisinden senaristine , çaycısından figüranına kadar 50 bin kişinin de işini kaybetti . Dizi sektörünün yaklaşık 100 bin kişiye istihdam imkanı sunduğu biliniyor . Geçen yıl yaşanan krizle birlikte kanallar , yapımcı şirketlere ödedikleri ücretlerde yüzde 30 ile 50 oranında değişen indirimlere gitti . İşlerini kaybetmek istemeyen yapımcıların büyük çoğunluğu da bunu kabul etmek durumunda kaldı . Yapımcılar aynı şeyi oyuncular ve teknik ekipten talep edince sektördeki ücretler de ortalama yüzde 40 oranında düştü . Halen kriz öncesi seviyelere gelinebilmiş değil .
Konuya ilişkin bir değerlendirme yapan İSMMMO Başkanı Yahya Arıkan , Türk ekonomisinin önemli dinamolarından biri olmaya aday olan dizi sektöründeki tıkanıklığın sürdüğünü belirterek , " Ekonomik kriz ve azalan reklam gelirleri , televizyon kanallarını diziler konusunda iktisat yapmaya itti . Bu da sektörde hem ciro hem de istihdam açısından küçülmeye neden oldu . " dedi . Türk dizilerinin çevre ülkelere yüksek bir ihracat potansiyelinin bulunduğunu kaydeden Arıkan , " Dış Ticaret Müsteşarlığı başta olmak üzere ilgili kurumlar , dizi sektörünü destekleyecek tedbirler almalı . İyi niyetli girişimlerin ivedilikle hayata geçirilmesi gerekiyor . " uyarısında bulundu . Dizi ekonomisinin boyutlarını ve çevre ülkelerde gördüğü ilgiyi ilk kez kendilerinin 2 , 5 yıl önce gündeme getirdiğine işaret eden Başkan Arıkan , " Biz bu araştırmamızda ihracat potansiyeline dikkat çekmiştik . Bu çalışmamızdan sonra hem ilgili sektör otoriteleri hem de devlet yetkilileri konuyu ele aldı . Bu çalışmaların sonuçlandırılmasında büyük yarar var . Diziler , izlendikleri ülkelerde Türkiye ' nin reklamını da yapmakta , tanıtımına büyük katkıda bulunmaktadır . " ifadelerini kullandı .
İSMMMO ' nun yaptığı araştırma dizi sayısı ve izleyicinin ilgi seviyesine yönelik çarpıcı veriler de sunuyor . Buna göre ; kriz nedeniyle reklam gelirleri azalan kanallar hem yayınladıkları dizilerin sayılarını azaltırken , hem de düşük maliyetli sitcom tarzı dizilere ekranlarına açmaya başladı . Bir zamanlar Çocuklar Duymasın ile Türkiye ' nin tanıyıp sevdiği sitcom tarzı diziler , krizden sonra ekranlara geri döndü . Drama tarzı dizilerin bölüm başına çekim maliyetleri ortalama 300 bin TL ' yi bulurken , sitcom tarzı diziler bölüm başına 60 ile 100 bin TL ' lik bütçelerle çekiliyor .
11 DİZİ İLE ATV , BİRİNCİ SIRADA
Televizyonlardaki dizi yarışında yayınladığı dizi sayısı itibariyle liderliği Atv eline aldı . Kriz öncesinde olduğu gibi Atv , bu dönemde de 11 dizi ile seyircilerini ekrana kilitlemeye çalışıyor . Kriz öncesinde yayınladığı 12 dizi ile liderlik koltuğunda oturan Kanal D ise Mayıs 2010 itibariyle 8 dizi ile seyircilerini ekrana bağlamaya çalışıyor . Büyük bölümü iç yapım olan 8 diziyi izleyicinin beğenisine sunan Samanyolu ' nu da 5 ' er dizi ile Fox TV , Star TV ve TRT 1 izliyor . Özellikle TRT ' nin 2008 yılına göre dış yapım dizilerinin sayısını 3 ' ten 5 ' e çıkarması dikkate değer . Dizi yarışından kopan kanal olarak dikkat çeken Show TV ise kriz öncesinde 5 dizi yayınlarken , şimdi dizi sayısını 2 ' ye indirmiş durumda .
Türkiye ' de dizilerin bütçesinin yüzde 20 ile 30 ' unu oyuncu ücretleri oluşturuyor . Genellikle bir ya da iki başrol oyuncusu iyi ücret alıyor . Kriz öncesinde başrol oyuncularının bölüm başına aldığı ücretin 10 ile 30 bin TL arasında değişiyordu . Yaşanan kriz oyuncu ücretlerini çok etkiledi . Krizde kanallar , yapım şirketlerinden yüzde 30-40 indirim isteyince , yapımcılar da oyunculardan aynı şeyi talep etti . Başrol oyuncularının aldığı ücretlerin bu dönemde 5 ile 20 bin TL arasında değiştiği belirtiliyor . Yapım şirketleri kriz öncesinde dizilerinin maliyetinin üstüne yüzde 20 ile 40 oranında değişen kârlar koyarak , kanallara satıyordu . Kriz sonrasında yapım şirketlerinin kârının yüzde 10 ' a kadar düştüğüne işaret ediliyor .
Yapımcılar , kanallarla genelde reyting anlaşması yapıyor . Yapımcılar için ilk üç bölüm genellikle seyirciyi kapma bölümleri olarak tabir ediliyor . Yapımcılar genellikle prime time ' da 7 reyting garantisi vererek kanal yönetimleriyle anlaşıyor . Reyting arttıkça , yapımcıların da kanallardan bölüm başına aldıkları ücret artıyor . Ancak bu ücret ikili görüşmelerle belirlendiği için yapımcılar ve kanallar tarafından da gizli tutuluyor . Reklam veren , bir diziye reklam verirken reytingine bakıyor . Zaten bir dizinin yaşayıp yaşamaması ve kanal yönetiminin diziyi yayınlamaya devam edip etmemesi de dizinin aldığı reyting oranlarına bağlı .
Kriz döneminde dizilerin sayısı azalsa da reytingleri arttı . Araştırma itibariyle , 3-9 Mayıs haftasında en çok izlenen 100 programının ilk üç sırasını yerli diziler paylaştı . 9 Mayıs tarihinde 100 program arasında ilk iki sırayı yine yerli diziler aldı . İSMMMO ' nun Eylül 2008 ' deki en çok seyredilen dizilerin reyting ortalamasının 7-9 reyting olduğu ortaya çıkmışken , 3-9 Mayıs reytinglerinde görüldü ki ortalama reytingler 10 ' u buluyor . 10 Eylül 2008 ' de 14 , 1 reyting alan Yaprak Dökümü , 5 Mayıs 2010 ' daki gösteriminde 18 , 3 reyting aldı . 15 Eylül 2008 ' deki Arka Sokaklar 7 , 4 reyting alırken , 3 Mayıs 2010 ' da 10 , 3 reyting aldı . 11 Eylül 2008 ' de 7 , 1 reytinge ulaşan Aşk-ı Memnu , 6 Mayıs 2010 ' da 17 , 7 reyting ile seyirci ilgisini göstermiş oldu .
Dizilerin 3-9 Mayıs günleri aldığı reytingler ise şu şekilde oluştu :

Tarih Dizi Yayınlandığı kanal Reyting
3 Mayıs 2010 Arka Sokaklar Kanal D 10 . 3
3 Mayıs Türk Malı Show TV 10 . 3
3 Mayıs Ezel ATV 10 . 0
4 Mayıs Aşk ve Ceza ATV 12 . 6
4 Mayıs Geniş Aile Kanal D 9 . 2
4 Mayıs Papatyam Star 6 . 3
5 Mayıs Yaprak Dökümü Kanal D 18 . 3
5 Mayıs Yaprak Dökümü ( Özet ) Kanal D 7 . 1
5 Mayıs Canım Ailem ATV 6 . 5
6 Mayıs Aşk-ı Memnu Kanal D 17 . 7
6 Mayıs Kurtlar Vadisi Pusu Star TV 14 . 4
6 Mayıs Aşk-ı Memnu ( Özet ) Kanal D 7 . 9
7 Mayıs Hanımın Çiftliği Kanal D 18 . 2
7 Mayıs Hanımın Çiftliği ( Özet ) Kanal D 8 . 1
7 Mayıs Deniz Yıldızı Fox TV 4 . 6
8 Mayıs Adanalı ATV 7 . 4
8 Mayıs Küçük Kadınlar Star TV 7 . 2
8 Mayıs Akasya Durağı Kanal D 7 . 1
9 Mayıs Aşk Bir Hayal ATV 6 . 8
9 Mayıs Arka Sıradakiler Fox TV 7 . 5
9 Mayıs Aşk Bir Hayal ( Özet ) ATV 4 . 5
( CİHAN )


Zaman