Kritik maddede AKP'ye darbe
Anayasa değişikliği görüşmelerinde parti kapatma davasının Meclis iznine bağlayan 8. madde 327 oyda kaldı. Böylece söz konusu madde 330'un altında kaldığı için Anayasa değişikliği paketinden düştü. Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, Anayasa değişikliği teklifinin geri çekilmesinin söz konusu olmadığını ifade ederek, "Milletvekilleri hakları olan irade
Anayasa değişikliği görüşmelerinde parti kapatma davasının Meclis iznine bağlayan 8. madde 327 oyda kaldı. Böylece söz konusu madde 330'un altında kaldığı için Anayasa değişikliği paketinden düştü. Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, Anayasa değişikliği teklifinin geri çekilmesinin söz konusu olmadığını ifade ederek, "Milletvekilleri hakları olan iradelerini kullandı. Paketin çekilmesi söz kounusu değil. Yola devam" dedi.
TBMM Genel Kurulunda, Anayasa değişikliğinin 2. turunda, teklifin 8. maddesine 327 kabul, 76 ret oyu verildi. Genel Kurulda gizli oylamaya 410 milletvekili katıldı. Oylamada 327 kabul, 76 ret oyu kullanıldı; 2 milletvekili çekimser kaldı, 3 oy boş çıktı ve 2 oy da geçersiz sayıldı. Anayasa değişikliği teklifinin siyasi parti kapatmalarıyla ilgili 8’nci maddesinin oylamasında çıkan sonuç özellikle AKP’de şok etkisi yaratırken, ilk tur oylamalara katılan BDP’nin ikinci tur oylamalara katılmaması etkili oldu.
Birleşimi yöneten TBMM Başkanı Mehmet Ali Şahin, gizli oylama sonucunu açıklarken, "İlgili madde öngörülen beşte üç çoğunlukla (330) kabul oyu alamadığından reddedilmiştir" dedi. Şahin, daha sonra birleşime bir süre ara verdi. Teklifin 8. maddesi ile Anayasa'nın "Siyasi Partilerin Uyacakları Esaslar" başlıklı 69. maddesinde parti kapatmayı zorlaştırıcı hükümler getiriliyor; parti kapatma davası açılması TBMM'nin iznine bağlanması öngörülüyordu.
OYLAR İKİNCİ KEZ SAYILDI
Birinci turda, 8. maddenin gizli oylamasına 414 milletvekili katılmış; oylamada 337 kabul, 72 ret oyu kullanılmış; 5 milletvekili çekimser kalmıştı. Bu arada, gizli oylamaya ilişkin tasnif işlemi herhangi bir karışıklığa neden olmamak için iki kez yapıldı. Oyların ikinci sayımında da Anayasada öngörülen beşte üç çoğunluğun altında kabul oyları çıktığı belirlendi. .
ERDOĞAN: YOLA DEVAM
TBMM Genel Kurulunda, teklifin 8. maddesinin gizli oylama sonucunun açıklanmasının ardından AK Parti grup başkanvekilleri ve bazı bakanlar, kulis bahçesinde oturan Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın yanına giderek kısa bir durum değerlendirmesi yaptı. Başbakan Erdoğan, Anayasa değişiklik teklifinin 8. maddesinin reddini değerlendirirken de "Ben demokratik parlamenter sistemin bir gereği olan bu neticeyi hayırlı buluyorum. Fakat tabii gönlüm bundan yana değil" diye konuştu. Erdoğan, TBMM bahçesinde anayasa değişikliğine ilişkin paketin 8. maddesinin oylamasında yeterli oyun alınmamasıyla ilgili soruyu yanıtladı.
Erdoğan, şu değerlendirmeyi yaptı: "Milletvekili arkadaşlar şu anda oylamalarda hakları olan iradelerini kullandılar, ortaya koydular. Biliyorsunuz, kulübelere kimin dikta ile bir tatbikat uyguladığı burada çok güzel ortaya çıkıyor. Benim bu noktada arkadaşlarıma ne denli bir dikta uyguladığım ortada. Ama kendi milletvekillerine, gurubuna inanmayanların, milletvekillerini kulübeye dahi göndermeyenlerin demokratik anlayışlarının da ne olduğu gayet güzel bir şekilde ortaya çıkıyor. Dolayısıyla ben demokratik parlamenter sistemin bir gereği olan bu neticeyi, hayırlı buluyorum. Fakat tabii gönlüm bundan yana değil. Çünkü bizim gönlümüz, bu ülkede siyasi partilerin kapatılmasına karşı olduğumuz için ülkemizin bir kapatılmış siyasi partiler mezarlığı olmasını istemiyoruz. Böyle bir şeyi düşünmüyoruz. Siyaseti yapanlar gayet rahat yapsınlar, huzurlu yapsınlar.
Demokles’in kılıcı devamlı başlarında sallanmasın, hep bunu konuştuk, bunu söyledik ve siyasi geçmişimizin içinde biz bunların bir çoğunu yaşadık, yaşıyoruz. Eğer bu noktada tenzih edilmesi gerekenler varsa bunlar ’siyasette suçu işleyenler olmalıdır’ diye bunları da her zaman söyledik, dile getirdik.
Bizim bu kanaatlerimiz de bellidir. Bu oylamada böyle bir netice çıkmıştır ve sonuna kadar biz yolumuza yine aynı kararlılıkla devam edeceğiz."
Erdoğan, bir gazetecinin "Yola devam mı?" sözleri üzerine, "Ne demek..." dedi. Bir başka gazetecinin "paketin geri çekilmesi söz konusu değil mi?" sorusuna ise Erdoğan, "Hayır, hayır, kesinlikle yola devam... Şu anda oylamaya aynen devam" diye konuştu.
BAHÇELİ:ÇOK HAYIRLI OLDU
Anayasa değişikliği teklifinin 8. maddesinin yeterli oyu alamayarak, reddedilmesi CHP ve MHP grubundaki milletvekillerince sevinçle karşılandı. MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli değişiklik yönünde atılan adımların bir uzlaşma temeline dayalı olması gerektiğinin ortaya çıktığını belirterek, "İktidar bu gelişmeyi dikkate alarak değişiklikle ilgili tasarruflarını gözden geçirmelidir" dedi. Bahçeli "Diğer maddeler için aynı sonucu bekliyor musunuz" sorusu üzerine "O erken olur" karşılığını verdi. Bahçeli, "Bu sonucu bekliyor muydunuz" şeklindeki bir soruya da "Beklemekten ziyade arzuluyordum. Beklemek bilmeyi gerektirir" dedi. AKP’den bundan sonra beklentilerinin ne olduğunun sorulması üzerine de MHP lideri, "Tasarruflarını gözden geçirmesinde yarar var" yanıtını verdi. "AKP milletvekillerine yapılan markaj işe yaramadı mı" sorusuna da Bahçeli, "Bu parti içi bir mesele" karşılığını vermekle yetindi.
CHP: SAĞDUYU GALİP GELDİ
CHP Grup Başkanvekili Hakkı Süha Okay ise "Milletvekilleri vicdanlarının sesini dinledi. Sağduyu galip gelmiştir" dedi. Okay şöyle konuştu: "En önemli madde paketten düşmüştür. Bundan sonraki süreçte de sağduyunun egemen olacağına inanıyorum. Türkiye bir rejim tehdidinden kurtulmuştur. Ancak 1.5 ay gibi bir süresini bir inat ve kapris uğruna kaybetmiştir. Bundan sonra bununla bağlantılı maddeler de düşecektir. Görüşmelere devam edeceksek HSYK ve Anayasa Mahkemesiyle ilgili maddeler var. Bununla bağlantılı maddeler düşecek. Kimse kendisi için Anayasa yapmaya kalkmasın. Anayasa bir toplumsal mutabakat metnidir. Uzlaşıyla anayasalar değerlendirilebilir."
Okay AKP içinde firelerin olduğuna yönelik bir soruya ise "Duyarlı bir davranış, duyarlı bir sonuç. Milletvekilleri vicdanlarının sesini dinledi. Parti baskısından kurtularak özgür iradeleriyle gereğini yerine getirdiler" dedi
BDP: DİYALOG OLMAYINCA...
BDP Muş Milletvekili ve TBMM İdare Amiri Sırrı Sakık, 8’nci maddeye ilişkin oylama sonucunu, "Diyalog olmayınca bu noktaya gelindi" şeklinde değerlendirdi.
8. MADDE NELERİ İÇERİYORDU?
Muhalefet partilerinin en sert eleştiri getirdiği Anayasa’nın 69. Maddesiyle Siyasi partilerin kapatılması zorlaştırılıyor. Değişiklik metni şöyleydi:
MADDE (8): Anayasa’nın, "Siyasi Partilerin Uyacakları Esaslar" başlıklı 69. maddesi değiştiriliyor. Buna göre, siyasi partilerin mali denetimi Sayıştay tarafından yapılacak. Siyasi partiler hakkında kapatma davası, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı’nın talebi üzerine, TBMM’de grubu bulunan her siyasi partinin 5’er üye ile temsil edildiği komisyonun üye tam sayısının üçte 2 çoğunluğu ve gizli oyla vereceği izin üzerine açılacak dava sonucunda Anayasa Mahkemesince kesin olarak karara bağlanacak. Komisyona TBMM Başkanı Başkanlık edecek ancak, oy kullanamayacak. Komisyonun kararları, yargı denetimi dışında olacak. İzin talebinin Meclis’e ulaşmasından itibaren 30 gün içinde komisyon oluşturulacak ve komisyon kararını izin talebinin Meclise ulaşmasından itibaren en geç 60 gün içinde verecek. Meclisteki siyasi parti gruplarınca izin talebiyle ilgili görüşme yapılamayacak, karar alınamayacak.Anayasa Mahkemesi, bu kapsamda, kapatma yerine dava konusu fiillerin ağırlığına göre ilgili partinin devlet yardımından kısmen veya tamamen yoksun bırakılmasına karar verebilecek. Devlet yardımından yoksun bırakılma, bağlı olduğu kapatma davasının ve kararının usulüne tabi olacak ve tek başına dava konusu yapılamayacak.Anayasa Mahkemesinde görülen parti kapatma davasında TBMM çalışmalarındaki oy ve sözler, ileri sürülen düşünceler ile idarenin eylem ve işlemleri partinin odak olup olmadığının tespitinde gözetilemeyecek.Partinin kapatılması durumunda kapatmaya beyan ve faaliyetleriyle neden olan üyeler için daha önce 5 yıl olan siyasi yasak süresi 3 yıla indirilecek.Siyasi partiler ile ilgili "temelli kapatma" değil, "kapatma" kararı verilecek. Kapatmanın önündeki "temelli" sözcükleri kaldırılacak. Temelli kapatılan bir partinin başka adla kurulamayacağına dair hüküm de Anayasa’dan çıkarılacak.
Radikal
TBMM Genel Kurulunda, Anayasa değişikliğinin 2. turunda, teklifin 8. maddesine 327 kabul, 76 ret oyu verildi. Genel Kurulda gizli oylamaya 410 milletvekili katıldı. Oylamada 327 kabul, 76 ret oyu kullanıldı; 2 milletvekili çekimser kaldı, 3 oy boş çıktı ve 2 oy da geçersiz sayıldı. Anayasa değişikliği teklifinin siyasi parti kapatmalarıyla ilgili 8’nci maddesinin oylamasında çıkan sonuç özellikle AKP’de şok etkisi yaratırken, ilk tur oylamalara katılan BDP’nin ikinci tur oylamalara katılmaması etkili oldu.
Birleşimi yöneten TBMM Başkanı Mehmet Ali Şahin, gizli oylama sonucunu açıklarken, "İlgili madde öngörülen beşte üç çoğunlukla (330) kabul oyu alamadığından reddedilmiştir" dedi. Şahin, daha sonra birleşime bir süre ara verdi. Teklifin 8. maddesi ile Anayasa'nın "Siyasi Partilerin Uyacakları Esaslar" başlıklı 69. maddesinde parti kapatmayı zorlaştırıcı hükümler getiriliyor; parti kapatma davası açılması TBMM'nin iznine bağlanması öngörülüyordu.
OYLAR İKİNCİ KEZ SAYILDI
Birinci turda, 8. maddenin gizli oylamasına 414 milletvekili katılmış; oylamada 337 kabul, 72 ret oyu kullanılmış; 5 milletvekili çekimser kalmıştı. Bu arada, gizli oylamaya ilişkin tasnif işlemi herhangi bir karışıklığa neden olmamak için iki kez yapıldı. Oyların ikinci sayımında da Anayasada öngörülen beşte üç çoğunluğun altında kabul oyları çıktığı belirlendi. .
ERDOĞAN: YOLA DEVAM
TBMM Genel Kurulunda, teklifin 8. maddesinin gizli oylama sonucunun açıklanmasının ardından AK Parti grup başkanvekilleri ve bazı bakanlar, kulis bahçesinde oturan Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın yanına giderek kısa bir durum değerlendirmesi yaptı. Başbakan Erdoğan, Anayasa değişiklik teklifinin 8. maddesinin reddini değerlendirirken de "Ben demokratik parlamenter sistemin bir gereği olan bu neticeyi hayırlı buluyorum. Fakat tabii gönlüm bundan yana değil" diye konuştu. Erdoğan, TBMM bahçesinde anayasa değişikliğine ilişkin paketin 8. maddesinin oylamasında yeterli oyun alınmamasıyla ilgili soruyu yanıtladı.
Erdoğan, şu değerlendirmeyi yaptı: "Milletvekili arkadaşlar şu anda oylamalarda hakları olan iradelerini kullandılar, ortaya koydular. Biliyorsunuz, kulübelere kimin dikta ile bir tatbikat uyguladığı burada çok güzel ortaya çıkıyor. Benim bu noktada arkadaşlarıma ne denli bir dikta uyguladığım ortada. Ama kendi milletvekillerine, gurubuna inanmayanların, milletvekillerini kulübeye dahi göndermeyenlerin demokratik anlayışlarının da ne olduğu gayet güzel bir şekilde ortaya çıkıyor. Dolayısıyla ben demokratik parlamenter sistemin bir gereği olan bu neticeyi, hayırlı buluyorum. Fakat tabii gönlüm bundan yana değil. Çünkü bizim gönlümüz, bu ülkede siyasi partilerin kapatılmasına karşı olduğumuz için ülkemizin bir kapatılmış siyasi partiler mezarlığı olmasını istemiyoruz. Böyle bir şeyi düşünmüyoruz. Siyaseti yapanlar gayet rahat yapsınlar, huzurlu yapsınlar.
Demokles’in kılıcı devamlı başlarında sallanmasın, hep bunu konuştuk, bunu söyledik ve siyasi geçmişimizin içinde biz bunların bir çoğunu yaşadık, yaşıyoruz. Eğer bu noktada tenzih edilmesi gerekenler varsa bunlar ’siyasette suçu işleyenler olmalıdır’ diye bunları da her zaman söyledik, dile getirdik.
Bizim bu kanaatlerimiz de bellidir. Bu oylamada böyle bir netice çıkmıştır ve sonuna kadar biz yolumuza yine aynı kararlılıkla devam edeceğiz."
Erdoğan, bir gazetecinin "Yola devam mı?" sözleri üzerine, "Ne demek..." dedi. Bir başka gazetecinin "paketin geri çekilmesi söz konusu değil mi?" sorusuna ise Erdoğan, "Hayır, hayır, kesinlikle yola devam... Şu anda oylamaya aynen devam" diye konuştu.
BAHÇELİ:ÇOK HAYIRLI OLDU
Anayasa değişikliği teklifinin 8. maddesinin yeterli oyu alamayarak, reddedilmesi CHP ve MHP grubundaki milletvekillerince sevinçle karşılandı. MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli değişiklik yönünde atılan adımların bir uzlaşma temeline dayalı olması gerektiğinin ortaya çıktığını belirterek, "İktidar bu gelişmeyi dikkate alarak değişiklikle ilgili tasarruflarını gözden geçirmelidir" dedi. Bahçeli "Diğer maddeler için aynı sonucu bekliyor musunuz" sorusu üzerine "O erken olur" karşılığını verdi. Bahçeli, "Bu sonucu bekliyor muydunuz" şeklindeki bir soruya da "Beklemekten ziyade arzuluyordum. Beklemek bilmeyi gerektirir" dedi. AKP’den bundan sonra beklentilerinin ne olduğunun sorulması üzerine de MHP lideri, "Tasarruflarını gözden geçirmesinde yarar var" yanıtını verdi. "AKP milletvekillerine yapılan markaj işe yaramadı mı" sorusuna da Bahçeli, "Bu parti içi bir mesele" karşılığını vermekle yetindi.
CHP: SAĞDUYU GALİP GELDİ
CHP Grup Başkanvekili Hakkı Süha Okay ise "Milletvekilleri vicdanlarının sesini dinledi. Sağduyu galip gelmiştir" dedi. Okay şöyle konuştu: "En önemli madde paketten düşmüştür. Bundan sonraki süreçte de sağduyunun egemen olacağına inanıyorum. Türkiye bir rejim tehdidinden kurtulmuştur. Ancak 1.5 ay gibi bir süresini bir inat ve kapris uğruna kaybetmiştir. Bundan sonra bununla bağlantılı maddeler de düşecektir. Görüşmelere devam edeceksek HSYK ve Anayasa Mahkemesiyle ilgili maddeler var. Bununla bağlantılı maddeler düşecek. Kimse kendisi için Anayasa yapmaya kalkmasın. Anayasa bir toplumsal mutabakat metnidir. Uzlaşıyla anayasalar değerlendirilebilir."
Okay AKP içinde firelerin olduğuna yönelik bir soruya ise "Duyarlı bir davranış, duyarlı bir sonuç. Milletvekilleri vicdanlarının sesini dinledi. Parti baskısından kurtularak özgür iradeleriyle gereğini yerine getirdiler" dedi
BDP: DİYALOG OLMAYINCA...
BDP Muş Milletvekili ve TBMM İdare Amiri Sırrı Sakık, 8’nci maddeye ilişkin oylama sonucunu, "Diyalog olmayınca bu noktaya gelindi" şeklinde değerlendirdi.
8. MADDE NELERİ İÇERİYORDU?
Muhalefet partilerinin en sert eleştiri getirdiği Anayasa’nın 69. Maddesiyle Siyasi partilerin kapatılması zorlaştırılıyor. Değişiklik metni şöyleydi:
MADDE (8): Anayasa’nın, "Siyasi Partilerin Uyacakları Esaslar" başlıklı 69. maddesi değiştiriliyor. Buna göre, siyasi partilerin mali denetimi Sayıştay tarafından yapılacak. Siyasi partiler hakkında kapatma davası, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı’nın talebi üzerine, TBMM’de grubu bulunan her siyasi partinin 5’er üye ile temsil edildiği komisyonun üye tam sayısının üçte 2 çoğunluğu ve gizli oyla vereceği izin üzerine açılacak dava sonucunda Anayasa Mahkemesince kesin olarak karara bağlanacak. Komisyona TBMM Başkanı Başkanlık edecek ancak, oy kullanamayacak. Komisyonun kararları, yargı denetimi dışında olacak. İzin talebinin Meclis’e ulaşmasından itibaren 30 gün içinde komisyon oluşturulacak ve komisyon kararını izin talebinin Meclise ulaşmasından itibaren en geç 60 gün içinde verecek. Meclisteki siyasi parti gruplarınca izin talebiyle ilgili görüşme yapılamayacak, karar alınamayacak.Anayasa Mahkemesi, bu kapsamda, kapatma yerine dava konusu fiillerin ağırlığına göre ilgili partinin devlet yardımından kısmen veya tamamen yoksun bırakılmasına karar verebilecek. Devlet yardımından yoksun bırakılma, bağlı olduğu kapatma davasının ve kararının usulüne tabi olacak ve tek başına dava konusu yapılamayacak.Anayasa Mahkemesinde görülen parti kapatma davasında TBMM çalışmalarındaki oy ve sözler, ileri sürülen düşünceler ile idarenin eylem ve işlemleri partinin odak olup olmadığının tespitinde gözetilemeyecek.Partinin kapatılması durumunda kapatmaya beyan ve faaliyetleriyle neden olan üyeler için daha önce 5 yıl olan siyasi yasak süresi 3 yıla indirilecek.Siyasi partiler ile ilgili "temelli kapatma" değil, "kapatma" kararı verilecek. Kapatmanın önündeki "temelli" sözcükleri kaldırılacak. Temelli kapatılan bir partinin başka adla kurulamayacağına dair hüküm de Anayasa’dan çıkarılacak.
Radikal