Özel: Annelik her şeyden zor!
Bilim insanlarının 'dünyanın en akıllı kadını' olarak tanımladığı 34 yaşındaki Prof. Dr. Feryal Özel ile konuştuk
Feryal Ö ; zel . . . Albert Einstein , John Nash gibi ü ; nlü ; bilim adamlarının yer aldığı 20 kişilik ' Bü ; yü ; k Fikirler ' listesine girmeyi başaran bir astrofizik profesö ; rü ; . Bilim ç ; evrelerinde dü ; nyanın en akıllı kadınlarından biri olarak nitelendirilen Ö ; zel , 30 yaşındayken profesö ; r olup , NASA ' ya girmiş . Arizona Ü ; niversitesi ' nde gö ; rev yapan Ö ; zel , ' Benim beynim bilimle ç ; alışıyor ' diyor . Novartis Bilim Ö ; dü ; lleri Gü ; nü ; ' ne katılmak iç ; in Tü ; rkiye ' ye gelen 35 yaşındaki astrofizik profesö ; rü ; , Tü ; rk medyasının ilgi odağı oldu . Doktor bir anne ve baba ile kimya profesö ; rü ; bir teyzenin olduğu bir ortamda bü ; yü ; yen ve daha ç ; ocukluk yıllarında maddenin yapısını merak edip araştıran Ö ; zel , sorularımızı yanıtladı .
Ç ; ALIŞMALARINA ABD ' DEN DESTEK
Ö ; zel , ' Bü ; yü ; k Fikirler ' listesine nasıl girdiğini şö ; yle anlattı : ' O listeye girmeme neden olan ç ; alışmalarım , nö ; tron yıldızları konusunda . Nö ; tron yıldızları da , evrenin en yoğun cisimleri . Bir kaşığı tonlar ağırlığında . Ben de bunun peşinden gidiyorum . Kara deliklerin , nö ; tron yıldızlarının manyetik alanları ü ; zerine , galaksininin oluşması ve galaksiden yayılan ışıkların evreni aydınlatması ile ilgili ç ; alışmalarım var . NASA sponsorluk yapıyor . ABD ' deki Ulusal Bilim Kurumu ' ndan da destek alıyorum . '
HİÇ ; IQ TESTİ YAPTIRMADIM
Ö ; zel , hakkında ' Dü ; nyanın en akıllı kadını ' nitelemesi yapılmasıyla ilgili ' Hiç ; IQ testi yaptırmadım . Zekâ ; başarıya yol aç ; an faktö ; rlerden sadece birisi . Emek , akıldan ç ; ok daha ö ; n planda ' diyor . Ö ; zel , ' Dü ; nyaya bir daha gelseniz yine bu alanı mı seç ; erdiniz? ' sorusuna da , ' Herhalde yine bilim olurdu . Ç ; ü ; nkü ; benim beynim ö ; yle ç ; alışıyor . Meraklarım ve soru soruş şeklim hep bilime yö ; nelik . ' Astrofizik mi , başka bir dal mı? ' olurdu ama onu bilmiyorum ' cevabını verdi .
DÜ ; NYA BENZERİ GEZEGENLER VAR '
Astronot olarak uzaya gitmek ister misiniz? ' sorusuna , ' İmkâ ; nım olsa kesinlikle giderim . İlk Tü ; rk astronot olmak ç ; ok gü ; zel olur ' yanıtını veren Feryal Ö ; zel , ' dü ; nya dışında yaşam ' iç ; in de şunları sö ; yledi : ' Dü ; nyadaki yaşam koşullarına uygun gezegenler var mı arıyoruz . 400 ' den fazla gezegen keşfedildi . Bu sayı her gü ; n artıyor . Aynı zamanda , ' uygarlık var mı? ' diye de arıyoruz . '
İşte Eylem Keskin ' in rö ; portajı :
Bilim insanları onun iç ; in ' dü ; nyanın en akıllı kadını ' diyor . Bizim Feryal Ö ; zel ' le tanışmamız , iç ; inde Albert Einstein ' ın da bulunduğu 20 kişilik ' Bü ; yü ; k Fikirler ' listesine girmesiyle oldu .
O aslında astrofizik profesö ; rü ; , ç ; alışmalarını Amerika ' daki Arizona Ü ; niversitesi ' nde sü ; rdü ; rü ; yor . 2002 yılında NASA İleri Araştırmalar Enstitü ; sü ; ' nde de gö ; rev yapan astrofizikç ; i Feryal Hanım aynı zamanda evli ve iki ç ; ocuk sahibi bir anne .
Novartis Bilim Ö ; dü ; lleri tö ; reni iç ; in Tü ; rkiye ' de olan 34 yaşındaki Feryal Ö ; zel ' le sadece zekasını ve ç ; alışmalarını değil , anneliği ve ev hayatını konuştuk . . .
Albert Einstein ' le birlikte ' Bü ; yü ; k Fikirler Listesi ' ne giren 20 bilim insanından birisiniz . Bu kadar zeki olmak nasıl bir duygu?
Bö ; yle bir iltifat ç ; ok gü ; zel ama bu tanım mü ; mkü ; n değil . Bir alanda ç ; alışan ç ; ok akıllı biriyle farklı alanda ç ; alışan başka biri nasıl karşılaştırılabilir? İşinde verimli ç ; alışmalar yapma şansına sahip bir insanım o kadar .
Nasıl astrofizikç ; i oldunuz?
Ç ; ocukluk hayalimdi . Annem ve babam doktor olduğu iç ; in akşam yemeklerinde gü ; ndü ; z yapılan ameliyatlar konuşulurdu . Ç ; ok kü ; ç ; ü ; kken bile , &ldquo ; Atom fizikç ; isi , parç ; acık fizikç ; isi olacağım&rdquo ; diyordum . Sadece annem babam değil , teyzem Prof . Dr . Nedime Ergenç ; ' in de meslek seç ; imimde bü ; yü ; k etkisi oldu .
Nasıl bir ç ; ocukluk geç ; irdiniz?
Bebeklerle oynardım , bahç ; ede ip atlardım . Normal bir ç ; ocuktum ama deney yapmayı da severdim . 3 . 5 yaşındaki kızım habire bir şeyler denemek istiyor . Geç ; enlerde &ldquo ; Tırtıl besleyecek bir ev yapalım&rdquo ; dedi . Deney yapmayı , teleskopa bakmayı seviyor .
Evli ve iki ç ; ocuk annesisiniz . Hayatın bu tarafı nasıl gidiyor?
Ç ; ocukları okuldan erken alıp yatma saatlerine kadar onlarla birlikteyim . Bazen bisiklete binmeye gidiyoruz , bazen kitap okuyoruz , bazen deney yapıyoruz , bazen parka gidiyoruz . Onlar yattıktan sonra yani akşam 08 . 00 ' den sonra ikinci ç ; alışma faslım başlıyor .
Kızlarınızın da bilim adamı olmasını ister misiniz?
Onlar da benim gibi meraklılar . Yetenekli oldukları , ilgi duydukları şeye destek olmaya ç ; alışacağım . Bilim de olabilir başka bir şey de .
Bilim insanı bir kadın evde nasıl bir anne oluyor?
Annelik diğer mesleklerden kesinlikle daha zor . Ç ; alışan kadınların zorluğu zamanın bö ; lü ; nmesi , her şeye yetişme telaşı .
Ev işleriyle aranız nasıl?
Yemek yaparım , evimi dü ; zenli tutmayı severim . Yapamadığım şey ü ; tü ; . Denedim ama beceremedim!
Yemek?
Yaparım , genelde Tü ; rk yemekleri yapıyorum . Eşim Yunanlı . Mutfaklarımız benziyor . Genelde vejetaryen pişiriyorum . Kırmızı et yemiyorum . Balık pişiriyorum .
Eşinizle nasıl tanıştınız?
Harvard ' da doktoramı yapıyordum . Tez danışmanımla yeni bir projeye başlıyordum . Eşim de bu projeye katılacaktı . Tez danışmanım ö ; nce eşime &ldquo ; Bir ç ; alışmamız var , hep birlikte yapalım&rdquo ; demiş . Eşim Yunan olduğu iç ; in 10 dakika sonra dö ; nü ; p &ldquo ; Ç ; alışacağın kişi Tü ; rk , senin iç ; in sakıncası var mı?&rdquo ; diye sormuş . O da gü ; lmü ; ş . Ç ; ü ; nkü ; ikimiz iç ; in de ö ; nemli bir şey değil . Bö ; ylece tanıştık . Sonra romantizm gelişti .
Eşinize sü ; rprizler yapar mısınız? Romantik misiniz yoksa zaman kaybı olarak mı gö ; rü ; rsü ; nü ; z?
İkimiz de ilişkimizin romantik yö ; nü ; nü ; canlı tutmaya ç ; alışıyoruz . Sadece ö ; zel gü ; nlerde değil ü ; stelik . Onun sevdiği bir şeyi gö ; rdü ; ğü ; mde hemen alırım . Sevdiği yemeği yaparım . O da bazen eve bir ç ; iç ; ekle gelir , bazen de gü ; zel bir hediyeyle . İlişkimizin romantik yö ; nü ; devam ediyor . O ç ; ok ö ; nemli . Yoksa ilişkiler daha ç ; ok işe dö ; nü ; şü ; yor .
Bilim insanları genelde mantığı ö ; n planda tutar . Siz nasılsınız?
Mantığımı tamamen kapatabilen bir insan değilim . Tabii ki duygusal bir ilişkide duygular ö ; n plandaydı ama insan ister istemez bir ilişkiyi evlilik noktasına getirdiğinde biraz da mantığı işin iç ; ine giriyor . Bu konuda yalnız değilim . Bence birç ; ok insan bö ; yle dü ; şü ; nü ; yor .
&ldquo ; Mantığım devreye girdi ama aşık da oldum&rdquo ; mu diyorsunuz?
Duygular ö ; n planda ama ilişkinin varacağı ileriki noktalar iç ; in biraz da mantık olmalı .
Eşinizle aynı işi yapıyorsunuz , bu bir avantaj mı , dezavantaj mı?
Genelde avantajlı . Ama ikimizin de kafası projeyle meşgulse onu eve getirmek kolaylaşıyor . Kafamız dolu olduğunda evde aynı şeyi konuşmaya devam ediyoruz . Bu da tabii ç ; ocuklar iç ; in dezavantaj . Bunun dışında bir sorun yok .
Eğlenmeyi sever misiniz?
Severim . Spor yapmayı ç ; ok seviyorum , kafamı boşaltmamı sağlıyor . Sabahları koşuya ç ; ıkarım . Ç ; ocuklarla olduğum iç ; in daha planlı hareket etmem gerekiyor . Yalnız bir şey yapacaksam da planlamam gerekiyor . Ama planladıktan sonra sıkıntı duymuyorum . Ç ; ocukların da ihtiyaç ; ları var . Plansız yola ç ; ıktıktan sonra arabanın arkasında aç ; bir ç ; ocuk gö ; rmek hiç ; eğlenceli değil . Bazen insanlar planlı olmayı eğlencenin karşıtı olarak gö ; rü ; yor ama bence ö ; yle değil . Ö ; zelikle ç ; ocuklar devrede olduğunda!
Eşinizle Kilimanjaro ' ya tırmanmışsınız . . . .
Doğayı da , sporu da seviyorum . Kilimanjaro ' ya ç ; ıkmak iç ; in ç ; ok teknik deneyim gerekmiyor . Yü ; ksek bir dağ , kondisyon gerektiriyor ama Everest ' e ç ; ıkacak kadar da dağcılık bilgim yok .
Hiç ; ç ; ılgınlık yapar mısınız?
Benim ç ; ılgınlığım genelde gezmek . Dü ; nyanın değişik yerlerini gö ; rmek istiyorum . Tü ; ple dalış yapıyorum . Ç ; ok ç ; ılgın bir şey değil ama yeni dü ; nyalar aç ; ıyor . Okyanusun altında yerin ü ; stü ; nde olduğu kadar ayrı bir dü ; nya var . Merak dolu bir insanım . Uzayı da gö ; rmeyi seviyorum , dü ; nyanın kö ; şelerini gezmeyi de , denizin iç ; ini de .
Bir kadın olarak modayla aranız nasıl? Alışverişe meraklı mısınız?
İyi giyinmeyi severim ama alışveriş yapmayı sevmem . Keşke biri bana gü ; zel bir şey alıp getirse . Mü ; mkü ; n olduğunca takip etmeye ç ; alışırım .
' 10 YIL İÇ ; İNDE YENİ KAYNAK Ü ; RETMELİYİZ '
Şimdi neler ü ; zerine ç ; alışmalar yapıyorsunuz?
Nö ; tron yıldızları ve kara delikler ü ; zerine ç ; alışmalar yapıyorum . Aslında evrenin birç ; ok bilmecesi var , anlamaya ç ; alıştığımız birç ; ok alanı var . İlk yıldızların oluşumu , ilk galaksilerin oluşumu gibi . Bunların ü ; zerine ç ; alışıyorum ama asıl yoğunlaştığım konu şu : Yıldızların ö ; ldü ; kten sonra ç ; ok yoğun hale geldiklerinde değişik yapıları oluyor , nö ; tron yıldızlarını oluşturuyorlar ya da yıldız olarak da kalmıyorlar , tamamen ç ; ö ; kü ; yorlar . O zaman da kara delik haline geliyorlar . Bunları inceliyorum .
Kaynaklarımız tü ; keniyor , kü ; resel ısınma artıyor . Dü ; nyanın sonu mu geliyor?
Dü ; nyanın yaşamı sona erebilir . Gü ; neş evrimini tamamladıktan , genişledikten sonra , yani 5 milyar yıl sonra tabii ki dü ; nyayı etkileyecek . Ama ç ; ok uzun zaman dilimlerinden bahsediyorum . Acilen yaşam biç ; imimizi değiştirmemiz lazım . Bu şekilde fosil yakıtlar bizi sonsuza kadar gö ; tü ; remez . Evlerimizi doğal gaz ısıtıyor , arabalarımızı petrol ç ; alıştırıyor , elektriğimiz kö ; mü ; rden geliyor . Sonsuz bir kaynak değil . Her halü ; karda bunu değiştirmemiz gerekecek . Ya gü ; neş enerjisi ya da nü ; kleer enerji ü ; reteceğiz . Ö ; nü ; mü ; zdeki 10 yıl iç ; inde değişiklik yapmaya başlamazsak ç ; ok geç ; olacak .
' UFO DİYE BİR ŞEY YOK '
Uzayda yaşam var mı?
Bö ; yle bir şey gö ; rmedik , arayışlara devam ediyoruz . Bu tü ; r gezegenleri arıyoruz , su ya da oksijen olup olmadığını araştırıyoruz . Şu ana kadar başka yerde yaşama ait kanıt bulamadık .
Ufolar da yok o zaman?
Bir başka medeniyetten bahsediyoruz , ç ; ok gelişmiş olacak . Ö ; yle ki yıldızlararası seyahat edebilecek , dü ; nyaya bir gemiyle uğrayıp birkaç ; kişiyle sohbet edip gidecek , bö ; yle bir şey olabilir mi? Buna inanmıyorum . Olma olasılığı son derece dü ; şü ; k . Teknolojileri gezegenler arasında gezecek kadar gelişmişse zaten bü ; tü ; n galaksiyi koloni haline getirirler . O zaman da neden minicik bir gemiyle dü ; nyaya gelip &ldquo ; Merhaba&rdquo ; deyip gitsinler .
Ufo gö ; rdü ; ğü ; nü ; iddia eden pek ç ; ok insan var . . .
Herhalde gö ; rdü ; kleri uyduları falan gemi sanıyorlar .
Bir astrofizikç ; inin astrolojiyle arası nasıl?
İkisinin arasında hiç ; bir bağlantı yok . Astroloji yıldız haritalarını okuyup fal bakmak . Bilimsel bir şey değil . Ben de inanmıyorum . Bilimsel bir yö ; nü ; yok . Kahve falına bakmakla astroloji arasında pek bir fark yok . Eğlence biç ; imi .