Ankara'nın Irak seçimlerindeki etkisi
Irak seçimlerinden zaferle çıkan Şii lider Allavi'nin başarısının ardında Sünni Cumhurbaşkanı Yardımcısı Tarık El Haşimi'yi yanına almasının etkili olduğu söyleniyor.
Şii Allavi liderliğindeki Irakiye Koalisyonu ' nun seç ; im başarısının ardında Sü ; nni Cumhurbaşkanı Yardımcısı Tarık El Haşimi ' yi yanına almasının etkisi olduğu belirtildi . Son zamanlarda Ankara ' yı sık ziyaret eden El Haşimi ' nin kararında Davutoğlu ' nun izlediği stratejinin rol oynadığı kaydedildi .
Irak ' ta cuma gü ; nü ; aç ; ıklanan seç ; im sonuç ; larına gö ; re , Başbakan Nuri El Maliki liderliğindeki Şiilerin oluşturduğu ' Hukuk Devleti ' Partisi , birinciliği laik-Şii İyad Allavi ' nin aralarında Tü ; rkmenlerin de bulunduğu Sü ; nnilerle kurduğu ' Irakiye Koalisyonu ' na kaptırdı . Ankara ' daki analistlerin ortaya ç ; ıkan yeni Irak manzarası ve bunun Tü ; rkiye aç ; ısından ö ; nemine ilişkin değerlendirmeleri şö ; yle :
1- ALLAVİ NASIL KAZANDI
Allavi ' nin seç ; imi kazanmasında oluşturduğu geniş tabanlı koalisyon etkili oldu . Bu koalisyon iç ; inde Irak Tü ; rkmen Cephesi ' nin yer alması Kerkü ; k ' de , Sü ; nni Usame el Nuceysi Grubu ' nun yer alması Musul ' da ve en ö ; nemlisi Cumhurbaşkanı Birinci Yardımcısı olan Tarık El Haşimi ' nin yer alması da başkent Bağdat ' ta oyların Allavi liderliğindeki bloğa akmasında birinci etken oldu .
2- ANKARA FAKTÖ ; RÜ ;
Allavi ' nin seç ; imi kıl payıyla kazanmasında en bü ; yü ; k etken Tarık El Haşimi ' yi yanına alması oldu . Bu ö ; nemli kararda ise Ankara ' nın perde arkası diplomasisi etkili olmuş gö ; zü ; kü ; yor . Son dö ; nemde sık sık Ankara ' ya gelen Haşimi ' nin eski Baasç ; ı gruplardan koparak iç ; inde Tü ; rkmenlerin de bulunduğu Irakiye Grubu ' na katılmasında Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu ' nun bir sü ; redir izlediği stratejinin etkili olduğu konusunda uzmanlar arasında genel mutabakat var .
3- TÜ ; RKMENLERİN DURUMU
Bir ö ; nceki seç ; imde 1 milletvekili ç ; ıkaran Irak Tü ; rkmen Cephesi , Allavi ile yaptığı ittifak ve seç ; im yasasının incelikleri sayesinde 5-6 milletvekili ç ; ıkardı . Ö ; rneğin iki Tü ; rkmen kadın milletvekillini , seç ; im kanununda kadınların daha az oyla seç ; ilmesine imkan tanıyan uygulamadan yararlanarak seç ; tirdiler . Şii grupların altında seç ; ime giren Tü ; rkmenlerle birlikte Irak parlamentosundaki toplam Tü ; rkmen sayısının 8-10 ' u bulması bekleniyor . Tü ; rkmenlerin Allavi ile koalisyon yapmalarında da Ankara ' nın işaretinin etkili olduğu ileri sü ; rü ; lü ; yor .
4- KERKÜ ; K ' Ü ; N STATÜ ; SÜ ;
Irak Tü ; rkmen Cephesi eski Tü ; rkiye Temsilcisi Ahmet Muratlı ' ya gö ; re , Kerkü ; k ' te ve Musul ' da oyların bü ; yü ; k ç ; oğunluğunu kazanması beklenen Kü ; rt İttifakı hayal kırıklığına uğradı . Musul ' da ezici zafer kazanan Arap-Tü ; rkmen ittifakı Irakiye 31 sandalyenin 20 ' sini kazanmış durumda . Irakiye , Kerkü ; k ' te Kü ; rt gruplarla eşit sayıda altı sandalye kazanması bu şehrin geleceği aç ; ısından hayati bir gelişme . Musul ' da da Irakiye benzer biç ; imde Musul ' da da beklediklerinin ç ; ok altında oy aldılar . Bu sonuç ; lar Kerkü ; k ' ü ; n Bö ; lgesel Kü ; rt Yö ; netimi ' ne bağlanması ihtimalini ç ; ok zayıflatmış durumda . Ü ; lke iç ; inde Araplar ve Tü ; rkmenler , ü ; lke dışında ise Tü ; rkiye , Suudi Arabistan ve diğer Arap ü ; lkelerinin istediği , ABD yö ; netimini de son dö ; nemde sıcak bakmaya başladığı ' ö ; zerk statü ; ' modelinin benimsenmesine yol aç ; abilecek bir sonuç ; olarak değerlendiriliyor .
5- İRAN ETKİSİ
Ortadoğu Stratejik Araştırmalar Merkezi analistlerinden Habib Hü ; rmü ; zlü ; ' ye gö ; re seç ; imin birincisi Allavi hü ; kü ; meti kuramayabilir . Şii lider Maliki ve El Hekim ' in partileri oyların bü ; yü ; k ç ; oğunluğunu kazanmış durumda . Allavi 91 sandalye ile birinci sırada olsa bile , 89 sandalyeli Maliki ve 70 sandalyeli El Hekim gü ; ç ; lerini birleştirirse hü ; kü ; meti kurma gö ; revini ü ; stlenebilirler . Bö ; lgede ' Şiilerin ağabeyi ' rolü ; ne soyunan İran ' ın izleyeceği politika belirleyici olacak .
6- ANAHTAR PARTİ KÜ ; RTLER
Kü ; rt gruplarının 275 koltuklu mevcut parlamentoda 54 sandalyesi vardı . Şimdi sandalye sayısı 375 ' e ç ; ıkarken Kü ; rt gruplar 57 sandalye kazanabildi . Bu oransal olarak kü ; ç ; ü ; lme anlamına geliyor . Kü ; rt oyları da kendilerinin iddia ettikleri gibi ü ; lkenin yü ; zde 25 ' ine değil , yü ; zde 17-18 ' i seviyelerine oturmuş gö ; zü ; kü ; yor . Kü ; rtler yine de yeni hü ; kü ; met kuruluşunda ' anahtar ' rol oynayacak . Kü ; rt grupların sö ; zcü ; leri kurulacak hü ; kü ; mete girme pazarlığı yaparken tek koşullarının ' Kerkü ; k ' te referandum yapılması olacağının sinyallerini vermeye başladılar .
7- CUMHURBAŞKANLIĞI
Irak Meclisi ö ; nce Meclis Başkanı ve iki yardımcısını , ardından da yeni cumhurbaşkanını seç ; ecek . Pazarlıkların ö ; nemli dü ; ğü ; m noktası Cumhurbaşkanlığı ' na kimin atanacağı olacak . Araplar Irak ' ın bir Arap ü ; lkesi olduğundan yola ç ; ıkarak Cumhurbaşkanı ' nın bu kez Kü ; rtlerden seç ; ilmesine karşı . Şiiler birleşir ve hü ; kü ; meti Maliki kurarsa , Cumhurbaşkanı ' nın Haşimi gibi Sü ; nni bir Arap , Meclis Başkanı ' nın da Kü ; rtlerden seç ; ilmesi bekleniyor . Koalisyonu Allavi ' nin kurması durumunda ise Cumhurbaşkanlığı ' na Maliki ya da El Hekim gruplarından bir Şii isim atanabilir . Kü ; rtler Celal Talabani ' nin cumhurbaşkanlığının sü ; rmesini istiyor .
' Maliki iktidarı sü ; recek '
Irakİye Koalisyonu ' nun zaferiyle sonuç ; lanan seç ; imlere ilişkin uzmanlar farklı senaryolar ü ; zerinde duruyor . Tü ; rkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı ( TEPAV ) Ortadoğu Uzmanı Ali Nihat Ö ; zcan , Allavi ' nin tü ; m unsurları kapsayacak bir koalisyon kurmasının Irak ' ta istikrar ç ; abalarına destek olacağını belirtirken ; Orta Doğu Stratejik Araştırmalar Merkezi ( ORSAM ) Başkanı Hasan Kanbolat , Allavi ' nin , kazanmasına karşın Maliki ' nin iktidarını sü ; rdü ; receği gö ; rü ; şü ; nde .
KANBOLAT : ALLAVİ OLMAZ
Irak ' ta Sü ; nni Arapların desteğini alan bir Şii başbakan olamaz . Irak Şii ağırlıklı bir ü ; lke , bu ç ; atışmaları arttırır . Bir de 2005 seç ; imleri sonrası Şiiler iktidara alıştı , şimdi bırakmak istemiyorlar . Talabani yeniden Cumhurbaşkanlığı ' na seç ; ilecek . Hü ; kü ; met kurma yetkisini Maliki ' ye verecek . Bö ; ylece Kü ; rtler Cumhurbaşkanlığı makamında , Şiiler de hü ; kü ; mette mevcut iktidarını sü ; rdü ; recek .
Ö ; ZCAN : GİZLİ EL DEĞMİŞ
Irak ' ta seç ; im sonuç ; larının bu kadar hassas bir şekilde dağılması sanki gö ; rü ; nmez bir elin seç ; im sonuç ; larını belirlediğini dü ; şü ; ndü ; rtü ; yor . Allavi , tü ; m kesimlere aç ; ık olduğunu aç ; ıkladı ve bu sö ; ylemle parlamentodaki tü ; m unsurları iç ; ine olacak bir milli birlik hü ; kü ; meti oluşturmayı başarabilir . Tü ; rkiye , Irak ' ta tü ; m kesimlerin temsil edildiği bir yapıyı destekliyor ve Allavi ' nin Irakiya koalisyonunda Kerkü ; k ' teki Tü ; rkmenler de yer alıyor . Kerkü ; k meselesinin ç ; atışmaya dö ; nü ; şmemesi iç ; in , Irak merkezi hü ; kü ; metinde mutlaka Kü ; rt grupların da sö ; z alması gerekir .
Kaynak : Akşam
Irak ' ta cuma gü ; nü ; aç ; ıklanan seç ; im sonuç ; larına gö ; re , Başbakan Nuri El Maliki liderliğindeki Şiilerin oluşturduğu ' Hukuk Devleti ' Partisi , birinciliği laik-Şii İyad Allavi ' nin aralarında Tü ; rkmenlerin de bulunduğu Sü ; nnilerle kurduğu ' Irakiye Koalisyonu ' na kaptırdı . Ankara ' daki analistlerin ortaya ç ; ıkan yeni Irak manzarası ve bunun Tü ; rkiye aç ; ısından ö ; nemine ilişkin değerlendirmeleri şö ; yle :
1- ALLAVİ NASIL KAZANDI
Allavi ' nin seç ; imi kazanmasında oluşturduğu geniş tabanlı koalisyon etkili oldu . Bu koalisyon iç ; inde Irak Tü ; rkmen Cephesi ' nin yer alması Kerkü ; k ' de , Sü ; nni Usame el Nuceysi Grubu ' nun yer alması Musul ' da ve en ö ; nemlisi Cumhurbaşkanı Birinci Yardımcısı olan Tarık El Haşimi ' nin yer alması da başkent Bağdat ' ta oyların Allavi liderliğindeki bloğa akmasında birinci etken oldu .
2- ANKARA FAKTÖ ; RÜ ;
Allavi ' nin seç ; imi kıl payıyla kazanmasında en bü ; yü ; k etken Tarık El Haşimi ' yi yanına alması oldu . Bu ö ; nemli kararda ise Ankara ' nın perde arkası diplomasisi etkili olmuş gö ; zü ; kü ; yor . Son dö ; nemde sık sık Ankara ' ya gelen Haşimi ' nin eski Baasç ; ı gruplardan koparak iç ; inde Tü ; rkmenlerin de bulunduğu Irakiye Grubu ' na katılmasında Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu ' nun bir sü ; redir izlediği stratejinin etkili olduğu konusunda uzmanlar arasında genel mutabakat var .
3- TÜ ; RKMENLERİN DURUMU
Bir ö ; nceki seç ; imde 1 milletvekili ç ; ıkaran Irak Tü ; rkmen Cephesi , Allavi ile yaptığı ittifak ve seç ; im yasasının incelikleri sayesinde 5-6 milletvekili ç ; ıkardı . Ö ; rneğin iki Tü ; rkmen kadın milletvekillini , seç ; im kanununda kadınların daha az oyla seç ; ilmesine imkan tanıyan uygulamadan yararlanarak seç ; tirdiler . Şii grupların altında seç ; ime giren Tü ; rkmenlerle birlikte Irak parlamentosundaki toplam Tü ; rkmen sayısının 8-10 ' u bulması bekleniyor . Tü ; rkmenlerin Allavi ile koalisyon yapmalarında da Ankara ' nın işaretinin etkili olduğu ileri sü ; rü ; lü ; yor .
4- KERKÜ ; K ' Ü ; N STATÜ ; SÜ ;
Irak Tü ; rkmen Cephesi eski Tü ; rkiye Temsilcisi Ahmet Muratlı ' ya gö ; re , Kerkü ; k ' te ve Musul ' da oyların bü ; yü ; k ç ; oğunluğunu kazanması beklenen Kü ; rt İttifakı hayal kırıklığına uğradı . Musul ' da ezici zafer kazanan Arap-Tü ; rkmen ittifakı Irakiye 31 sandalyenin 20 ' sini kazanmış durumda . Irakiye , Kerkü ; k ' te Kü ; rt gruplarla eşit sayıda altı sandalye kazanması bu şehrin geleceği aç ; ısından hayati bir gelişme . Musul ' da da Irakiye benzer biç ; imde Musul ' da da beklediklerinin ç ; ok altında oy aldılar . Bu sonuç ; lar Kerkü ; k ' ü ; n Bö ; lgesel Kü ; rt Yö ; netimi ' ne bağlanması ihtimalini ç ; ok zayıflatmış durumda . Ü ; lke iç ; inde Araplar ve Tü ; rkmenler , ü ; lke dışında ise Tü ; rkiye , Suudi Arabistan ve diğer Arap ü ; lkelerinin istediği , ABD yö ; netimini de son dö ; nemde sıcak bakmaya başladığı ' ö ; zerk statü ; ' modelinin benimsenmesine yol aç ; abilecek bir sonuç ; olarak değerlendiriliyor .
5- İRAN ETKİSİ
Ortadoğu Stratejik Araştırmalar Merkezi analistlerinden Habib Hü ; rmü ; zlü ; ' ye gö ; re seç ; imin birincisi Allavi hü ; kü ; meti kuramayabilir . Şii lider Maliki ve El Hekim ' in partileri oyların bü ; yü ; k ç ; oğunluğunu kazanmış durumda . Allavi 91 sandalye ile birinci sırada olsa bile , 89 sandalyeli Maliki ve 70 sandalyeli El Hekim gü ; ç ; lerini birleştirirse hü ; kü ; meti kurma gö ; revini ü ; stlenebilirler . Bö ; lgede ' Şiilerin ağabeyi ' rolü ; ne soyunan İran ' ın izleyeceği politika belirleyici olacak .
6- ANAHTAR PARTİ KÜ ; RTLER
Kü ; rt gruplarının 275 koltuklu mevcut parlamentoda 54 sandalyesi vardı . Şimdi sandalye sayısı 375 ' e ç ; ıkarken Kü ; rt gruplar 57 sandalye kazanabildi . Bu oransal olarak kü ; ç ; ü ; lme anlamına geliyor . Kü ; rt oyları da kendilerinin iddia ettikleri gibi ü ; lkenin yü ; zde 25 ' ine değil , yü ; zde 17-18 ' i seviyelerine oturmuş gö ; zü ; kü ; yor . Kü ; rtler yine de yeni hü ; kü ; met kuruluşunda ' anahtar ' rol oynayacak . Kü ; rt grupların sö ; zcü ; leri kurulacak hü ; kü ; mete girme pazarlığı yaparken tek koşullarının ' Kerkü ; k ' te referandum yapılması olacağının sinyallerini vermeye başladılar .
7- CUMHURBAŞKANLIĞI
Irak Meclisi ö ; nce Meclis Başkanı ve iki yardımcısını , ardından da yeni cumhurbaşkanını seç ; ecek . Pazarlıkların ö ; nemli dü ; ğü ; m noktası Cumhurbaşkanlığı ' na kimin atanacağı olacak . Araplar Irak ' ın bir Arap ü ; lkesi olduğundan yola ç ; ıkarak Cumhurbaşkanı ' nın bu kez Kü ; rtlerden seç ; ilmesine karşı . Şiiler birleşir ve hü ; kü ; meti Maliki kurarsa , Cumhurbaşkanı ' nın Haşimi gibi Sü ; nni bir Arap , Meclis Başkanı ' nın da Kü ; rtlerden seç ; ilmesi bekleniyor . Koalisyonu Allavi ' nin kurması durumunda ise Cumhurbaşkanlığı ' na Maliki ya da El Hekim gruplarından bir Şii isim atanabilir . Kü ; rtler Celal Talabani ' nin cumhurbaşkanlığının sü ; rmesini istiyor .
' Maliki iktidarı sü ; recek '
Irakİye Koalisyonu ' nun zaferiyle sonuç ; lanan seç ; imlere ilişkin uzmanlar farklı senaryolar ü ; zerinde duruyor . Tü ; rkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı ( TEPAV ) Ortadoğu Uzmanı Ali Nihat Ö ; zcan , Allavi ' nin tü ; m unsurları kapsayacak bir koalisyon kurmasının Irak ' ta istikrar ç ; abalarına destek olacağını belirtirken ; Orta Doğu Stratejik Araştırmalar Merkezi ( ORSAM ) Başkanı Hasan Kanbolat , Allavi ' nin , kazanmasına karşın Maliki ' nin iktidarını sü ; rdü ; receği gö ; rü ; şü ; nde .
KANBOLAT : ALLAVİ OLMAZ
Irak ' ta Sü ; nni Arapların desteğini alan bir Şii başbakan olamaz . Irak Şii ağırlıklı bir ü ; lke , bu ç ; atışmaları arttırır . Bir de 2005 seç ; imleri sonrası Şiiler iktidara alıştı , şimdi bırakmak istemiyorlar . Talabani yeniden Cumhurbaşkanlığı ' na seç ; ilecek . Hü ; kü ; met kurma yetkisini Maliki ' ye verecek . Bö ; ylece Kü ; rtler Cumhurbaşkanlığı makamında , Şiiler de hü ; kü ; mette mevcut iktidarını sü ; rdü ; recek .
Ö ; ZCAN : GİZLİ EL DEĞMİŞ
Irak ' ta seç ; im sonuç ; larının bu kadar hassas bir şekilde dağılması sanki gö ; rü ; nmez bir elin seç ; im sonuç ; larını belirlediğini dü ; şü ; ndü ; rtü ; yor . Allavi , tü ; m kesimlere aç ; ık olduğunu aç ; ıkladı ve bu sö ; ylemle parlamentodaki tü ; m unsurları iç ; ine olacak bir milli birlik hü ; kü ; meti oluşturmayı başarabilir . Tü ; rkiye , Irak ' ta tü ; m kesimlerin temsil edildiği bir yapıyı destekliyor ve Allavi ' nin Irakiya koalisyonunda Kerkü ; k ' teki Tü ; rkmenler de yer alıyor . Kerkü ; k meselesinin ç ; atışmaya dö ; nü ; şmemesi iç ; in , Irak merkezi hü ; kü ; metinde mutlaka Kü ; rt grupların da sö ; z alması gerekir .
Kaynak : Akşam