Mardin Fetvası Konulu Konferans Başladı
Mardin'de bir araya gelen İslam aleminin ileri gelen isimleri, El Kaide gibi aşırı dinci grupların eylemlerine meşruiyet kazandırmak için kullandığı 700 yıllık cihat fetvasını barışçı bir söylemle yorumlamaya hazırlanıyor.
Hoşgö ; rü ; kenti Mardin ' de Artuklu Ü ; niversitesi ' nin ev sahipliğinde ve Kü ; resel Yenilik ve Rehberlik Merkezi ( GCRG ) ile Canopus Consulting dü ; şü ; nce kuruluşlarının organizasyonunda 27-28 Mart tarihlerinde ' Barış Diyarı Mardin ' başlığıyla dü ; zenlenecek toplantıya Suudi Arabistan , Mısır , Ü ; rdü ; n ve diğer İslam ü ; lkelerinden 20 ' ye yakın tanınmış din adamı katılıyor .
Zirvede 14 . Yü ; zyıl dü ; şü ; nü ; rü ; İbn-i Teymiyye ' nin Mardin Fetvası ' nı verdiği sırada sö ; z konusu olan tarihi olayları tartışmak ü ; zere İslam dü ; nyasının ö ; nde gelen dü ; şü ; nü ; rlerini , ilahiyatç ; ılarını ve akademisyenlerini bir araya getirdi . Zirve boyunca İslam adına şiddet eylemlerine başvurmak iç ; in bu fetvayı kullananların ki dahil İbn-i Teymiyye ' nin fetvasına farklı yaklaşım ve bakışlar incelenecek .
Etkinliğe Moritanya ' dan GCRG Direktö ; rü ; Şeyh Abdullah bin Bayah , Tü ; rkiye ' den Prof . Dr . Ahmet Ö ; zel , Bosna Başmü ; ftü ; sü ; Abdullah Omar Naseef , Tabah Vakfı Kurucu Başkanı Şeyh Habib Ali Jifri ve Prof . Aref Ali Nayed gibi isimler katılıyor .
Zirve tü ; m dü ; şü ; nü ; rlerin İslam geleneğindeki barış bağlamında Mardin Fetvası ' nın doğru yorumunu belirleyen ortak bir bildirge imzalamasıyla kapanacak . Zirve ö ; ncesi bir basın aç ; ıklaması yapan Canopus Consulting Direktö ; rü ; Aftab Ahmad Malik , İngiltere ' de yaşayan biri olarak İngiltere başta olmak ü ; zere batı ü ; lkelerinde terö ; rist olarak nitelenenlerin hep Mü ; slü ; manlar olduğu iç ; in bu tü ; r bir etkinliğe imza attıklarını sö ; yledi .
Aç ; ıklamasında İslam ' ın masum insanları ö ; lü ; mü ; nü ; emretmediğini dikkat ç ; eken Malik , cihadın İslam ' ı kaidelerle yeniden yorumlanması gerektiğini belirtti .
Malik , aç ; ıklamasında şu ifadelere yer verdi :
' Bugü ; n İslam adına cihadı kullananların hiç ; biri ne alim ne de medrese eğitimlidirler . Cihadı yapanların ancak yü ; zde 3 ' ü ; İslam medreselerinden mezun olmuşlar . Onların cihat emri İslam ' ın yorumu değildir . Dü ; nya Mü ; slü ; manlarına sorduğumuzda bizlere ilk olarak İslam iyiliği emreder diyorlar . Az grubun ö ; fkesi kesinlikle bizi temsil etmiyor . Radikal grupların eylemlerini meşrulaştırmak iç ; in kullandıkları dini argü ; manların başında ' Mardin Fetvası ' olarak bilinen ve Mü ; slü ; manları , Mü ; slü ; man olmayan yö ; netimlerle savaşmaya ç ; ağıran fetva gelir . Mısır ' daki cihatç ; ı hareket bu fetvayı kullanarak ayaklandı . İslam dü ; nyasının yanı sıra ve İslam ile ilgili ç ; alışmalar yapan Batılı bilim adamları uzun sü ; redir bu fetvayı tartışıyor . Bizler de bunu Mardin ' de masaya yatırdık . Amacımız İslam dü ; nyasının ö ; nde gelen din adamlarına o fetvanın bugü ; nü ; n koşullarında geç ; erli olup olmadığını tartıştırmak . Bu kişilerin hepsi İslam dü ; nyasında milyonları etkileme gü ; cü ; ne sahip şahsiyetler . '
' Ç ; OK KONUŞMAMA KONUSUNDA UYARILDIM '
Basın mensuplarının da sorularını cevaplayan Maliki , Mardin ' de dü ; zenlenen ve El-Kaide ' nin cihat fetvasının ç ; ü ; rü ; tmek iç ; in yola ç ; ıkılan etkinliğin bazı alimler tarafından İngiltere tarafından ısmarlandığı şeklinde sorusuna , ' Konferans kesinlikle akademik bir konferanstır . Buradaki insanlar sadece medrese eğitimli olmayıp aynı zamanda başka konularda da ihtisas alanları farklı mesela Bosna baş mü ; ftü ; sü ; hukukç ; u . Dini bir toplantı değil ama dini bir belge ü ; zerinde tartışıyoruz . Buradaki ortaklarımız Mardin
Artuklu Ü ; niversitesi . Ismarlama bir toplantı olsaydı onlar zaten izin vermezdi . Farklı olan gö ; rü ; şleri burada topladık burada konuşan herkes aynı gö ; rü ; şte olmayabilir ' şeklinde cevap verdi . El-Kaide veya başka gruplarından tehdit alıp almadığı sorusuna ise Maliki ' Ç ; ok fazla konuşmamam konusunda uyarıldım ' cevabını verdi .
Basın aç ; ıklamasından sonra konferansa geç ; ildi . Konferansın aç ; ılış konuşmasını yapan Mardin Artuklu Ü ; niversitesi Rektö ; rü ; Serdar Bedii Omay , İslam dü ; nyasını yakından ilgilendiren bu şekilde bir toplantıya ev sahipliği yapmaktan onur duyduğunu belirterek , ' İnanıyorum ki bu toplantıdan ç ; ıkacak sonuç ; İslam alemi iç ; in daha gü ; zel ve hayırlı olacak ' dedi .
Daha sonra sö ; z alan Vali Hasan Duruer , konuşmasında Mardin ' in sahip olduğu tarihi ve kü ; ltü ; rel yapısına dikkat ç ; ekerek , ' Mardin ' de izler izlere , diller dillere , sö ; zler sö ; zlere , soylar soylara karışır . Farklı din ve etnik kö ; kenli insanların barış , kardeşlik ve toplumsal uzlaşma ile bir arada yaşadıkları bir dü ; nya kentidir . Kö ; kleriyle ve gelenekleriyle olan bağlarını hala korumaya ç ; alışan Anadolu ' nun bu kadim halkı , yeniliklere de uyum sağlamasını bilmiştir . Gü ; neydoğu ' ya matbaayı ilk getirenler de Cumhuriyet dö ; nemindeki devrimleri ilk takip edenler de Mardinliler olmuş . Burada farklılıkların bir arada ö ; zgü ; rce yaşadığı , dü ; nyanın kadim dillerinin alfabesi kazanmıştır . O alfabe farklı olanı yok etmeye ç ; alışan dü ; şmanca bir dile hiç ; bir harfini vermez ' diye konuştu .
Aç ; ılış konuşmalarından sonra ilk oturuma geç ; ildi . ' Mardin Fetvası ' nın masaya yatırıldığı toplantıda fetvanın işgale karşı bir direniş mi yoksa İslam adını kullanan ö ; rgü ; tlerin kanlı eylemlerine meşruiyet kazandırmak iç ; in kullandığı bir argü ; man mı konuları İslam konusunda akademik araştırmalar yapan din adamları tarafından tartışıldı .
İlk oturumda ilk sö ; zü ; alan Abdullah Ö ; mer Nassef , toplantının insanlık adına anlamlı bir değer taşıdığını ifade ederek buradan ç ; ıkacak sonucun sadece Mü ; slü ; manlar acısından değil , bü ; tü ; n dü ; nyayı ilgilendireceği iç ; in ç ; ok ö ; nemli olduğunu sö ; yledi .
Daha sonra sö ; z alan Dü ; nyadaki Mü ; slü ; man Azınlıkların Başkanı olan Dr . Ali al-Karadağı , ilmi ve birikimi ne olursa olsun bir insanın her sö ; ylediği sö ; zü ; n sonsuza kadar doğru olmadığını dikkat ç ; ekti . Sö ; ylenenlere kö ; rü ; kö ; rü ; ne inanmanın doğru olmadığını ifade eden Dr . Ali al-Karadağı , ' Hepimizin insan olduğunu hatırlamalıyız . Peygamberimiz de ifade etmiştir ki insanlar da hata yapabilirler . İşte bu noktada bazı ö ; ğrenciler dö ; nemin fetvasını yorumlamada hata yapıyor . Birtakım yanlı unsur ve yorumlara kapılıp daha sonra doğru yolu buluyorlar . Ö ; nemli olan da yanlışa sapmadan doğruyu bulabilmektir . İnsanları dü ; şü ; nce yapısını kısıtlamaları tek şekilde yorumlamaları doğru değildir . Bu konuda zamanın ç ; ok ö ; nemli bir adamı olan Şeyhul İslam İbn-i Teymiyye de hata yapabilir . Mardin şehri ç ; ok gü ; zel bir şehir fetva burada yazılıp bü ; tü ; n dü ; nyaya yayılmış . O dö ; nemde Mardin Moğollar istilası altındaydı . Mardin Şeyhü ; lislamı da Moğolların İslamiyet ' i gerç ; ek anlamda uygulamadığı iç ; in bu fetva ç ; ıkarılmıştır ' dedi .
Konuşmasında konferansın zamanlamasına da dikkat ç ; eken al-Karadağı , ' Herkes karşı ç ; ıkıyor ama gerç ; ekten bu fetvanın yeniden okunması ve yorumlanması doğru bir zamanlama . Fetvalar bazen yanlış yerlerde yanlış şekilde kullanılıyor . Konferansta Mardin ' in kendine ö ; zgü ; yapısını konuşacağız . Darul-İslam ve Darul-harp tanımlarını konuşacağız . Bugü ; n şiddet yolu ile bir şeyler yapmak isteyen insanlar eylemlerini bu fetvaya dayandırıyorlar . Bizler de burada o fetvanın tarihsel sü ; recini masaya yatıracağız . Bunu doğru şekilde yorumlamaya ç ; alışacağız . İbn-i teymiyye doğru bir fetva vermiştir . Ama bugü ; n insanlar bu fetvada yanlış sonuç ; lar ç ; ıkarmıştır . Mü ; slü ; manın kanı ve malları saldırıya maruz bırakılmaz . Ve Mü ; slü ; man olmayan gayrimü ; slimleri de koruması gerekiyor . Tıpkı Mardin ' de olduğu gibi . Mü ; slü ; manların bir denge iç ; inde hareket etmesi gerekiyor . Ortak bir noktada buluşmamız lazım . Mü ; slü ; man ' ın kanı dö ; kmek ve Mü ; slü ; man ' ın malına zarar vermek yasaklanmıştır . Eğer bugü ; n bunu burada başaramıyorsak insanlığa destek veremeyiz anlamında olur . Bunun iç ; in işbirliği yapmamız lazım . Bu konuda işbirliği yapmayanlar bizden değildir . Darul-İslam ve darul-harp tartışması İbn-i Teymiyye katı bir sınıflandırma yapmamış karmaşık bir durum olduğunu sö ; ylemiştir . Burada bu şehirde daimi bir darul-kü ; fü ; r yoktur . Darul-İslam veya darul-kü ; fü ; r , barış diyarı veya savaş diyarı kategorisi zamanında yapıldığı bir sınıflandırmadır . İşte bugü ; n bunun nasıl yorumlandığı ö ; nemlidir . Şeyhul-islam İbn-i Teymiyye demişki bir genelleme yapamayız .
Şeriatı uygulamamız lazım demiş . Şeriatı uygularken zamanı ve mekanı dikkat etmemiz lazım olduğuna gö ; re bunu bugü ; ne yeninden yorumlamakta ü ; zerimize farzdır . Ç ; ü ; nkü ; Şeyhul-islam Mardin ' de yaşarken Mardin ' de kargaşa ve savaşlar sıkıntılar vardı bu herkes tarafından bilinen bir şey . Moğollar o dö ; nemde sadece istila etmiyordu . İnsanları da ö ; ldü ; rü ; yorlardı mallara mü ; lklere ziyan veriyorlardı . Bu fetva ile ilgili ç ; ok farklı gö ; rü ; şler var . Fetvayı ç ; ok iyi anlamak iç ; in farklı farklı fikirlere başvurmak gerekir . İşte bu gö ; rü ; şleri tarihsel sü ; recinde değerlendirirsek sonuca varırız . Kü ; reselleşmeye dikkat etmemiz lazım . Kü ; reselleşme penceresinden bakmak lazım . İbn-i Teymiyye ' nin fetvayı ç ; ıkarmasındaki tek sebebi Cengizhan ' ı kovmaktı . Şeyhul-İslam Mardin ' de yaşayan Mardin halkına dü ; şman olmalarına rağmen kafir dememiştir . Kendilerini korumak iç ; in i şgale karşı kendilerini korumaya davet etmiştir . Bizler bu din adamlarının fetvalarını okurken o durumu da gö ; z ö ; nü ; nde bulundurmalıyız ' ifadelerini kullandı .
Oturumun ikinci konuşmasını yapan GCRG ( Kü ; resel Yenilenme ve Rehberlik Merkezi ) Kurucu Ü ; yesi Şeyh Abdullah Bin Bayah ise , ' Ç ; ok ö ; nemli bir ç ; alışmadır . Karşımızdaki sorunun analizini yapmamız gerekiyor . İslam dini dışına ç ; ıkmış davranışları tartışmamız gerekiyor . Bazı insanlar din adına insanları ö ; ldü ; rü ; yor . Bunu aslında hırsızlığa benzetmeliyiz . Fetvalar geç ; mişte ç ; ok ö ; nemliydi . Bu gü ; n Mardin fetvasını ele alıyoruz . O dö ; nemde fetva neden verildi . Ona bakmamız gerekiyor . Fetvanın verildiği dö ; nemde Moğollar
ve Şeyh-Ü ; l İslam arasında bir ç ; atışma vardı . Şeyh-Ü ; l İslam iç ; in İslam-ı savunmak Moğolları savunmaktan daha ö ; nemliydi . Bu nedenle fetvayı verdi . Aradan geç ; en zamandan sonra bazı genç ; ler bu fetvayı farklı yorumladı . Bu genç ; ler , ' İslam dinin olmadığı yer savaş alanı olmalıdır ' dediler . Ama fetvanın iç ; eriği bu değildir . İnsan bu fetvanın gerç ; ek değerinin ü ; stü ; nü ; ö ; rttü ; . Mardin Fetvası bir kapıdır . Bu kapı sayesinde pek ç ; ok soruna ç ; ö ; zü ; m getirebiliriz . Bu fetva ü ; zerine savaş aç ; anlar yanlış yapıyor . Ben onlara yanlış yaptıklarını sö ; ylü ; yorum . Bu konuda Kur ' an-ı Kerim ' de de anlatımlar vardı . Londra ve başka yerde terö ; rist saldırı yapmak İslam ' la bağdaşmaz . Şeriatın sesi terö ; rizmle ilgili değildir . Bu tü ; r terö ; rist saldırılar yanlıştır . Barışı savunmak ve barışı gö ; rmek istiyoruz . Bunu İslam diyarı adına sö ; ylemek istiyorum ' diye konuştu .
Oturumda bu fetvanın yeniden yorumlanmasına imkan verildiği iç ; in Allah ' a şü ; kü ; r ederek konuşmasına başlayan Tabah Vakfı Direktö ; rü ; Şeyh Habib Ali Jifri ise , ' Bu konferans ç ; ok farklılığın bir arada konuşulduğu bir toplantı . İbni Teymiye tıpki diğer alimler gibi kendi yaşadığı koşullarını gö ; z ö ; nü ; nde bulundurarak fetvalarını okumamız gerekir . Sadece Mü ; slü ; manları değil , herkesi ilgilendiriyor , tü ; m dü ; nyayı ilgilendiriyor . Dü ; nyada İslam adına katliamlarla işleniyorsa ve bazıları İslam ' ı kendi istedikleri şekilde yorumluyorsa bu konuda ü ; zerimize ç ; ok şey dü ; şü ; nü ; yor . Cinayet , katl , zarar verme ile direnme arasında ç ; ok fark var . Mesela İbn-i teymiyyenin fetvası ü ; zerinde tartışalım dediğimiz zaman burada başka bir mesele var . Teymiye ö ; nemli bir alim . Kendi ç ; ağının gerç ; ekleri ile hareket etmiştir . Gü ; nü ; mü ; zde kanunlar var , yasal sistemler var . O dö ; nem iç ; in sö ; ylenenler o dö ; nem iç ; in sö ; ylenmiştir . Hepimiz bu fetvayı gerç ; ekliğin hü ; kü ; mranlığı altında doğru yorumlamamız gerekir . Bu zirve ortaya ç ; ıkarken Kudü ; s ' te Bağdat ' ta akan kanın da farkında olarak niç ; in bunlar konuşuluyor diye sorulabilir . Ama bizler bu konuları da geriye ç ; ekmiyoruz . Tam aksine gerç ; ekleri ile yü ; zleşip kendi kendimizle barışmamız lazım . '
Toplantının yapıldığı Artuklu Ü ; niversitesi ç ; evresinde polis yoğun gü ; venlik ö ; nlemleri aldı . Toplantıya gayrimü ; slimlerin temsilcisi olarak Sü ; ryani Metropolit Salibe Ö ; zmen de katıldı . Ö ; zmen burada yapmış olduğu aç ; ıklamada , Mü ; slü ; manların ç ; ağın gereksinimleri karşısında kendilerini yenilemesinin ç ; ok anlamlı olduğunu sö ; yledi . Ö ; zmen , fetvanın iç ; eriği ile ilgili konuşmak istemediğini belirterek , ' Bu tü ; r toplantılar , dinler arasındaki hoşgö ; rü ; ve barışın geleceği aç ; ısından ö ; nemlidir ' dedi .