Vatandaşın yeni şikayet kapısı

29 Mart 2013 Cuma günü yayınlandı Bireyin devlet karşısında haklarını savunmak amacıyla kurulan Kamu Denetçiliği Kurumuna vatandaşlar yarından itibaren başvurabilecek. Vatandaşlar şikayetlerini, kurumun internet adresinden ya da valilik ve kaymakamlıklardaki başvuru formlarını doldurarak elektronik posta, faks ve posta yoluyla iletebilecek. Ücretsiz şikayet hakkı tanıyan Kurum, şikayetlerle ilgili 6 ay içinde karar verecek.

Türkiye'nin ilk Kamu Başdenetçisi Nihat Ömeroğlu, AA muhabirine, yarın hayata geçecek uygulamayla ilgili bilgi verdi.

Türkiye Cumhuriyeti için önemli bir yenilik olan Kurumun, öncelikle birey odaklı olduğunu anlatan Ömeroğlu, bireyin idare karşısında uğradığı haksızlık ve yanlışlıkların düzeltilmesine çalışacaklarını, kurumun bireyin yanında yer alma temelinde işleyeceğini kaydetti.

Ömeroğlu, kurumun uluslararası deyimiyle ''ombudsmanlığın'', idarenin her türlü eylem ve işlemini, tutum ve davranışlarını insan haklarına dayalı, adalet anlayışı içerisinde inceleyip, araştırma ve idareye öneriler götürme yetkisi ve görevinde olduğunu anlattı.

Şikayetlerle ilgili yapılan inceleme sonrası idareye, yapılan işlerin yanlış olduğunu söyleyeceklerini ve bunun düzeltilmesini isteyeceklerini kaydeden Ömeroğlu, ''Bunları tavsiye niteliğinde yapacağız. Ayrıca barış ortamını sağlamaya çalışacağız. Eylemden veya işlemden bir zarar görülmüşse idareye bir tazminat önerebileceğiz'' diye konuştu.

Yasalarda, yönetmeliklerde hatta yasa taslaklarında, bireyin aleyhine ve uluslararası metinlere aykırılıklar, eksiklikler varsa bunların düzeltilmesi tavsiyesinde de bulunabileceklerini belirten Ömeroğlu, bu tavsiyenin de vatandaşlardan gelen şikayetler çerçevesinde yapılacağını ifade etti.

Ömeroğlu, ''Yasa bize resen inceleme yetkisi vermemiş, bazı Avrupa Birliği ülkelerindeki ombudsmanlık kurumunda bunlar olabilir. Resen şikayete geçme yetkimiz yok. Bunlar vatandaşın şikayeti üzerine olacak'' dedi.

-''Çocuğun hakkını evvela bizlerin koruması gerekir''-

Başvurularla ilgili pozitif ayrımcılık yaptıklarını vurgulayan Ömeroğlu, şunları kaydetti:

''Kadın, çocuk ve temel haklarla ilgili kamuyu ilgilendiren konularda menfaat şartı aranmaksızın herkesin şikayet etme hakkını yönetmeliğimize koyduk. Çünkü bunlar evrensel kurallardır. Özellikle çocuğun hakkını evvela bizlerin koruması gerekir. Anne ve babanın muhakkak koruması gerekir ama bazen bu olmuyor. Hatta çocuk, aile içi şiddete, istismara bile muhatap olabiliyor. Dolayısıyla bu kurum, bu anlamda çok önemli. Yani biz bireyin savunucusu, haklarının takipçisiyiz. Başvuraları 6 ay içeresinde bitirmeyi hedefliyoruz. Hiç bir masraf gerektirmiyor.''

Kurumun yetki alanında olmayan 4 başlık bulunduğunu söyleyen Ömeroğlu, Cumhurbaşkanı'nın tek başına yayınladığı karar, emir ve kararnameler, yasama faaliyetleri, yargının yetkisi içinde kalan kararlar ve TSK'nın sırf askeri nitelikteki faaliyetlerinin yetkileri dışında olduğunu kaydetti.

Ömeroğlu, ''Yani 'sırf askeri nitelikteki' diyerek kapsam daraltılmış. Dolayısıyla TSK ile ilgili, insan haklarına, temel hak ve özgürlüklere veya çok daha farklı askeri faaliyet dışı bir şikayet olduğunda bunlara çözüm arayacağız'' şeklinde konuştu.

-Vatandaşlar 6 ayı geçirmesin-

Nihat Ömeroğlu, yarından itibaren Türk vatandaşlarının veya yabancı uyrukluların kuruma başvuru yapabileceğini belirterek, vatandaşların idari başvuru yollarını tükettikten sonra 6 ay içerisinde başvuru yapabileceklerini vurguladı. Ömeroğlu vatandaşları, idari başvurularına yanıt geldikten sonra 6 ayı geçirmemeleri konusunda uyardı.

Kurumun da gelen başvuruları 6 ay içinde sonuçlandırmak ve taraflara tebliğ etmek durumunda olduğunu kaydeden Ömeroğlu, ''Biz eğer idareye, yaptığı işlemin yanlış olduğunu, şunların yapılmasını önermişsek, idare 30 gün içinde kamu denetçiliği kararına uyacak. Eğer uymuyorsa, uymamasının gerekçesini açıklayıp bize bildirecek. Bundan sonra vatandaşın idari yargıda dava açma süreci durmuşsa başlayacak'' dedi.

-4 dilde afişler-

Ömeroğlu, tüm illere ve kaymakamlıklara vatandaşların bilgilenmesi için afişler ve başvuru formlarının gönderildiğini söyledi.

Başvuru formlarının Türkçe olduğunu, eğer yabancı dilde başvurmak isteyen varsa, bunun da değerlendirileceğini kaydeden Ömeroğlu, şöyle devam etti:

''Vatandaş derdini, meramını o dilde anlatabileceğini ifade ediyorsa, bunun makul ve mantıklı gerekçesini biz tespit ettiğimizde bu dilekçeleri de kabul edebileceğiz. Yeter ki bu konuda samimiyet olsun, istismar olmasın. Başvurularda yasanın aradığı koşullara uymak şartıyla normal dilekçeyle bile başvurabilirler. 'Ben kendimi falan dilde çok daha iyi anlatabiliyorum' diyorsa bunu kurum gerçekten makul ve mantıklı buluyorsa biz onu değerlendireceğiz ama yasamıza göre kuruma başvuru Türkçe yapılır.''

Tanıtım afişlerini Türkçe, İngilizce, Kürtçe ve Arapça hazırladıklarını ifade eden Ömeroğlu, ''Şüphesiz Türkiye'de sadece bu diller konuşulmuyor, birçok dil konuşuluyor. Ancak biz halkımıza bir mesaj vermek istedik, bütün lehçelere, dillere yetişmemiz mümkün değildi'' dedi.

-Menfaat ilişkisi şart-

Başdenetçi Nihat Ömeroğlu, kadın, çocuk, insan hakları ve temel hak ve özgürlüklerle ilgili başvurular dışında ''menfaat'' ilişkisi arayacaklarını belirterek, şunları kaydetti:

''Yasaya göre, bize başvurulabilmesi için idari başvuru yollarının tüketilmesi gerekir. Dolayısıyla mahkemelerimiz bu konuda menfaat şartını arıyor. Menfaat şartı olmadığı takdirde ona göre gereğini yapıyoruz. Yabancı uyruklular yönünden de kurumumuz insan odaklı. Pasaport numarasıyla başvurulabilecek. Hakları bir zarara uğramışsa onları da savunacağız. İnsan odaklı bir kurumuz.

Temel hedefimiz, Avrupa Birliği ülkeleri ombudsmanlığının ilk aşamada ortalamasını yakalamaktır. Kurum yeni kurulduğu için biz tamamen uzmanlarımızı atayamadık, 24 saat değil, 48 saat çalışıp, halkımıza hizmet edeceğiz. Mahkemelerin işlerini hafifletmek, idarenin iyi yönetimine, idarenin daha fazla şeffaflığına, idaremizin kamu görevlilerimizin hesap verebilirliğini sağlayabilmek için biz tüm gücümüzle çalışacağız. Standardımız AB ombudsmanlarının ortalamasını yakalamak hatta ileride onları geçmek.''

-Çözüm süreci-

Başdenetçi Ömeroğlu, çözüm süreciyle ilgili de şunları söyledi:

''Uzun yıllardan beri ülkemiz terörle boğuşuyor. Bu topraklarda birlikte yaşıyoruz, birlikte savaştık, birlikte şehit olduk. Birtakım yabancı unsurların, ülkemize düşman unsurların, bu ülkede yaşayan insanları birbirine düşman etmesi, kırdırmasının önüne geçmek lazım. İnşallah biz bu terör belasından da kurtulacağız. Analar ağlamayacak. Bunu canı gönülden istiyorum. Güzel bir süreç var. İnşallah herhangi bir sekteye uğramaz. Gerek yönetim, gerekse muhatapları iyi niyetli, sağduyulu olduktan sonda bu sorunun da çözülmeyeceğine dair bir şey yoktur.''

Yayıncı: Selçuk Aval