Fas'ta Aylardır Devam Eden 'Madenci İsyanı'
Madenci kenti Jerada'da Aralık 2017'den bu yana süren gösterilerde 'bölgesel kalkınma' talep ediliyor Başka iş kollarının gelişmediği Jerada'da halk, maden çıkarma çalışmalarının daha sağlıklı koşullarda yapılabilmesi için şirketlere yönelik yeni düzenlemeler istiyor Gösterilerin başlamasından bu yana bölgede kömür madenlerini kullanmaya yetkili 7 işletme ile maden arama izni olan 17 şirketin ruhsatı, usulsüz çalıştıkları gerekçesiyle iptal edildi.
MEHMET AKİF TURAN - Fas'ın kuzeydoğusunda yer alan madenci kenti Jerada'da "bölgesel kalkınma" talebiyle düzenlenen gösteriler, hükümetin tüm çabalarına rağmen aylardır devam ediyor.
Jerada'da Aralık 2017'de metruk bir kömür ocağında çalışan iki kardeşin göçük sonucu toprak altında kalarak hayatını kaybetmesi gösterilerin fitilini ateşledi. Yoksul bölge halkının "isyan" etmesine neden olan olayın başlattığı gösterilerde, halk hükümetten bölgeyi kalkındıracak projeleri hayata geçirmesini talep ediyor.
Rif bölgesinde yer alan Jerada'da düzenlenen gösteriler, aynı bölgedeki el-Huseyma kentinde 2017 boyunca süren "bölgesel kalkınma" talepli eylemleri hatırlattı. Her ne kadar farklı ekonomik dinamiklere sahip olsalar da aynı bölgeden olmaları sebebiyle Jerada halkı Rif bölgesinin desteğini aldı. Jerada'da başlayan gösteriler diğer Rif kentlerine de sıçradı.
Halkın taleplerini karşılamak için çalıştığını duyuran hükümet, buna rağmen protestoları durduramayınca son çare olarak gösterileri yasaklama kararı aldı. Hükümetin yasak kararının ardından düzenlenen ilk gösteriye polisin müdahalesi sonucu çoğunluğu güvenlik güçlerinden 200'e yakın kişi yaralandı.
Barışçıl olarak başlayan gösterilerde müdahale sonucu bir kısmı ağır olmak üzere çok sayıda kişinin yaralanması üzerine bölge savcılığı harekete geçti. Adli soruşturmalar neticesinde, izinsiz gösteri düzenledikleri iddiasıyla birçok kişi gözaltına alındı.
- Madenci kenti Jerada
Jerada'daki sorunların kökeni aslında daha eskilere uzanıyor.
Fas'ın en büyük kömür ocaklarının bulunduğu bölgede, 1998 yılında Fas Kömür Madenleri İşletmesi'nin kapatılmasıyla çalışma şartları ve ücretlerde büyük düşüş yaşandı.
Devlete ait kömür işletmesinin bölgeden çekilmesiyle özelleşen madencilik sektörü büyük şirketlerin tekeline girdi. Sağlıksız ve zor koşullarda düşük ücretlerle çalışmaya mecbur kalan bölge halkı, devam eden süreçte iyice yoksullaştı.
- Göstericilerin talepleri
Madencilik dışındaki iş kollarının gelişmediği Jerada'da halk, ilkel şartlarda yürütülen maden çıkarma faaliyetlerinin daha sağlıklı koşullarda yapılabilmesi için şirketlere yönelik yeni düzenlemeler talep ediyor.
Usulsüz çalışan, işçilerin güvenliğini sağlamayan ve düşük ücretlerle işçi çalıştıran maden işletme şirketlerinin kapatılması isteniyor.
Ayrıca bölgedeki işsizliğin azaltılması için başta tarım olmak üzere birçok alanda bölgesel kalkınma projelerinin üretilmesi ve hayata geçirilmesi de öncelikli talepler arasında yer alıyor.
- Hükümetin gösterilere karşı tavrı
Fas'ta altı siyasi partinin bir araya gelmesiyle oluşturulan koalisyon hükümeti, başından beri Jerada'daki gösterilere karşı kararlı bir tavır sergileyemedi. Hükümet, gösterilerin sona ermesi için "makul" taleplerin karşılanacağını açıklasa da somut adımlar atılmasını isteyen halk gösterilere devam etti.
Başbakan Sadeddin el-Osmani, gösterilerin başlamasından yaklaşık bir buçuk ay sonra 10 Şubat'ta, Jerada halkının taleplerini anladıklarını ve hükümet olarak çözüm arayışı içinde olduklarını açıkladı.
Osmani, tarımda kullanılmak üzere 3 bin hektarlık bir arazinin bölge halkına tahsis edildiğini ve gençlere iş imkânı sağlanması için Jerada Sanayi Bölgesi'nde çalışmaların başlatıldığını duyurdu.
Hükümet Sözcüsü Mustafa el-Halfi de 14 Mart’ta yaptığı açıklamada, gösterilerin başından itibaren hükümetin verdiği sözleri yerine getirmek için çaba gösterdiğini, kömür madenlerini kullanmaya yetkili 7 işletme ile maden arama izni olan 17 şirketin ruhsatının, usulsüz çalıştıkları gerekçesi ile iptal edildiğini ve Fas Kömür Madenleri İşletmesi'nin tasfiye nedenini araştırmak üzere soruşturma başlattıklarını bildirdi.
Ancak hükümetin bu çabalarını yetersiz bulan Jerada halkı gösterilerini sürdürme kararı aldı.
- Faslı STK'lardan Jerada halkına destek
Jerada halkının talepleri ülkede birçok kesim tarafından da destekleniyor.
Bu kapsamda çok sayıda sivil toplum kuruluşu (STK), sendika ve siyasi partinin desteğiyle oluşturulan "Demokratik Jerada Hareketini Destekleme Komitesi" 30 Mart'ta başkent Rabat'ta bir basın toplantısı düzenledi.
Jerada'da yaşanan gösterilerin temelinde toplumdaki işsizlik, yoksulluk ve gelir dağılımındaki adaletsizlik olduğunu belirten komite, bundan sonraki süreçte gösterileri destekleyeceklerini duyurdu.
Bölgedeki olumsuz yaşam koşullarının sosyal bir tıkanıklığa neden olduğu belirtilen toplantıda, bu tıkanıklığın giderilmesi için toplumda daha geniş bir kesimi kapsayan sosyal adaletin sağlanması gerektiği kaydedildi.
Gösterilerin başlamasından bu yana gözaltına alınanların 70'e ulaştığını belirten komite üyeleri, hükümetin toplumsal barış için bir an önce gözaltına alınanları koşulsuz salıvermesini talep etti.
Kaynak: AA
Jerada'da Aralık 2017'de metruk bir kömür ocağında çalışan iki kardeşin göçük sonucu toprak altında kalarak hayatını kaybetmesi gösterilerin fitilini ateşledi. Yoksul bölge halkının "isyan" etmesine neden olan olayın başlattığı gösterilerde, halk hükümetten bölgeyi kalkındıracak projeleri hayata geçirmesini talep ediyor.
Rif bölgesinde yer alan Jerada'da düzenlenen gösteriler, aynı bölgedeki el-Huseyma kentinde 2017 boyunca süren "bölgesel kalkınma" talepli eylemleri hatırlattı. Her ne kadar farklı ekonomik dinamiklere sahip olsalar da aynı bölgeden olmaları sebebiyle Jerada halkı Rif bölgesinin desteğini aldı. Jerada'da başlayan gösteriler diğer Rif kentlerine de sıçradı.
Halkın taleplerini karşılamak için çalıştığını duyuran hükümet, buna rağmen protestoları durduramayınca son çare olarak gösterileri yasaklama kararı aldı. Hükümetin yasak kararının ardından düzenlenen ilk gösteriye polisin müdahalesi sonucu çoğunluğu güvenlik güçlerinden 200'e yakın kişi yaralandı.
Barışçıl olarak başlayan gösterilerde müdahale sonucu bir kısmı ağır olmak üzere çok sayıda kişinin yaralanması üzerine bölge savcılığı harekete geçti. Adli soruşturmalar neticesinde, izinsiz gösteri düzenledikleri iddiasıyla birçok kişi gözaltına alındı.
- Madenci kenti Jerada
Jerada'daki sorunların kökeni aslında daha eskilere uzanıyor.
Fas'ın en büyük kömür ocaklarının bulunduğu bölgede, 1998 yılında Fas Kömür Madenleri İşletmesi'nin kapatılmasıyla çalışma şartları ve ücretlerde büyük düşüş yaşandı.
Devlete ait kömür işletmesinin bölgeden çekilmesiyle özelleşen madencilik sektörü büyük şirketlerin tekeline girdi. Sağlıksız ve zor koşullarda düşük ücretlerle çalışmaya mecbur kalan bölge halkı, devam eden süreçte iyice yoksullaştı.
- Göstericilerin talepleri
Madencilik dışındaki iş kollarının gelişmediği Jerada'da halk, ilkel şartlarda yürütülen maden çıkarma faaliyetlerinin daha sağlıklı koşullarda yapılabilmesi için şirketlere yönelik yeni düzenlemeler talep ediyor.
Usulsüz çalışan, işçilerin güvenliğini sağlamayan ve düşük ücretlerle işçi çalıştıran maden işletme şirketlerinin kapatılması isteniyor.
Ayrıca bölgedeki işsizliğin azaltılması için başta tarım olmak üzere birçok alanda bölgesel kalkınma projelerinin üretilmesi ve hayata geçirilmesi de öncelikli talepler arasında yer alıyor.
- Hükümetin gösterilere karşı tavrı
Fas'ta altı siyasi partinin bir araya gelmesiyle oluşturulan koalisyon hükümeti, başından beri Jerada'daki gösterilere karşı kararlı bir tavır sergileyemedi. Hükümet, gösterilerin sona ermesi için "makul" taleplerin karşılanacağını açıklasa da somut adımlar atılmasını isteyen halk gösterilere devam etti.
Başbakan Sadeddin el-Osmani, gösterilerin başlamasından yaklaşık bir buçuk ay sonra 10 Şubat'ta, Jerada halkının taleplerini anladıklarını ve hükümet olarak çözüm arayışı içinde olduklarını açıkladı.
Osmani, tarımda kullanılmak üzere 3 bin hektarlık bir arazinin bölge halkına tahsis edildiğini ve gençlere iş imkânı sağlanması için Jerada Sanayi Bölgesi'nde çalışmaların başlatıldığını duyurdu.
Hükümet Sözcüsü Mustafa el-Halfi de 14 Mart’ta yaptığı açıklamada, gösterilerin başından itibaren hükümetin verdiği sözleri yerine getirmek için çaba gösterdiğini, kömür madenlerini kullanmaya yetkili 7 işletme ile maden arama izni olan 17 şirketin ruhsatının, usulsüz çalıştıkları gerekçesi ile iptal edildiğini ve Fas Kömür Madenleri İşletmesi'nin tasfiye nedenini araştırmak üzere soruşturma başlattıklarını bildirdi.
Ancak hükümetin bu çabalarını yetersiz bulan Jerada halkı gösterilerini sürdürme kararı aldı.
- Faslı STK'lardan Jerada halkına destek
Jerada halkının talepleri ülkede birçok kesim tarafından da destekleniyor.
Bu kapsamda çok sayıda sivil toplum kuruluşu (STK), sendika ve siyasi partinin desteğiyle oluşturulan "Demokratik Jerada Hareketini Destekleme Komitesi" 30 Mart'ta başkent Rabat'ta bir basın toplantısı düzenledi.
Jerada'da yaşanan gösterilerin temelinde toplumdaki işsizlik, yoksulluk ve gelir dağılımındaki adaletsizlik olduğunu belirten komite, bundan sonraki süreçte gösterileri destekleyeceklerini duyurdu.
Bölgedeki olumsuz yaşam koşullarının sosyal bir tıkanıklığa neden olduğu belirtilen toplantıda, bu tıkanıklığın giderilmesi için toplumda daha geniş bir kesimi kapsayan sosyal adaletin sağlanması gerektiği kaydedildi.
Gösterilerin başlamasından bu yana gözaltına alınanların 70'e ulaştığını belirten komite üyeleri, hükümetin toplumsal barış için bir an önce gözaltına alınanları koşulsuz salıvermesini talep etti.