Türkiye Adalette 'Uzlaşma'dan Yana
Türkiye, adalette uzlaştırma sistemini benimsedi. Adalet Bakanlığının "onarıcı adalet" sistemi çerçevesinde uygulamaya koyduğu mağdurların haklarının korunmasını, suç faillerinin de topluma kazandırılmalarını sağlayan uzlaştırma kapsamında, 2017 yılında ülke genelinde 223 bin 400 dosya uzlaşmayla sonuçlandı. Adalet Bakanlığı Ceza İşleri Genel Müdürlüğü Alternatif Çözümler Daire Başkanı Orhan Cüni, 223 bin 400 dosyanın Asli Ceza Mahkemelerindeki davaların yüzde 20’sine denk geldiğine dikkat çekti.
İEÜ Genel Sekreteri Levent Gökçeer yönetiminde yapılan panele Cüni’nin yanı sıra İzmir Adliyesi Uzlaştırma Bürosu Cumhuriyet Başsavcısı Nazan Pekcan, Kamu Hukuku Uzmanı Eğitmen Ferda Eser konuşmacı olarak katıldı.
"Uzlaşmada patlama yaşandı"
Panelde konuşan Cüni, uzlaştırma sisteminin tarafların özgür iradeleriyle işlediğini, taraflardan biri istemedikçe sürecin devam etmediğini belirterek, “Uzlaştırma sadece mahkemelerin iş yükünü azaltan bir sistem değil. Tarafların suç nedeniyle uğradıkları zararlarını gideren bir sistem de değil. En önemli amacı onarıcı adalet anlayışı içerisinde mağdurun uğramış olduğu zararı kısa sürede telafi etmektir. Uzlaştırma toplumsal uzlaşı kültürü ve dayanışmaya katkı sağlıyor. Ülkemizde 2005 yılında uzlaştırma sistemi başladı.
Ancak hakim, savcı ve kolluk görevlilerinin uzlaştırma teklifi yapmasının sistem kaldırılmasıyla uzlaşmada bir yılda patlama yaşandı. Adalet Bakanlığı Ceza İşleri Genel Müdürlüğü olarak 2008 yılından bu yana verileri tutuyoruz. Uzlaştırma 5 bin ile başladı, 2015 yılında 17 bin uzlaşma gerçekleşti. 2016 yılında aralık ayında 6763 sayılı kanun değişikliği öncesine kadar 12 bin uzlaşma gerçekleşti. 2017 yılında kanun değişikliği sonrasında ise 223 bin 400 dosya uzlaşmayla sonuçlandı. Bu çok iyi bir rakam, çok büyük bir başarıdır” dedi.
"Dosyaların yüzde 80’i uzlaşmayla sonuçlandı"
Geçen yıl uzlaştırma bürolarını 634 bin dosyanın geldiğini, Türkiye genelinde bürolara aylık 52 bin civarında dosyanın ulaştığını kaydeden Cüni, yaklaşık 700 bin kişinin uzlaştırma kurumu yoluyla anlaşmazlıklarını çözdüğünü vurguladı. Cüni, “2016 adli sicil verilerine göre asli ceza mahkemesi, Türkiye’de yılda 900 dosyaya bakıyor. Uzlaştırmayla sonuçlanan 223 bin 400 dosya, asli ceza mahkemelerinde açılan davaların yüzde 20’sinin uzlaşmayla sonuçlanması demektir. Uzlaşma sağlanamayan dosya sayısı ise 55 bin. Dosyaların yüzde 80’i uzlaşmayla sonuçlandı. 1 Ocak 2018 itibariyle bürolarımızda 182 bin dosya bulunuyor. Bir kısmı uzlaştırmacılarımıza verilmeyi bekliyor, bir kısmının da uzlaştırma işlemleri sürüyor” diye konuştu.
Uzlaşmada yeni dönem
Cüni, Nisan 2018 tarihi itibariyle uzlaştırmada yeni dönemin başlayacağını, yeni dönemle uzlaştırma görevi yapanların sicile kayıtlarının daire başkanlığı aracılığıyla elektronik ortamda yapılacağını bildirdi. 11 Mart’ta yapılacak uzlaştırmacı sınavına uzlaştırma eğitimini tamamlayan 30 bin 700 kişinin katılacağını ifade eden Cüni, yeni uzlaştırmacılarla başarı grafiğinin artacağını ifade etti.
Nisan ayı itibariyle uzlaştırmacıların yeni listesinin oluşturulacağını, görevlendirmelerin SMS yoluyla gönderileceğini aktaran Cüni, şunları söyledi:
“Yeni dönemde her uzlaştırmacının kimlik kartı olacak. Uzlaştırmacı görevlendirmesi yapıldıktan sonra taraflara otomatik SMS bilgilendirilmesi yapılacak. Uzlaştırmacı 6 ay boyunca isterse dosya almayabilecek. Her uzlaştırmacı yeni dönemde bir dosya alacak. Puan ortalamasına göre dosya dağılımı olacak. Ortalama bir puan dilimi belirleyeceğiz. Dosya teslim edildikten sonra alınan puana göre en fazla iki dosya verilebilecek ve 6 ayda sistem sıfırlanacak. Ayrıca el kitabı hazırlıyoruz. Etik davranmayanlar da sicilden çıkartılacak ve yeniden uzlaştırmacı olamayacak. 30 Mart’ta İstanbul’da çalıştay yapacağız. Raporumuzu Bakanımıza arz edeceğiz.”
"Kontenjan ve eğitimler sıkı denetimde"
İzmir Adliyesi Uzlaştırma Bürosu Cumhuriyet Başsavcısı Nazan Pekcan da, uzlaştırmanın toplumsal yönünün bulunduğunu, sadece kendi zararının karşılanmasını değil çeşitli kurumlara yardımla sonuçlanan uzlaşılar olduğunu kaydetti.
Pekcan, İzmir’in uzlaştırmada son dosya rakamının 10 bin 793 olduğunu, dosyaların yüzde 90’ının kovuşturma, yüzde 70’inin de mahkeme evresinde çözümlendiğini belirtti.
Kamu Hukuku Uzmanı Eğitmen Ferda Eser de, yeni dönemde uzlaştırmacıya büyük görevler düştüğünü vurgularken, İEÜ Genel Sekreteri Levent Gökçeer, uzlaştırma eğitiminde kontenjan ve eğitmen kadrolarının Adalet Bakanlığı tarafından çok sıkı takip edildiğini söyledi.