'Çocuklarda Şaşılık Estetik Bir Kusur Değil'
Sağlık Bilimleri Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Açıkalın: 'Çocuklarda şaşılık, estetik bir kusur değil. Tedavisinde geç kalınırsa şaşılık göz tembelliği gibi önemli bir tabloya yol açabilir. Kaymalar hafif olduğunda şaşılık gözden kaçabilir' 'Gözde kayma sorunu, çocuğun kişiliğinin ve öz güven gelişiminin yanı sıra arkadaş ilişkilerinde de ciddi problem oluşturabilir. Şaşılığın, görme yetisine ve kişiliğe olan etkileri çocuğun ileride hayat boyu sosyal ve psikolojik problemler yaşamasına yol açabilir. Ayrıca özellikli ve net görme gerektiren meslekler seçmesine de engel teşkil edebilir'
ZEHRA MELEK ÇAT - Sağlık Bilimleri Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Banu Açıkalın, tedavisinde geç kalınırsa şaşılığın göz tembelliği gibi önemli bir tabloya yol açabileceğini belirterek, "Çocuklarda şaşılık estetik bir kusur değil." dedi.
Açıkalın, AA muhabirine yaptığı açıklamada, gözlerin aynı doğrultuda bakmaması olarak adlandırılan şaşılığın, çocukların yaklaşık yüzde 3'ünde görüldüğünü söyledi.
Şaşılığın en tipik belirtisinin bir göz düz bakarken, diğerinin dışa, içe, aşağıya veya yukarı doğru kayması olduğunu ifade eden Açıkalın, kaymanın bazen her iki gözde de görülebildiğini ifade etti.
Sağlıklı bir gözde yana bakış haricinde iki gözün de aynı yönde hareket ettiğini dile getiren Açıkalın, "Eğer gözlerden biri farklı yöne bakarsa beyne farklı iki görüntü gönderilir. Bu durumda beyin yanlış yöne bakan gözden gelen görüntüyü yok sayar ve unutur, sadece karşıya bakan gözün ilettiği görüntüyü kabul eder. Çünkü beyinde iki görüntü yaşamla bağdaşmaz. Bir göz tembel olduğu için çocukta 3 boyutlu görme yani derinlik hissini oluşmaz. Şaşılık, kayan gözde görmenin azalmasına yani göz tembelliğine (ambliyopi) neden olur." diye konuştu.
Açıkalın, bebeklerin gözlerinde ilk birkaç ayda kayma görülebileceğini, bu kaymanın genellikle 4-6 aylık dönemde düzeldiğini ifade ederek, eğer gözlerden birinde ya da ikisinde hala kayma devam ediyorsa şaşılık durumunun olabileceğini söyledi.
Bebeklik ve çocukluk döneminde olan kaymaların bir kısmının yalancı kayma olarak adlandırılabileceğini ifade eden Açıkalın, şunları kaydetti:
"Yalancı kayma, göz kapaklarının ve burun kökünün genişliği ile ortaya çıkan yanıltıcı bir görünümdür. Eğer bebeğin burnunun kaşla birleştiği burun kökü basık, göz kapak kıvrımları genişse, gözün beyaz kısmı kapandığından bebeğin gözlerinde içe kayma olduğu zannedilebilir. Oysa böyle durumlarda bebeğin gözleri düz baktığı gibi herhangi bir kırma kusura da yoktur. Bu durum yalancı şaşılık olarak adlandırılır. Yalancı şaşı olan bu vakalara tedavi gerekmez. Çünkü bebeğin yüz yapısı geliştikçe içe kayma görüntüsü kaybolur. Bu durumun tam olarak aydınlatılabilmesi için mutlaka bir göz muayenesi yapılmalıdır. Aynı gözün devamlı olarak kayması ise görmenin o gözde daha az olduğunun yani gözün tembel olduğunun göstergesidir. Bu nedenle ebeveynler bebeklerde ve çocuklarda tek veya çift gözde kayma gördüğünde mutlaka göz doktoruna götürmelidir."
- "Erken teşhis tedavinin başarısı için önemli"
Şaşılığın belirtilerinin erken fark edilmesinin tedavi için önemli olduğunu vurgulayan Açıkalın, "Çocuklarda şaşılık, estetik bir kusur değil. Tedavisinde geç kalınırsa şaşılık göz tembelliği gibi önemli bir tabloya yol açabilir. Kaymalar hafif olduğunda şaşılık gözden kaçabilir. 'Mikrotropya' denen küçük miktardaki kaymalar da göz tembelliği için belirgin kaymalar kadar risk oluşturur. Bu nedenle tanı ve tedavinin gecikmemesi için bütün çocukların bir yakınmaları olmasa dahi belirli aralıklarla rutin muayeneden geçmesi oldukça önemlidir." ifadelerini kullandı.
Açıkalın, şaşılık ve şaşılığa bağlı olarak ortaya çıkan göz tembelliğinin, 9 yaşına kadar tedavi edilmediğinde kalıcı görme kaybı gibi ciddi tabloların oluşmasına sebep olabileceğini hatırlatarak, görme sisteminin, bu bozukluğun tedavisine 9 yaş sonrasında cevap veremediğini söyledi.
Şaşılığın, çocukluk çağında daha sık görüldüğünün altını çizen Açıkalın, şöyle devam etti:
"Sağlıklı görme gelişimine engel olan bütün durumlar göz tembelliği ile sonuçlanmaktadır. Göz tembelliğinde yalnızca o gözün görme düzeyinde azalma olmamakta, aynı zamanda çocuğun derinlik algısı da azalmaktadır. Derinlik algısının olmaması çocuğun ilerde seçeceği mesleğine kadar tüm yaşamını etkileyeceği için hiçbir şikayeti olmasa bile her çocuğun 6. ayda, 1-3-5 yaşlarında ve 6. yaşta rutin göz muayenesinden geçmesi gerekmektedir. Bu çocuklar örneğin derinlik algısı gerektiren doktorluk branşlarından göz, kulak burun boğaz, plastik cerrahide başarılı olamazlar."
Açıkalın, şaşılığın tam sebebinin bilinmediğini dile getirerek, göz kaslarının hareketini yöneten merkezin beyinde olduğunu, bu nedenle sinirlerde oluşan felçlerin de gözde kaymalara neden olduğunu anlattı.
Şaşılığın neden olduğu görme problemleri dışında sosyal boyutunun da önemli olduğunu vurgulayan Açıkalın, "Gözde kayma sorunu, çocuğun kişiliğinin ve öz güven gelişiminin yanı sıra arkadaş ilişkilerinde de ciddi problem oluşturabilir. Şaşılığın, görme yetisine ve kişiliğe olan etkileri çocuğun ileride hayat boyu sosyal ve psikolojik problemler yaşamasına yol açabilir. Ayrıca özellikli ve net görme gerektiren meslekler seçmesine de engel teşkil edebilir." şeklinde konuştu.
Açıkalın, şaşılığın tipi, çocuğun yaşı ve görme keskinliği gibi etkenlerin tedaviyi etkilediğini belirterek, bazı şaşılık tiplerinde gözlük tedavisinin çözüm olduğunu, bazılarının ise cerrahi müdahale gerektirdiğini söyledi.
Açıkalın, ameliyat süreciyle ilgili şu bilgileri verdi:
"Şaşılık ameliyatları büyük çoğunlukla göz küresinin dışında yer alan kaslar üzerinde gerçekleşir. Şaşılığın düzeltilmesi ve gözler arasındaki paralelliğin sağlanması için muhtelif teknikler kullanılarak bu kasların güçleri arttırılır, azaltılır veya kasların etki noktaları değiştirilir. Şaşılık ameliyatları uzun süre hastanede kalmayı gerektirmez. Göz tembelliği olan çocukta bu süreçte göz kapama tedavileri uygulanır. Kapama tedavisi dışında uygulanan tedaviler de vardır. Kapama tedavisi ile cevap alınamayan durumlarda bu tedaviler denenir."
Kaynak: AA
Açıkalın, AA muhabirine yaptığı açıklamada, gözlerin aynı doğrultuda bakmaması olarak adlandırılan şaşılığın, çocukların yaklaşık yüzde 3'ünde görüldüğünü söyledi.
Şaşılığın en tipik belirtisinin bir göz düz bakarken, diğerinin dışa, içe, aşağıya veya yukarı doğru kayması olduğunu ifade eden Açıkalın, kaymanın bazen her iki gözde de görülebildiğini ifade etti.
Sağlıklı bir gözde yana bakış haricinde iki gözün de aynı yönde hareket ettiğini dile getiren Açıkalın, "Eğer gözlerden biri farklı yöne bakarsa beyne farklı iki görüntü gönderilir. Bu durumda beyin yanlış yöne bakan gözden gelen görüntüyü yok sayar ve unutur, sadece karşıya bakan gözün ilettiği görüntüyü kabul eder. Çünkü beyinde iki görüntü yaşamla bağdaşmaz. Bir göz tembel olduğu için çocukta 3 boyutlu görme yani derinlik hissini oluşmaz. Şaşılık, kayan gözde görmenin azalmasına yani göz tembelliğine (ambliyopi) neden olur." diye konuştu.
Açıkalın, bebeklerin gözlerinde ilk birkaç ayda kayma görülebileceğini, bu kaymanın genellikle 4-6 aylık dönemde düzeldiğini ifade ederek, eğer gözlerden birinde ya da ikisinde hala kayma devam ediyorsa şaşılık durumunun olabileceğini söyledi.
Bebeklik ve çocukluk döneminde olan kaymaların bir kısmının yalancı kayma olarak adlandırılabileceğini ifade eden Açıkalın, şunları kaydetti:
"Yalancı kayma, göz kapaklarının ve burun kökünün genişliği ile ortaya çıkan yanıltıcı bir görünümdür. Eğer bebeğin burnunun kaşla birleştiği burun kökü basık, göz kapak kıvrımları genişse, gözün beyaz kısmı kapandığından bebeğin gözlerinde içe kayma olduğu zannedilebilir. Oysa böyle durumlarda bebeğin gözleri düz baktığı gibi herhangi bir kırma kusura da yoktur. Bu durum yalancı şaşılık olarak adlandırılır. Yalancı şaşı olan bu vakalara tedavi gerekmez. Çünkü bebeğin yüz yapısı geliştikçe içe kayma görüntüsü kaybolur. Bu durumun tam olarak aydınlatılabilmesi için mutlaka bir göz muayenesi yapılmalıdır. Aynı gözün devamlı olarak kayması ise görmenin o gözde daha az olduğunun yani gözün tembel olduğunun göstergesidir. Bu nedenle ebeveynler bebeklerde ve çocuklarda tek veya çift gözde kayma gördüğünde mutlaka göz doktoruna götürmelidir."
- "Erken teşhis tedavinin başarısı için önemli"
Şaşılığın belirtilerinin erken fark edilmesinin tedavi için önemli olduğunu vurgulayan Açıkalın, "Çocuklarda şaşılık, estetik bir kusur değil. Tedavisinde geç kalınırsa şaşılık göz tembelliği gibi önemli bir tabloya yol açabilir. Kaymalar hafif olduğunda şaşılık gözden kaçabilir. 'Mikrotropya' denen küçük miktardaki kaymalar da göz tembelliği için belirgin kaymalar kadar risk oluşturur. Bu nedenle tanı ve tedavinin gecikmemesi için bütün çocukların bir yakınmaları olmasa dahi belirli aralıklarla rutin muayeneden geçmesi oldukça önemlidir." ifadelerini kullandı.
Açıkalın, şaşılık ve şaşılığa bağlı olarak ortaya çıkan göz tembelliğinin, 9 yaşına kadar tedavi edilmediğinde kalıcı görme kaybı gibi ciddi tabloların oluşmasına sebep olabileceğini hatırlatarak, görme sisteminin, bu bozukluğun tedavisine 9 yaş sonrasında cevap veremediğini söyledi.
Şaşılığın, çocukluk çağında daha sık görüldüğünün altını çizen Açıkalın, şöyle devam etti:
"Sağlıklı görme gelişimine engel olan bütün durumlar göz tembelliği ile sonuçlanmaktadır. Göz tembelliğinde yalnızca o gözün görme düzeyinde azalma olmamakta, aynı zamanda çocuğun derinlik algısı da azalmaktadır. Derinlik algısının olmaması çocuğun ilerde seçeceği mesleğine kadar tüm yaşamını etkileyeceği için hiçbir şikayeti olmasa bile her çocuğun 6. ayda, 1-3-5 yaşlarında ve 6. yaşta rutin göz muayenesinden geçmesi gerekmektedir. Bu çocuklar örneğin derinlik algısı gerektiren doktorluk branşlarından göz, kulak burun boğaz, plastik cerrahide başarılı olamazlar."
Açıkalın, şaşılığın tam sebebinin bilinmediğini dile getirerek, göz kaslarının hareketini yöneten merkezin beyinde olduğunu, bu nedenle sinirlerde oluşan felçlerin de gözde kaymalara neden olduğunu anlattı.
Şaşılığın neden olduğu görme problemleri dışında sosyal boyutunun da önemli olduğunu vurgulayan Açıkalın, "Gözde kayma sorunu, çocuğun kişiliğinin ve öz güven gelişiminin yanı sıra arkadaş ilişkilerinde de ciddi problem oluşturabilir. Şaşılığın, görme yetisine ve kişiliğe olan etkileri çocuğun ileride hayat boyu sosyal ve psikolojik problemler yaşamasına yol açabilir. Ayrıca özellikli ve net görme gerektiren meslekler seçmesine de engel teşkil edebilir." şeklinde konuştu.
Açıkalın, şaşılığın tipi, çocuğun yaşı ve görme keskinliği gibi etkenlerin tedaviyi etkilediğini belirterek, bazı şaşılık tiplerinde gözlük tedavisinin çözüm olduğunu, bazılarının ise cerrahi müdahale gerektirdiğini söyledi.
Açıkalın, ameliyat süreciyle ilgili şu bilgileri verdi:
"Şaşılık ameliyatları büyük çoğunlukla göz küresinin dışında yer alan kaslar üzerinde gerçekleşir. Şaşılığın düzeltilmesi ve gözler arasındaki paralelliğin sağlanması için muhtelif teknikler kullanılarak bu kasların güçleri arttırılır, azaltılır veya kasların etki noktaları değiştirilir. Şaşılık ameliyatları uzun süre hastanede kalmayı gerektirmez. Göz tembelliği olan çocukta bu süreçte göz kapama tedavileri uygulanır. Kapama tedavisi dışında uygulanan tedaviler de vardır. Kapama tedavisi ile cevap alınamayan durumlarda bu tedaviler denenir."