'Seçim İttifakı' Teklifi TBMM'de (2)

Siyasi partiler, ittifak yaparak seçime katılabilecek. İttifak yapan partiler ittifak protokolünü Yüksek Seçim Kuruluna (YSK) teslim edecek. Siyasi partilerin seçimlerde başka bir siyasi partiyi destekleme kararı almalarını yasaklayan hüküm kaldırılacak.

Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifine göre, Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkındaki Kanun'da öngörülen değişikliğe bağlı olarak; ilçe birleştirme tutanağında, ittifakların her birinin ortak oylarının sayısı, ittifak içerisindeki her bir siyasi partinin tek başına aldığı oy sayısı ile ittifakın ortak oylarından gelen payın ilave edilmesiyle elde edilen oy sayısı gösterilecek.

Teklifle, siyasi partilerin seçimlerde başka bir siyasi partiyi destekleme kararı almalarını yasaklayan hüküm kaldırılıyor.

Buna göre, Siyasi Partiler Kanunu'nun, "Siyasi partiler, tüzük ve programları dışında faaliyette bulunamayacakları gibi seçimlerde başka bir partiyi destekleme kararı da alamazlar" hükmünü içeren 90. maddesinin 2. fıkrası, "Siyasi partiler, tüzük ve programları dışında faaliyette bulunamazlar" şeklinde değiştiriliyor.

- İttifakla seçime katılma

Teklifle, siyasi partilerin ittifak yaparak milletvekili seçimine katılmalarına imkan tanınıyor.

Buna göre, siyasi partiler, ittifak yaparak seçime katılabilecek. İttifak yapan partiler kendi aday listelerini verecek. İttifak yaparak seçime katılma kararı alan siyasi partiler, seçimin başlangıç tarihinden itibaren en geç 7 gün içinde, genel başkanların imzalarını ihtiva eden ittifak protokolünü, Yüksek Seçim Kuruluna (YSK) teslim edecek.

Aday listelerinin teslim edilmesi için belirlenen tarihten iki gün öncesine kadar, aynı usulle ittifak protokolünde değişiklik yapılabilecek. İttifak protokolünde; siyasi partilerce belirlenmesi halinde, ittifak unvanı ve kanunlara aykırı olmayan diğer hususlar yer alacak. Siyasi partiler, aday listelerinin teslim edilmesi için belirlenen tarihten üç gün öncesine kadar, YSK'ye bildirimde bulunmak suretiyle ittifaktan vazgeçebilecek.

Bu durum, YSK tarafından aynı ittifak içerisindeki diğer siyasi partilere derhal bildirilecek. Vazgeçme halinde, ittifak diğer partiler arasında devam edecek. İttifaktan vazgeçmenin bildirilmesini takip eden gün saat 17.00’ye kadar, ittifak içerisindeki diğer siyasi partiler ittifak protokolünü değiştirebilecek veya ittifaktan vazgeçebilecek.

- Usul ve esasları YSK belirleyecek

Bu hükmün uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar ile seçim ittifakına ilişkin diğer hususlar, YSK tarafından belirlenecek.

Seçimlere katılma yeterliliği taşıyan siyasi partinin seçime katılmaması halinde, bu partinin üyesi, kendisinin ve üyesi olduğu siyasi partinin yazılı muvafakati alınarak, başka bir siyasi parti tarafından aday gösterilebilecek.

İttifak yapan siyasi partiler, kuraya ittifak olarak dahil edilecek ve oy pusulasında yan yana yer alacak.

Bu partilerin ittifak içerisindeki sıraları da kurayla belirlenecek. Bu durumda ittifak yapan siyasi partilerin sütunlarının üzerinde; kısa kenarı iki santimetre, uzun kenarı bu partilerin sütunlarının genişliği ile sütunlarının aralığı toplamı kadar olan, dikdörtgen şeklinde ittifak unvanının yer alacağı ortak bir bölüm bulunacak.

İttifakın unvanı yoksa, ittifak unvanı bölümüne yalnız "İTTİFAK" ibaresi yazılacak. Unvanı olmayan ittifakın birden fazla olması halinde, bunlar başvuru sırasına göre numaralandırılacak. İttifak unvanı bölümü ile aralarındaki boşluk dahil, ittifak yapan siyasi partilerin sütunlarının tamamı ittifak alanı olacak.

Teklifle, Milletvekili Seçimi Kanunu'nun, "Bir seçim çevresinde seçime katılan siyasi partinin almış olduğu geçerli oyların toplamı, siyasi partinin o seçim çevresinde almış olduğu geçerli oyu gösterir." hükmünü içeren maddesine, ek yapılıyor.

Buna göre, aynı ittifak içerisindeki siyasi partilerin her birinin geçerli oyu; ittifakı oluşturan siyasi partilerin o seçim çevresinde tek başına aldıkları oy sayısına, ittifakın ortak oylarından gelen payın ilave edilmesiyle elde edilecek. İttifak yapan her bir partiye ortak oylardan gelen pay; ittifak yapan siyasi partilerin tek başına aldıkları oyun bu partilerin toplam oyuna bölünmesiyle elde edilen katsayının ittifakın ortak oyu ile çarpımı sonucu elde edilecek.

Teklifle, öngörülen ittifak müessesesine uyum amacıyla Milletvekili Seçimi Kanununda düzenleme yapılıyor.

İttifak yapan siyasi partilerin aldıkları geçerli oyların toplamının yüzde 10'u geçmesi halinde, bu siyasi partilerin her biri barajı geçmiş sayılacak.

- İttifak yapan partiler için baraj hesaplaması yapılmayacak

Seçim ittifakı yapılması halinde, yüzde 10'luk barajın hesaplanmasında ittifak yapan siyasi partilerin aldıkları geçerli oyların toplamı dikkate alınacak, bu siyasi partiler için ayrıca baraj hesaplaması yapılmayacak.

Teklifle, dahil olduğu ittifak yüzde 10 barajını aşan siyasi partilerin çıkaracağı milletvekillerinin tahsis usulü düzenleniyor.

İttifakın elde edeceği milletvekili sayısının hesaplanmasında, ittifak yapan siyasi partilerin toplam oyu esas alınacak. İttifakın elde ettiği toplam milletvekili sayısı, ittifak yapan siyasi partiler arasında her birinin aldığı geçerli oy sayısı esas alınarak bu düzenlemedeki usule göre paylaştırılacak.

- Oy pusulaları aynı zarfa konulacak

Teklifle, belediye, il genel meclisi üyeliği ve muhtarlık seçimlerinde oy pusulalarının farklı zarflara konulmasının, seçmenlerce başka seçim türüne ait oy pusulalarının sehven farklı zarflara konulması veya zarfın atılacağı sandıkların karıştırılmasına ve bunun da oyların geçersiz sayılmasına sebebiyet vermesi nedeniyle düzenleme yapılıyor.

Belediye başkanlığı, belediye meclisi üyeliği, il genel meclisi üyeliği ve muhtarlık seçimlerinde oy pusulaları aynı zarfa konulacak. Ancak seçim bölgelerinin birleştirilmesine karar verilmesi halinde, muhtarlık seçiminde oy pusulası ayrı zarfa konulacak ve bu zarf ayrı sandığa atılacak.

Seçmen kütükleri, "yerleşim yeri adresi" bilgileri esas alınarak düzenlenecek. Böylece, seçmen kütüğünün oluşturulmasında sadece yerleşim yeri esas alınacak; askı süresi içinde, yerleşim yeri değişikliği imkanı mevcut uygulamada olduğu gibi sürdürülecek.

Teklifle, ilgili kanunda yapılan değişiklik sebebiyle, yurt dışı seçmen kütüğü ve seçmen listelerinin oluşturulmasında ortaya çıkabilecek tereddütleri gidermek maksadıyla, Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkındaki Kanun'da değişiklik yapılıyor.

Buna göre, yurt dışı seçmen kütüğü ve seçmen listeleri "yerleşim yeri adresi" bilgileri esas alınarak düzenlenecek. Böylece yurt dışı seçmen kütüğünün oluşturulmasında sadece yerleşim yeri esas alınacak; askı süresi içinde, yerleşim yeri değişikliği imkanı mevcut uygulamada olduğu gibi devam ettirilecek.

Teklifle, Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun'da yapılması öngörülen değişiklikle "sandık alanı" uygulamasından vazgeçilmesine bağlı olarak, bazı maddelerde değişiklik yapılıyor. Kanunda yer alan "sandık alanı" ibareleri "sandık çevresi" olarak değiştiriliyor.

Milletvekili seçilebilmek için aranan "askerlik hizmetini yapmış olma" şartı, "askerlikle ilişiği olmama" şeklinde değiştiriliyor.

- Mahalli seçimlerde de seçilme yaşı 18 olacak

Teklifle, mahalli idare organları için seçilme yaşının 18'e indirilmesi sebebiyle ilgili kanunda değişiklik yapılıyor. Böylece; askerlik çağına gelmemiş olanlar ile askerlik hizmeti ertelenmiş olanlar da milletvekili, belediye başkanı, il genel meclisi üyesi, muhtar ve ihtiyar meclisi veya heyeti üyesi seçilebilecek.

Anayasa değişikliğiyle milletvekili seçilme yaşının 18 olarak düzenlenmesi nazara alınarak, mahalli idare organları seçimlerinde de 25 olan seçilme yaşı 18 olarak belirleniyor.

Teklifle, yapılan değişikliklere bağlı olarak, ilgili kanunlardaki hükümler yürürlükten kaldırılıyor.

(Bitti)