İhalesi Yapıldı, Restorasyon Çalışmalarına Başlanacak

Ayasofya’nın restore edilirken ziyarete kapatılacak olması çevre esnafını endişelendirirken, esnaflar ziyarete kapatılması durumunda mağduriyet yaşayacaklarını söylediler.

Fatih Sultan Mehmet’in 1461 yılında Trabzon’u fethinin ardından kiliseden camiye dönüştürülen Ayasofya Camii, 1958-1962 yılları arasında Vakıflar Genel Müdürlüğü ve Edinburg Üniversitesinin işbirliği ile restore çalışmalarının ardından 1964 yılından sonra müze olarak hizmet vermeye başladı.

Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından Ayasofya’nın müze olarak değil de cami olarak hizmet vermesi için açılan dava 2012 yılında sonuçlanarak, freskleri asma tavan ve perdelerle kapatılan Ayasofya 28 Haziran 2013 tarihinde uzun yıllardan sonra ilk kez namazın kılınmasıyla ibadete açılmıştı.

56 yıldır restorasyon yapılmadan ayakta duran Ayasofya Camii, uzun yılların ardından önümüzdeki günlerde çevre düzenlenmesi ve restore çalışmalarına başlanılacağı restorasyon çalışmalarının ise 1 yıl süreceği öğrenildi.

Vakıflar Genel Müdürlüğü, freskler için uygun bir çözüm üreterek hat levhaları ve tablolar koyarak freskleri kapatmayı düşünerek en az müdahale mantığıyla restorasyon projesini tamamlayacak. Ayasofya Camii’nin yapı sağlığının sürekli olarak izlenmesi adına esere yerleştirilecek ivmeölçerler yardımıyla gerçek zamanlı titreşim kayıtlarının alınması ve oluşacak değişikliklerin izlenerek hasarların büyümeden önlemlerinin alınması hedefleniyor. Planlanan bu sistem, bölgedeki tarihi eserlerdeki ilk uygulamaları olma özelliğini taşıyacak. Restorasyon sürecinde yapının kısmen de olsa ziyarete açık tutulmasının amaçlandığı belirtildi.

Ziyarete kapatılırsa mağdur oluruz

Çevre esnaflarından el sanatları dalında turizme hizmet veren gümüşçü Ali Kaynar, Ayasofya’nın restore edilirken ziyaretçilere kapatılacak olması karşısında mağduriyet yaşayacaklarını ifade ederek bu duruma kesinlikle karşı olduklarını söyledi.

Restorasyona karşı olmadıklarını ancak burasının ziyaretçilere kapatılacağını öğrendiklerini belirten Kaynar, “Restorasyon tabi ki yapılmalı. Restorasyon çalışması yapılırken duyduğumuz kadarıyla burayı kapatmayı düşünüyorlarmış, esnaf olarak kesinlikle buna karşıyız. Kapanmasını asla istemeyiz. Çünkü biz burada yaklaşık olarak 200 aileye ekmek getiren turizme hizmet eden insanlarız. Restorasyon yapılırken kısmen ziyarete açık olsun. En azından gelen yerli ve yabancı turistler bahçesinden içeriye baksınlar, çalışmalara engel olmayacak şekilde dıştan kontrol ederek rehberler tarihi bilgileri versinler. İlla içeri girilmesi şart değildir. Dolayısıyla bu çalışmalar engellenmeden kısmen açık kalması koşuluyla tabi ki yapılsın. Daha önce burada bir çalışma yapılmıştı ancak rutin bir çalışmaydı. Şimdi ise daha sağlıklı, daha planlı, daha programlı bir çalışma yapılacağı söyleniyor. Bu çalışmalar yapılırken Ayasofya’nın tümüyle ziyaretine kapatılmasını asla istemeyiz. Biz bunu Turizm Bakanımıza zaten kendisi de bir turizmci ayrıca devlet erkanındaki büyüklerimize gerekçelerimizi sıraladık, söyledik. Zannediyorum onlar da bu doğrultuda hareket edeceklerdir ve burayı kapatacaklarını düşünmüyorum. Çalışmalar yapılabilir kaldı ki 3-5 günlük değil bildiğim kadarıyla 500 günlük bir zaman diliminde burası restore edilecek. 500 gün de az bir zaman değil. Kapatılacağını düşünmüyorum” dedi.

İstanbul’dan gelerek ilk kez Ayasofya’yı gezen Adil Yavuz da “Böyle tarihi eserleri ayakta tutmamız lazım. Bunlar ecdadımızın bıraktığı eserler, bunlara sahip çıkmamız lazım. Bunlar bizim özümüz bunlar kaybolursa bizde kayboluruz” diye konuştu.



Kral I. Manuel tarafından yaptırıldı

Yapı, Trabzon İmparatorluğu’nu kuran Komnenos ailesinden Kral I. Manuel tarafından 1250-1260 yılları arasında yaptırıldı. Bir manastır kilisesi olan ve ’Kutsal Bilgelik’ anlamına gelen Ayasofya, Fatih Sultan Mehmet Han’ın 1461 yılında Trabzon’u fethinden sonraki yıllarda bir minber ve müezzin mahfili eklenerek camiye dönüştürüldü. I. Dünya Savaşı sırasında Trabzon’u işgal eden Rus ordusu tarafından depo ve askeri hastane olarak kullanılan yapı, savaş sonrasından 1959 yılına dek cami olarak kullanıldı.

1959-1964 yılları arasında Vakıflar Genel Müdürlüğü ve Edinburgh Üniversitesinin ortak çalışmalarıyla restore edilen tarihi yapının freskleri ortaya çıkartıldı. 1964 yılında müze haline getirilen Ayasofya, 3 Haziran 2013 tarihinde Kültür Bakanlığı tarafından Vakıflar Genel Müdürlüğüne teslim edildi. Ardından mahkeme kararları ve vakıf kaydı dolayısıyla Ayasofya, 28 Haziran 2013 Cuma günü 49 yıl sonra yeniden Müslümanların ibadetine açılmıştı.