Harvardlılar Osmanlı Türkçesi Öğrendi

MÜCAHİT TÜRETKEN - Harvard, Oxford, Georgetown gibi üniversitelerden bir grup öğrenci, İbn Haldun Üniversitesince düzenlenen seminerde Osmanlı Türkçesi eğitimi aldı.

İbn Haldun Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Tarih Bölümünün düzenlediği 'Osmanlıca Seminerleri'ne ABD, İngiltere, Rusya, İtalya ve Macaristan'dan öğrenciler katıldı.

Program katılımcılarından Harvard Üniversitesi Orta Doğu Çalışmaları Bölümü doktora öğrencisi Rushain Abbasi, AA muhabirine yaptığı açıklamada, iki yıl önce Türkçe öğrenmeye başladığını, alanıyla ilgili olduğu için de Osmanlıca öğrenmeye karar verdiğini söyledi.

İslam tarihi üzerine yoğunlaştığını belirten Abbasi, 'Bence Osmanlı tarihi, İslam tarihinin çok önemli bir parçası. Genelde bazı kişiler bu çok önemli gerçeği fark etmiyor. Osmanlı tarihi çok uzun bir tarihi içeriyor. Osmanlılar 600 yıl boyunca çok önemli eserler yazdı. Çok önemli uzmanlar bu imparatorluktan çıktı ve bu da benim ilgi duymama yol açtı.' ifadelerini kullandı.

- 'Eğitim aldıktan sonra matbu eserleri çok daha iyi okuyorum'

Türkiye'ye gelmeden önce Harvard'da bir yıl Osmanlıca dersi aldığını aktaran Abbasi, şöyle konuştu:

'Geçen yaz buradayken İbn Haldun Üniversitesi öğrencileri ile tanıştım. Onlar bize bu programı anlattı. Daha önce başka programlarda duydum ama bence Osmanlıca programın İstanbul'da olması lazım. İstanbul'da çok kütüphane var. Onun için buraya gelmeye karar verdim. Eğitim seviyeleri çok iyi, buradaki öğretmenler çok iyi. Farklı stratejiler ve farklı öğretme tarzları kullanıyorlar ve bu sebeple program faydalı oldu. Harvard'da da iyi bir Osmanlıca programı var. Ancak buraya gelip eğitim aldıktan sonra matbu eserleri çok daha iyi okuyorum. Önceleri benim için çok zordu ama şimdi okuduğumu anlıyor ve yazabiliyorum.'

Osmanlı Türkçesinin asırlar boyunca değişiklikler gösterdiğini, bu yüzden öğreticinin de çok iyi olması gerektiğini dile getiren Abbasi, 'Şimdi kütüphaneye gidebilirim, kolaylıkla eserleri okuyabilirim. Bu araştırmalar için en önemli şey. Herkese tavsiye ediyorum. Gelecek yıl da buraya gelmeyi düşünüyorum. Başka programlara nazaran çok ucuz ve kaliteli olduğu için bu en iyi program.' şeklinde konuştu.

- 'Osmanlıca zevkli ama meşakkatli'

Osmanlıca seminerleri eğitmeni İbn Haldun Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Faruk Yassıçimen de kendilerine başvuran öğrencileri önce bir sınava tabi tuttuklarını ve seviyelerine göre iki sınıf açtıklarını söyledi.

İlk seviyede öğrencilere biraz daha genel, okuma bilgilerini geliştirecek tarzda metinler verdiklerini aktaran Yassıçimen, 'Bilhassa 19. yüzyıl Osmanlı devlet vesikalarını, karmaşık yapıları çözümlemelerine yardımcı olabilecek içerikler hazırladık. Bize gelen öğrenciler zaten kısmen Türkçe biliyordu. Osmanlıca ve bilhassa Osmanlı arşiv belgeleri herkes için biraz yabancıdır ve bu işin özellikle bulmaca çözmek gibi zevkli bir tarafı var. Zevkli ama aynı zamanda meşakkatli. Bu sadece Osmanlıca belgeler için değil, Avusturya ve İngiliz devlet arşivlerinin el yazmaları için de geçerlidir. Önce onu bir anlamak gerekir yani kelimeyi tam olarak çözmek gerekir. Ondan sonra ikinci aşama ne demek istediğidir. Bizim asıl onlara yardımcı olduğumuz nokta da bu oldu sanırım.' diye konuştu.

Yassıçimen, öğrencilere Osmanlıcanın yanı sıra Osmanlı diplomasisini de öğrettiklerini kaydetti.

- 'Osmanlı tarihçiliği küreselleşiyor'

Osmanlı arşiv belgelerini kullanmadan Orta Doğu ülkelerinin tarihlerine ilişkin yapılan çalışmaların bir tarafının eksik kalacağını aktaran Yassıçimen, şu bilgileri verdi:

'Orta Doğu ve Balkanlar'ın tarihleri uzunca bir zaman milliyetçi tarih yazımının etkisiyle Osmanlı tarihini atlayarak ya da onu yok sayarak yazıldı. Artık hem Balkanlar'dan hem de Arap coğrafyasından tarihçiler kendi tarihlerinin bir parçalarının da Osmanlı arşivlerinde olduğunu biliyorlar ve daha fazla sayıda yabancı araştırmacı kendi tarihlerini öğrenmek için arşive geliyor. Bu sadece orayla sınırlı kalmıyor. Mesela son yıllarda Japonya'da Osmanlı tarihine merak duyanların sayısı arttı. Japon araştırmacılar geliyor, Japon üniversitelerinde Osmanlı tarihi araştırmalarını ilişkin bir takım merkezler kuruluyor. Hatta İbn Haldun Üniversitesi Japonya'daki bir üniversiteyle böyle bir anlaşma imzaladı. Osmanlı tarihçiliği küreselleşiyor, küreselleştikçe o tikel bağlamdan çıkıyor ve dünya tarihinin genel bir parçası olarak algılanmaya başlanıyor. İşte tam bu noktada Osmanlı arşiv belgeleri fevkalade önemli. Mali, hukuki, toplumsal ve siyasi olarak o belgeler olmaksızın uzunca bir süre hüküm süren ve çok da iyi kayıt tutmuş olan Osmanlıların devlet vesikalarını göz ardı edilerek tarih yazılamıyor.'

- Harvard, Georgetown, Oxford'dan doktora öğrencileri katıldı

Osmanlıca seminerleri koordinatörü İbn Haldun Üniversitesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Muhammed Fatih Çalışır ise sosyal bilimler alanında eğitim veren üniversitelerinin önemli bölümlerinden birisinin de tarih bölümü olduğunu söyledi.

Bu yıl faaliyete başlayan tarih bölümünün gerçekleştirdiği ilk uluslararası faaliyetin Osmanlıca seminerleri olduğunu ifade eden Çalışlar, şunları kaydetti:

'Osmanlıca seminerleri adıyla yurt dışından Osmanlıcaya ilgili mastır ve doktora öğrencilerini misafir ettik. Üç hafta süren program için mekan olarak İstanbul'da tarihi bir bölge olan Fatih ve Hırka-i Şerif'i seçtik. İki seviyede düzenlediğimiz seminer programında farklı ülkelerden 11 öğrenci misafir ettik. Bunlar arasında dört öğrencimiz Harvard Üniversitesinden, bir öğrencimiz Oxford'dan, bir öğrencimiz Georgetown'dan ve muhtelif Avrupa ülkelerinden bizlere başvuruda bulundu. Genel olarak baktığımızda öğrencilerin profili Osmanlı alanında lisans ve doktora yapan Osmanlıca birikimine sahip olan ancak bu birikimi ortaya çıkarmak isteyen kişilerden oluşuyor. Öğrencilerimiz, alanının uzmanı hocalardan eğitim aldı. Ayrıca öğrencilerimizle Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi, Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığını ziyaret ederek, onları arşiv kaynaklarıyla buluşturduk.'