Sincar Halkı İngilizlere Karşı 'Milli Mücadele' Vermiş
Misakı Milli konusunda araştırmalar yürüten tarihçi Enes Demir, son dönemde gündeme gelen Irak'ın Sincar (Şengal) bölgesinde yaşayan halkın, Milli Mücadele döneminde İngiliz işgaline karşı çıkıp, sadece Osmanlı idaresine bağlı kalmak istediği ve gösterdikleri direnişle İngilizleri bölgeden çıkardığını belgeleriyle ortaya koydu Demir: 'Dönemin arşiv belgelerine göre, Sincar halkı Türk idaresine bağlı kalmak, İngilizlere ise tabi olmak istememiştir. Bu düşüncedeki Sincar halkı, İngiliz işgal kuvvetlerine karşı direnişe geçmiş ve Anadolu'daki Milli Mücadelenin bir benzeri 1919 yılından itibaren burada yaşanmıştı. Özellikle Ankara'nın desteklediği yerel unsurlar buradaki İngilizlere karşı zayiatlar verdirmişlerdir. İngilizler ise halkın bu direnişine sert karşılık vermiş, savaş uçaklarıyla Sincar'ı bombalamıştır'
HALİL İBRAHİM BAŞER - Misak-ı Milli konusunda araştırmalar yapan tarihçi Enes Demir, son dönemde gündeme gelen Irak'ın Sincar (Şengal) bölgesinde yaşayan halkın, Mili Mücadele döneminde İngiliz işgaline karşı çıkıp, sadece Osmanlı idaresine bağlı kalmak istediğini ve gösterdikleri direnişle İngilizleri bölgeden çıkardığını belgelerle ortaya çıkardı.
Demir'in, 'Yeni Belgeler Işığında Vazgeçilmeyen Topraklar Misak-ı Milli' adlı eseriyle, Irak'ın kuzeyindeki Sincar bölgesine ilişkin önemli belge ve bilgiler gün yüzüne çıktı.
Eserde, Hazreti Ömer döneminde İslam toprağı olup, Selçuklu döneminde Türk idaresine giren ve Yavuz Sultan Selim tarafından da Osmanlı topraklarına katılan Sincar'ın, Birinci Dünya Savaşı'na kadar Türk, Kürt ve Yezidilerin kardeşçe yaşadığı bir bölge olduğu anlatılıyor.
Savaş boyunca Osmanlı topraklarında kalan ve Mondros Mütarekesi esnasında Osmanlı birliklerinin bulunduğu Sincar'ın, mütareke sonrası Musul’un ardından İngilizlerce işgal edildiği bilgisi verilen eserde, bundan dolayı Osmanlı birliklerinin, 30 Kasım 1918'de bölgeyi tahliye etmek zorunda kaldığı belirtiliyor.
- Bölge halkı ve aşiretler, İngilizlere karşı 'milli mücadele' başlattı
Demir, AA muhabirine yaptığı açıklamada, kitabında Osmanlı döneminde Sincar bölgesiyle ilgili gün yüzüne çıkmamış belgeler eşliğinde önemli bilgiler yer aldığını söyledi.
Belgelere göre, Sincar halkı ve yerel aşiretlerin, işgale büyük tepki gösterip, İngilizler aleyhine bir araya geldiğini anlatan Demir, şöyle devam etti:
'Dönemin arşiv belgelerine göre, Sincar halkı Türk idaresine bağlı kalmak, İngilizlere ise tabi olmak istememiştir. Bu düşüncedeki Sincar halkı, İngiliz işgal kuvvetlerine karşı direnişe geçmiş ve Anadolu'daki Milli Mücadelenin bir benzeri 1919 yılından itibaren burada yaşanmıştı. Özellikle Ankara'nın desteklediği yerel unsurlar, buradaki İngilizlere karşı zayiatlar verdirmişlerdir. İngilizler ise halkın bu direnişine sert karşılık vermiş, savaş uçaklarıyla Sincar'ı bombalamıştır. Halka karşı zalimane bir tutum sergileyen İngilizler, yakaladıkları Milli Mücadele mensuplarını tutuklamışlar ve türlü eziyetleri yapmışlardır. Osmanlı'ya bağlı olan ve İngiliz işgaline direnenler içerisinde Sincar'ın ileri gelenleri de yer almıştır.'
Demir, İngilizlerin bu tutumu ve Sincar halkının kararlı şekilde silahlı mücadeleye girişmesi sonucu, Musul ve Irak'ın bazı bölgelerindeki halkın Sincarlılara destek olmak istediğini ve konuyla ilgili bölgeden Harbiye Nezaretine rapor gönderildiğini aktardı.
- İngilizler kovuldu, Türk yöneticiler getirildi
Sincar'daki direnişin sonuç vermesiyle İngilizlerin 1920 yılının Şubat ayında bölgeden çekilmek zorunda kaldığını ifade eden Demir, 'Bunun üzerine Sincar halkının, Osmanlı idarecilerini yeniden şehre davet ettikleri ve Türk hükümetinden başka hükümet istemediklerini beyan ettiği belgelere yansımıştır.Bununla birlikte Sincar, Irak, Suriye sınırına yakın bir bölgede olması nedeniyle gerek Türkiye ve Fransa arasında yapılan 21 Ekim 1921 Ankara Antlaşması görüşmeleri sırasında, gerekse İngilizlerle önce Lozan ve sonrasında yapılan Musul'un durumuna dair görüşmeler sırasında, Türkiye'nin kendi sınırlarına dahil olduğunu iddia ettiği bir yer olmuştur.' değerlendirmesinde bulundu.
Demir, gerek Lozan gerekse sonrasında İngilizlerle yapılan sınır müzakerelerinde Türkiye'nin tezinin, Sincar'ın güneyinin Türkiye sınırı olması yönünde olduğunu kaydederek, 'Bununla birlikte önce İngilizlerin hakim olduğu Milletler Cemiyetinin Türkiye-Irak sınırına dair temelsizce çizdiği Brüksel hattı çizgisi ve sonrasında İngilizlerle yapılan 5 Haziran 1926 Ankara Antlaşması ile Sincar, Türkiye sınırları dışında kalmıştır.1924 yılında TBMM'nin yayımladığı Türkiye'nin idari taksimatında Sincar, Türkiye’nin Musul vilayetine bağlı Sincar kazası olarak, Türk sınırları içerisinde gösterilmiştir.' diye konuştu.
Tarihçi Enes Demir, belgelere göre o dönem Sincar halkının, İngilizlere karşı direnişe geçtiğini aktararak, 'Musul ve Irak halkı Osmanlı'yı desteklemiştir. Ayrıca, İngilizlere karşı mücadeleye girişen Sincar ileri gelenleri tutuklanmış. Sincar halkının Osmanlı idaresinden başka bir idare istemedikleri, eserde yer alan 13. Kolordu kumandanı Cevdet Paşa tarafından Harbiye Nezaretine çekilen raporlara açıkça yansımıştır.' ifadelerini kullandı.
Kitapta, Rakka, Telabyad, Ra'sülayn, Haseke, Ayn el-Arap, İdlib, Halep, Afrin, Azez, Cerablus, Deyrizor, Sincar, Telafer ve Zaho ile ilgili belgelere de yer veriliyor.
Kaynak: AA
Demir'in, 'Yeni Belgeler Işığında Vazgeçilmeyen Topraklar Misak-ı Milli' adlı eseriyle, Irak'ın kuzeyindeki Sincar bölgesine ilişkin önemli belge ve bilgiler gün yüzüne çıktı.
Eserde, Hazreti Ömer döneminde İslam toprağı olup, Selçuklu döneminde Türk idaresine giren ve Yavuz Sultan Selim tarafından da Osmanlı topraklarına katılan Sincar'ın, Birinci Dünya Savaşı'na kadar Türk, Kürt ve Yezidilerin kardeşçe yaşadığı bir bölge olduğu anlatılıyor.
Savaş boyunca Osmanlı topraklarında kalan ve Mondros Mütarekesi esnasında Osmanlı birliklerinin bulunduğu Sincar'ın, mütareke sonrası Musul’un ardından İngilizlerce işgal edildiği bilgisi verilen eserde, bundan dolayı Osmanlı birliklerinin, 30 Kasım 1918'de bölgeyi tahliye etmek zorunda kaldığı belirtiliyor.
- Bölge halkı ve aşiretler, İngilizlere karşı 'milli mücadele' başlattı
Demir, AA muhabirine yaptığı açıklamada, kitabında Osmanlı döneminde Sincar bölgesiyle ilgili gün yüzüne çıkmamış belgeler eşliğinde önemli bilgiler yer aldığını söyledi.
Belgelere göre, Sincar halkı ve yerel aşiretlerin, işgale büyük tepki gösterip, İngilizler aleyhine bir araya geldiğini anlatan Demir, şöyle devam etti:
'Dönemin arşiv belgelerine göre, Sincar halkı Türk idaresine bağlı kalmak, İngilizlere ise tabi olmak istememiştir. Bu düşüncedeki Sincar halkı, İngiliz işgal kuvvetlerine karşı direnişe geçmiş ve Anadolu'daki Milli Mücadelenin bir benzeri 1919 yılından itibaren burada yaşanmıştı. Özellikle Ankara'nın desteklediği yerel unsurlar, buradaki İngilizlere karşı zayiatlar verdirmişlerdir. İngilizler ise halkın bu direnişine sert karşılık vermiş, savaş uçaklarıyla Sincar'ı bombalamıştır. Halka karşı zalimane bir tutum sergileyen İngilizler, yakaladıkları Milli Mücadele mensuplarını tutuklamışlar ve türlü eziyetleri yapmışlardır. Osmanlı'ya bağlı olan ve İngiliz işgaline direnenler içerisinde Sincar'ın ileri gelenleri de yer almıştır.'
Demir, İngilizlerin bu tutumu ve Sincar halkının kararlı şekilde silahlı mücadeleye girişmesi sonucu, Musul ve Irak'ın bazı bölgelerindeki halkın Sincarlılara destek olmak istediğini ve konuyla ilgili bölgeden Harbiye Nezaretine rapor gönderildiğini aktardı.
- İngilizler kovuldu, Türk yöneticiler getirildi
Sincar'daki direnişin sonuç vermesiyle İngilizlerin 1920 yılının Şubat ayında bölgeden çekilmek zorunda kaldığını ifade eden Demir, 'Bunun üzerine Sincar halkının, Osmanlı idarecilerini yeniden şehre davet ettikleri ve Türk hükümetinden başka hükümet istemediklerini beyan ettiği belgelere yansımıştır.Bununla birlikte Sincar, Irak, Suriye sınırına yakın bir bölgede olması nedeniyle gerek Türkiye ve Fransa arasında yapılan 21 Ekim 1921 Ankara Antlaşması görüşmeleri sırasında, gerekse İngilizlerle önce Lozan ve sonrasında yapılan Musul'un durumuna dair görüşmeler sırasında, Türkiye'nin kendi sınırlarına dahil olduğunu iddia ettiği bir yer olmuştur.' değerlendirmesinde bulundu.
Demir, gerek Lozan gerekse sonrasında İngilizlerle yapılan sınır müzakerelerinde Türkiye'nin tezinin, Sincar'ın güneyinin Türkiye sınırı olması yönünde olduğunu kaydederek, 'Bununla birlikte önce İngilizlerin hakim olduğu Milletler Cemiyetinin Türkiye-Irak sınırına dair temelsizce çizdiği Brüksel hattı çizgisi ve sonrasında İngilizlerle yapılan 5 Haziran 1926 Ankara Antlaşması ile Sincar, Türkiye sınırları dışında kalmıştır.1924 yılında TBMM'nin yayımladığı Türkiye'nin idari taksimatında Sincar, Türkiye’nin Musul vilayetine bağlı Sincar kazası olarak, Türk sınırları içerisinde gösterilmiştir.' diye konuştu.
Tarihçi Enes Demir, belgelere göre o dönem Sincar halkının, İngilizlere karşı direnişe geçtiğini aktararak, 'Musul ve Irak halkı Osmanlı'yı desteklemiştir. Ayrıca, İngilizlere karşı mücadeleye girişen Sincar ileri gelenleri tutuklanmış. Sincar halkının Osmanlı idaresinden başka bir idare istemedikleri, eserde yer alan 13. Kolordu kumandanı Cevdet Paşa tarafından Harbiye Nezaretine çekilen raporlara açıkça yansımıştır.' ifadelerini kullandı.
Kitapta, Rakka, Telabyad, Ra'sülayn, Haseke, Ayn el-Arap, İdlib, Halep, Afrin, Azez, Cerablus, Deyrizor, Sincar, Telafer ve Zaho ile ilgili belgelere de yer veriliyor.