Tunus'ta 'Mali Barış Kanunu' Teklifi
Uluslararası Geçiş Adaleti Merkezi Tunus Direktörü Gantri: 'Bu yasa ile cezasızlığın, yolsuzluğun geri gelmesini sağlıyorsun. Tüm vatandaşların yasanın önünde eşit olduğu maddesini ihlal ediyorsun. Fırsat eşitliğini ortadan kaldırıyorsun. Bu yasadan faydalananların aynı şeyi tekrar etmeyeceğine ve beş yıl sonra yeni bir ekonomik barış yasasından yararlanmayacağına ilişkin bir garanti yok'
ENES KANLI - HAMDİ YILDIZ - Tunus'ta devrim demokratik kazanımlar getirmeyi başardı ancak ekonomik alanda beklentileri karşılayamadı. Taraftarlarına göre 'ekonomiyi canlandıracak' karşıtları için 'ülkede yolsuzluğu aklayacak ve eski rejim unsurlarını cezasız bırakacak' Mali Barış Kanunu tasarısı devrimden yıllar sonra ülkeyi yeniden iki kampa ayırdı.
Tunus, iktidarın seçimle devredilmesi, siyasi krizleri ulusal diyalogla aşması, yeni bir anayasanın yazılması gibi siyasi kazanımlarıyla bölgede kış etkisi yapan 'Arap Baharı' isimli sürecin başarılı örneği olarak gösterildi. Ancak devrim, sokaktaki vatandaşın sırtına yüzde 15'e varan işsizlik, dinarın değer kaybı ve alım gücünün azalması gibi ağır faturalar yükledi.
Cumhurbaşkanı Baci Kaid es-Sibsi, 2015'te soruna çözüm olarak 'Mali Barış Kanunu' çıkarılmasını teklif etti. Eski rejim unsurlarından adı yolsuzluğa karışmış işadamlarının affını ve işten çıkarılan memurların görevine iadesini öngören yasa tasarısı, kamuoyundaki yoğun tepki sonucu geri çekildi. Ancak yasa üzerinde bir takım değişiklikler yapılarak geçen ay yeniden parlamentoya sunulması ülkede siyaseti ve sokakları yeniden hareketlendirdi.
Eski rejim unsurlarının işlemiş olduğu suçları araştırmak ve bu süreçte mallarına tedbir veya el konulan işadamlarının varlıklarının ekonomiye kazandırılması için üyeleri seçimle göreve gelen anayasal Hakikat ve Haysiyet Komisyonu'nun 2013 yılında kurulması kararlaştırılmıştı.
Komisyon, işadamlarının yolsuzluk ve kamuda çalışanların sadece görevlerini yaptıklarını iddia etmesi üzerine memurların dosyalarını araştırmak için 'herkesin yazılı ifadesinin alınması ve yapılan itirafların kamuoyuna açık bir duruşmada açıklanmasını' şart koşmuştu.
- Mali Barış Kanunu tasarısı ne içeriyor?
Mali Barış Kanunu yasa tasarısı, hükümet tarafından atanan yeni bir komisyonun kurulmasını öngörüyor.
Söz konusu komisyon, eski rejim zamanında 'sadece emirleri uyguladıklarını' iddia eden devlet memurları, 'kamu malına zarar vererek haksız kazanç elde eden', yolsuzluk suçlaması yöneltilen kişilerden yazılı başvuruları kabul edecek.
Görevini kaybeden memurların görevlerine iadesiyle ilgili kurum içinde karar alınacak ancak bu süreçte başvuru sahibi ve komisyon görüşmeleri kamuoyu ile paylaşılmayacak.
Dosyalarda, yolsuzlukla suçlanan isimlerden 'haksız kazançlarından her yıl yüzde beşlik miktarı geri ödemesi' öngörülüyor. Komisyon üyelerinin çalışmalarına ilişkin kamuoyuyla bilgi paylaşımı ise yasa teklifi içerisinde açıkça yasaklanıyor.
Yasanın karşıtları, yüzde beşlik oranın mali yasalara göre ödenmesi gereken yüzde 30 oranındaki vergilerin de altında olduğunu, ayrıca komisyonun faaliyetlerinin denetimden ve şeffaflıktan uzak olduğu eleştirisini getiriyor.
- Ekonomik kazanım var mı?
Arap İş Liderleri Enstitüsü (IACE) bir çalışmasında Tunus'un mali barışı erteleyerek her yıl yüzde 1,2'lik oranda büyüme kaybettiğini ileri sürdü. Bu konuda yasayı savunanlar herhangi bir tahmin sunamıyor.
Görevine dönmeyi bekleyen devlet memurlarının ise adedine ilişkin yaklaşık 9 binlik bir rakamdan bahsediliyor.
- Yasayı kim savunuyor?
Yasanın taraftarları, birinci neden olarak ekonomik kalkınmayı gösteriyor. Bunun yanı sıra, devlet kademelerinde birikime sahip isimlerin görevden uzak kalması da yasa için gerekçe gösteriliyor.
Yasa teklifinin öncüsü Cumhurbaşkanı Sibsi'nin kurucusu olduğu Nida Tunus Partisi yasanın en hararetli taraftarı. Parti İletişim Komitesi Başkanı Fuad Ebu Selame, AA muhabirine yaptığı açıklamada, 'Eski rejim döneminde sadece kendisine iletilen emirleri yerine getirdiği' gerekçesiyle yaklaşık 9 bin memurun görevine dönmeyi beklediğini söyledi.
Mallarına tedbir konan işadamlarının varlıkları için atanan kayyumların bürokratik, adli görevliler olduğunu ve sermayeyi etkin işletemediklerini dile getiren Selame, 'Eski rejim döneminde Bin Ali ve çevresi ülkenin ekonomisinin yüzde 35'ini yönetiyordu. Cumhurbaşkanı Sibsi, 'Bırakın insanlar çalışsın ve ticaretlerine baksınlar. Ben bir kanun teklifinde bulundum bunun üzerinde değişiklikler yapılabilir bu da uzlaşıyla olacaktır.' diyor.' ifadelerini kullandı.
Ülkede yaklaşık 625 bin işsizin bulunduğunu aktaran Ebu Selame, Mali Barış ile ilgili itirazların 'siyasi amaçla ve siyasi azınlık tarafından' yükseldiğini öne sürdü.
- Kim, neden itiraz ediyor?
Yasanın karşıtları, devrimde aktif rol alan gençlik hareketleri, siyasi partiler, yerel ve uluslararası sivil toplum kuruluşlarına kadar farklı ideolojilerden ve alanlardan geniş bir kitleyi oluşturuyor.
Geçiş döneminde Tunus'a katkı sağlayan Uluslararası Geçiş Adaleti Merkezi Tunus Direktörü Selva el-Gantri, yasa teklifini eleştirerek, 'komisyon üyelerinin nasıl seçileceği, gerçekleri nasıl ortaya çıkaracağı ve komisyonun çalışma biçimine ilişkin net bir çerçeve' sunmadığını belirtti.
Gantri, yasayı savunanların 'ekonomik canlanma veya insan kaynağının geri kazanımından' ziyade, 'hükümet seçim döneminde kendisini destekleyenleri ödüllendirmek istiyor.' yorumunu yaptı.
Eski rejim zamanında sadece emirleri uyguladıkları için görevden uzaklaştırılan memurların görevlerine iade edilmesi konusuna da değinen Gantri, 'Eğer sen bu kişilerin emirleri uygulamak zorunda olduğunu iddia ediyorsan diğer insanlar bu emirleri reddettikleri için hapse girdi. Geçiş dönemi adaletinde, sıkı eleme ve kurumsal reform diye maddeler bulunuyor. Bunların tamamı da aynı hataların tekrar etmemesini amaçlıyor ancak burada bunların hiçbirisi bulunmuyor. Ahlaki olarak baktığınızda, eski rejimin kurbanları 'Ben bunu reddettim ve şimdi siz yeni özel bir prosedür uygulayarak bu insanları emirleri uyguladı diye affediyorsunuz' diyecek.' ifadelerini kullandı.
- Komisyon çalışmasını ne zaman tamamlayacak?
Yasa teklifinin mevcut haliyle bir uzlaşıdan ziyade 'aklama niteliği' taşıdığını aktaran Gantri, şunları kaydetti:
'Bu yasa ile cezasızlığın, yolsuzluğun geri gelmesini sağlıyorsun. Tüm vatandaşların yasanın önünde eşit olduğu maddesini ihlal ediyorsun. Fırsat eşitliğini ortadan kaldırıyorsun. Bu yasadan faydalananların aynı şeyi tekrar etmeyeceğine ve beş yıl sonra yeni bir ekonomik barış yasasından yararlanmayacağına ilişkin bir garanti yok. İşte bu yüzden adli takibat ve hesap verebilirlik önemli. Özellikle de söz konusu suçların yeniden tekrar etmemesini garanti edebilmek elzem. Eğer ki böyle olursa bu her beş yılda bir yeniden karşımıza çıkacak. Yolsuzluğa bulaşanlar neden yasadan üstün bir şekilde hareket edebilsin. Birileri sosyal haklarını istemek için sokaklarda gösteri yaparken diğerleri özel yasalardan yararlanacak.'
Yasa teklifi şu an meclis komisyonunda görüşülüyor. Komisyonun ne zaman çalışmasını tamamlayıp, meclise oylama için göndereceğine ilişkin ise net bir takvim bulunmuyor.
Kaynak: AA
Tunus, iktidarın seçimle devredilmesi, siyasi krizleri ulusal diyalogla aşması, yeni bir anayasanın yazılması gibi siyasi kazanımlarıyla bölgede kış etkisi yapan 'Arap Baharı' isimli sürecin başarılı örneği olarak gösterildi. Ancak devrim, sokaktaki vatandaşın sırtına yüzde 15'e varan işsizlik, dinarın değer kaybı ve alım gücünün azalması gibi ağır faturalar yükledi.
Cumhurbaşkanı Baci Kaid es-Sibsi, 2015'te soruna çözüm olarak 'Mali Barış Kanunu' çıkarılmasını teklif etti. Eski rejim unsurlarından adı yolsuzluğa karışmış işadamlarının affını ve işten çıkarılan memurların görevine iadesini öngören yasa tasarısı, kamuoyundaki yoğun tepki sonucu geri çekildi. Ancak yasa üzerinde bir takım değişiklikler yapılarak geçen ay yeniden parlamentoya sunulması ülkede siyaseti ve sokakları yeniden hareketlendirdi.
Eski rejim unsurlarının işlemiş olduğu suçları araştırmak ve bu süreçte mallarına tedbir veya el konulan işadamlarının varlıklarının ekonomiye kazandırılması için üyeleri seçimle göreve gelen anayasal Hakikat ve Haysiyet Komisyonu'nun 2013 yılında kurulması kararlaştırılmıştı.
Komisyon, işadamlarının yolsuzluk ve kamuda çalışanların sadece görevlerini yaptıklarını iddia etmesi üzerine memurların dosyalarını araştırmak için 'herkesin yazılı ifadesinin alınması ve yapılan itirafların kamuoyuna açık bir duruşmada açıklanmasını' şart koşmuştu.
- Mali Barış Kanunu tasarısı ne içeriyor?
Mali Barış Kanunu yasa tasarısı, hükümet tarafından atanan yeni bir komisyonun kurulmasını öngörüyor.
Söz konusu komisyon, eski rejim zamanında 'sadece emirleri uyguladıklarını' iddia eden devlet memurları, 'kamu malına zarar vererek haksız kazanç elde eden', yolsuzluk suçlaması yöneltilen kişilerden yazılı başvuruları kabul edecek.
Görevini kaybeden memurların görevlerine iadesiyle ilgili kurum içinde karar alınacak ancak bu süreçte başvuru sahibi ve komisyon görüşmeleri kamuoyu ile paylaşılmayacak.
Dosyalarda, yolsuzlukla suçlanan isimlerden 'haksız kazançlarından her yıl yüzde beşlik miktarı geri ödemesi' öngörülüyor. Komisyon üyelerinin çalışmalarına ilişkin kamuoyuyla bilgi paylaşımı ise yasa teklifi içerisinde açıkça yasaklanıyor.
Yasanın karşıtları, yüzde beşlik oranın mali yasalara göre ödenmesi gereken yüzde 30 oranındaki vergilerin de altında olduğunu, ayrıca komisyonun faaliyetlerinin denetimden ve şeffaflıktan uzak olduğu eleştirisini getiriyor.
- Ekonomik kazanım var mı?
Arap İş Liderleri Enstitüsü (IACE) bir çalışmasında Tunus'un mali barışı erteleyerek her yıl yüzde 1,2'lik oranda büyüme kaybettiğini ileri sürdü. Bu konuda yasayı savunanlar herhangi bir tahmin sunamıyor.
Görevine dönmeyi bekleyen devlet memurlarının ise adedine ilişkin yaklaşık 9 binlik bir rakamdan bahsediliyor.
- Yasayı kim savunuyor?
Yasanın taraftarları, birinci neden olarak ekonomik kalkınmayı gösteriyor. Bunun yanı sıra, devlet kademelerinde birikime sahip isimlerin görevden uzak kalması da yasa için gerekçe gösteriliyor.
Yasa teklifinin öncüsü Cumhurbaşkanı Sibsi'nin kurucusu olduğu Nida Tunus Partisi yasanın en hararetli taraftarı. Parti İletişim Komitesi Başkanı Fuad Ebu Selame, AA muhabirine yaptığı açıklamada, 'Eski rejim döneminde sadece kendisine iletilen emirleri yerine getirdiği' gerekçesiyle yaklaşık 9 bin memurun görevine dönmeyi beklediğini söyledi.
Mallarına tedbir konan işadamlarının varlıkları için atanan kayyumların bürokratik, adli görevliler olduğunu ve sermayeyi etkin işletemediklerini dile getiren Selame, 'Eski rejim döneminde Bin Ali ve çevresi ülkenin ekonomisinin yüzde 35'ini yönetiyordu. Cumhurbaşkanı Sibsi, 'Bırakın insanlar çalışsın ve ticaretlerine baksınlar. Ben bir kanun teklifinde bulundum bunun üzerinde değişiklikler yapılabilir bu da uzlaşıyla olacaktır.' diyor.' ifadelerini kullandı.
Ülkede yaklaşık 625 bin işsizin bulunduğunu aktaran Ebu Selame, Mali Barış ile ilgili itirazların 'siyasi amaçla ve siyasi azınlık tarafından' yükseldiğini öne sürdü.
- Kim, neden itiraz ediyor?
Yasanın karşıtları, devrimde aktif rol alan gençlik hareketleri, siyasi partiler, yerel ve uluslararası sivil toplum kuruluşlarına kadar farklı ideolojilerden ve alanlardan geniş bir kitleyi oluşturuyor.
Geçiş döneminde Tunus'a katkı sağlayan Uluslararası Geçiş Adaleti Merkezi Tunus Direktörü Selva el-Gantri, yasa teklifini eleştirerek, 'komisyon üyelerinin nasıl seçileceği, gerçekleri nasıl ortaya çıkaracağı ve komisyonun çalışma biçimine ilişkin net bir çerçeve' sunmadığını belirtti.
Gantri, yasayı savunanların 'ekonomik canlanma veya insan kaynağının geri kazanımından' ziyade, 'hükümet seçim döneminde kendisini destekleyenleri ödüllendirmek istiyor.' yorumunu yaptı.
Eski rejim zamanında sadece emirleri uyguladıkları için görevden uzaklaştırılan memurların görevlerine iade edilmesi konusuna da değinen Gantri, 'Eğer sen bu kişilerin emirleri uygulamak zorunda olduğunu iddia ediyorsan diğer insanlar bu emirleri reddettikleri için hapse girdi. Geçiş dönemi adaletinde, sıkı eleme ve kurumsal reform diye maddeler bulunuyor. Bunların tamamı da aynı hataların tekrar etmemesini amaçlıyor ancak burada bunların hiçbirisi bulunmuyor. Ahlaki olarak baktığınızda, eski rejimin kurbanları 'Ben bunu reddettim ve şimdi siz yeni özel bir prosedür uygulayarak bu insanları emirleri uyguladı diye affediyorsunuz' diyecek.' ifadelerini kullandı.
- Komisyon çalışmasını ne zaman tamamlayacak?
Yasa teklifinin mevcut haliyle bir uzlaşıdan ziyade 'aklama niteliği' taşıdığını aktaran Gantri, şunları kaydetti:
'Bu yasa ile cezasızlığın, yolsuzluğun geri gelmesini sağlıyorsun. Tüm vatandaşların yasanın önünde eşit olduğu maddesini ihlal ediyorsun. Fırsat eşitliğini ortadan kaldırıyorsun. Bu yasadan faydalananların aynı şeyi tekrar etmeyeceğine ve beş yıl sonra yeni bir ekonomik barış yasasından yararlanmayacağına ilişkin bir garanti yok. İşte bu yüzden adli takibat ve hesap verebilirlik önemli. Özellikle de söz konusu suçların yeniden tekrar etmemesini garanti edebilmek elzem. Eğer ki böyle olursa bu her beş yılda bir yeniden karşımıza çıkacak. Yolsuzluğa bulaşanlar neden yasadan üstün bir şekilde hareket edebilsin. Birileri sosyal haklarını istemek için sokaklarda gösteri yaparken diğerleri özel yasalardan yararlanacak.'
Yasa teklifi şu an meclis komisyonunda görüşülüyor. Komisyonun ne zaman çalışmasını tamamlayıp, meclise oylama için göndereceğine ilişkin ise net bir takvim bulunmuyor.