'93 Harbi Şehitleri' Aziziye Tabyaları'nda Anılacak

Tarih boyunca Anadolu'nun önemli bir kalesi konumundaki Erzurum'da, halkın gözünü kırpmadan ellerindeki balta ve nacaklarla savaş meydanına koştuğu 93 Harbi'nde şehit olan asker ve halkın anılması amacıyla 11 Kasım Cumartesi günü, Aziziye Tabyaları'na saygı yürüyüşü düzenlenecek ETÜ Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Başkanı Prof. Dr. Küçükuğurlu: 'İnsanlar, cami minaresinden haberleşti. Borazanlar örttürülüyor ve kimseden emir almayan halk koordinasyon eşliğinde Aziziye Tabyaları'na doğru askerle işbirliğinde Top Dağı'na tırmandı. Halk galeyana gelmiş ve kadınların önde gitmesi de erkekleri iyice heyecana sevk etmişti. İnsanlar gözlerini kırpmadan ellerine nacak, balta gibi ne aldılarsa savaş meydanına gittiler'

Tarih boyunca Anadolu'nun önemli bir kalesi konumundaki Erzurum'da, "93 Harbi" olarak bilinen Osmanlı-Rus Savaşı'nın 140. yılında, şehitlerin anılması ve ecdada saygı amacıyla, muharebenin yaşandığı Aziziye Tabyaları'na yürüyüş gerçekleştirilecek.

Kentte, Erzurum Valiliği ve Erzurum Belediye Başkanlığı öncülüğünde, "93 Harbi" olarak bilinen 1877-1878 Osmanlı Rus Savaşı'nda, Ayazpaşa Camisi müezzini Abdullah Efendi'nin sabah namazı sonrası cami minaresine çıkıp okuduğu sela ve yaptığı çağrının ardından bir araya gelip Aziziye Tabyası'na koşarak Ruslar ile savaşan Türk askerine yaptığı yardım sayesinde düşman askerini yenmesinin yıl dönümünde "ecdada saygı" yürüyüşü düzenlenecek.

Bu çerçevede kentteki camilerden okunacak selalar sonrası camilerin önünde bir araya gelecek olan Erzurumlular, 11 Kasım Cumartesi günü ellerindeki Türk bayrakları ile Karskapı Şehitliğini ziyaret edip Aziziye Tabyaları'na yürüyecek.

Erzurum Teknik Üniversitesi (ETÜ) Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Başkanı Prof. Dr. Murat Küçükuğurlu, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Aziziye Tabyaları'na yürüyüşün son 4 yıldır yeniden yapılmaya başlandığını söyledi.

93 Harbi'nde halkın askerin yanında düşmanla mücadele ettiğini belirten Küçükuğurlu, "İlk tabya yürüyüşü yoğun kış şartlarına rağmen 1935 yılında yapıldı. Yürüyüş daha sonra 8-9 Kasım tarihlerinde değil de Atatürk'ün Erzurum'a geliş tarihi olan 3 Temmuz'da gerçekleşti. Bir müddet sonra bu yürüyüş unutulsa da son 4 yıldır tekrar halkla tabyalara yürüyoruz." dedi.

- "Erzurum düşerse Anadolu düşer"

Küçükuğurlu, 93 Harbi sırasında dönemin padişahı 2. Abdülhamit'in ferman yayımladığını ifade ederek, şunları aktardı:

"Deveboynu hezimetinden sonra Sultan 2. Abdülhamit 2 ferman yayımladı. Abdülhamit, 'Erzurum düşerse Anadolu düşer' fermanını göndererek, asker ve halkın moralini düzeltiyor. Erzurumlular bunun üzerine plan yapıyor ve selalar veriliyor. Yani Aziziye'de savaş başladıktan sonra halk seferber oldu. Civardaki bazı unsurlardan destek alan Ruslar, uykuda yakaladıkları Aziziye Tabyaları'ndaki askerlere baskın yaptılar ve Aziziye Tabyası'nın kışlasını ele geçirdiler. Burada Aziziye Tabyaları Komutanı Bahri Bey, Rus ordusuna karşı ciddi mücadele verdi."

Erzurumluların mücadele sırasında bir takım planlar yaptığını, çarpışmanın olduğu gece saatlerinde insanların teyakkuz halinde hareket ettiğini anlatan Küçükuğurlu, Ayazpaşa Camisi müezzini Abdullah Efendi'nin de halka çağrı yapmak için minareden çıkarak sela okuduğunu anlattı.

- "Vatanını seven yetişsin"

Abdullah Efendi'nin minareden "Ey Erzurumlular, ey ahali Moskof Aziziye'yi bastı, Allah'ını seven, eli silah tutan herkes askerlerimizin yardımına koşsun, vatanını seven yetişsin" şeklinde çağrıda bulunduğuna işaret eden Küçükuğurlu, sözlerini şöyle sürdürdü:

"İnsanlar, cami minaresinden haberleşti. Borazanlar örttürülüyor ve kimseden emir almayan halk koordinasyon eşliğinde Aziziye Tabyaları'na doğru askerle işbirliğinde Top Dağı'na tırmandı. Halk galeyana gelmiş ve kadınların önde gitmesi de erkekleri iyice heyecana sevk etmişti. İnsanlar gözlerini kırpmadan ellerine nacak, balta gibi ne aldılarsa savaş meydanına gittiler. Düzensiz bir ordu olduğu için bu şekilde çok zaiyat verdik. Merhum tarihçi Abdurrahim Şerif'in savaşa katılanlardan dinleyerek aldığı notlar Aziziye'de halktan 644 kişinin, Genelkurmay kaynakları da bin 500 - bin 800 civarında askerin şehit olduğunu söylüyor. Ancak tabyalar düşmandan alındı ve düşman kendilerine yardım edenlerle Deveboynu'na kadar kaçtı. Böylece büyük bir destan yazıldı ki bugün hala o destanı anıyoruz."

- "Tabyaları sahiplenmemiz gerekiyor"

Küçükuğurlu, ecdada saygı için akademisyen olarak elinden geleni yapmaya çalıştığını ifade ederek, 1998 yılında tez olarak yaptığı eklemelerle "Erzurum Tabyaları ve Kışlaları" ve "Erzurum Kalesi" kitaplarının çıktığını söyledi.

93 Harbi'nde şehit olanların torunlarının başka şehirlerde yaşadığını dile getiren Küçükuğurlu, sözlerini şöyle tamamladı:

"Tabya yürüyüşü, çok yakın zamanda ciddi mücadele ettiğimizi torunlarına göstermek ve tarihin bize şahitlik ettiğini ortaya koymak adına önemlidir. Çünkü okumaktan ziyade yerine giderek yaşamak, tarihi öğrenmek adına güzel bir şeydir. Bu anlamda tabyaları biraz daha sahiplenmemiz gerekiyor."
Kaynak: AA