Anayasa Oylamasında 'Açık Oy' Tartışması
TBMM Anayasa Komisyonu Başkanı Şentop: 'Anayasa değişiklik teklifinde, kabinlerin kurulması ve gizli oy verme imkanının sağlanması yeterli' 'Ama her milletvekilinin oraya girip oy kullanma mecburiyeti yok. 'Ben gizli kullanmak istiyorum' diyene, o şartları sağlamak yeterli. O şartlara uymak ise milletvekilinin takdirinde. Milletvekili isterse pulları gösterebilir'
MELTEM ÖZTÜRK - TBMM Anayasa Komisyonu Başkanı Mustafa Şentop, anayasa değişiklik teklifi oylamalarında 'açık oy' kullanıldığına ilişkin eleştirilere hakkında, 'Anayasa değişiklik teklifinde kabinlerin kurulması, gizli oy verme imkanının sağlanması yeterli. Ama her milletvekilinin oraya girip oy kullanma mecburiyeti yok. 'Ben gizli kullanmak istiyorum' diyene, o şartları sağlamak yeterli. O şartlara uymak ise milletvekilinin takdirinde.' değerlendirmesinde bulundu.
Şentop, TBMM Genel Kurulunda görüşmeleri süren anayasa değişiklik teklifine ilişkin, AA muhabirinin sorularını yanıtladı.
Görüşmelerin, daha öncekilere göre iyi gittiğini ifade eden Şentop, komisyon görüşmelerinde, milletvekillerinin çok daha yakın temas halinde olduğunu belirtti.
Şentop, teklifin komisyon görüşmelerinde de kavga, gürültü olmadığını vurgulayarak, başka komisyon toplantılarına göre nispeten daha medeni bir tartışma yaptıklarını anlattı.
TBMM Genel Kurulunda da bu şekilde devam etmesi temennisinde bulunan Şentop, herkesin görüşünü söylemesinden çekinmediklerini belirterek, 'Ama mesele görüşlerin dile getirilmesi, bir görüşün her milletvekili tarafından ayrı ayrı tekraren dile getirilmesi değil. Komisyonda hiç kimse, 'Böyle bir görüş vardı da dile getirmedik' diyemez. 'Milletvekilimiz görüşünü söyleyemedi...' Milletvekilinin görüşünü daha önce zaten 50 milletvekili söylemiş, 51. kez aynı görüşün söylenmesi lüzumlu değil komisyon açısından. Ama görüş bildirme esaslarına bakarsak, onda bir sıkıntı var. Medeni ölçüler içinde dile getirmek lazım, ses çıkararak değil. ' diye konuştu.
- 'Her milletvekilinin oraya girip oy kullanma mecburiyeti yok'
Şentop, anayasa değişiklik teklifinin oylamalarında gizliliğin ihlal edildiği eleştirilerine de yanıt verdi.
Anayasa Komisyonu Başkanı Şentop, 1982 Anayasası'nın ilk halinde, 175. maddede anayasa değişikliklerinin gizli yapılacağına dair bir şart bulunmadığına işaret etti.
Aynı kanun oylamalarındaki gibi açık yapıldığını anlatan Şentop, şöyle devam etti:
'Bugün olsaydı, elektronik oylamayla yapılacaktı, kimin ne oy kullandığını herkes bilecekti. 1987'de Turgut Özal, 4-5 maddede değişiklik yaptı. Bu değişiklik içinde 175. madde de var. En önemlisi, 1982 Anayasası'nın ilk halinde Mecliste sadece anayasa değişikliği yapılıyor ve üçte iki aranıyor. Bunun dışında başka seçenek ve referandum yok. Özal'ın 1987'de getirdiği, sonra referanduma giden öneride, üçte ikiyle birlikte, beşte üç ve referandum şartı aranıyor.
Gizli oy da 1987'de getiriliyor. Getirme nedenleri çok basit: Darbe dönemi, askerlerin Meclis üzerinde baskısı var. Bu baskıyı biraz hafifletmek, milletvekillerinin iradesini korumak için isteyen kabine girip oyunu kullansın, askerlerden korkan, çekinen varsa diye... Buna imkan vermek için yapılmış bir değişiklik. O zaman bugün, 'Niye gizli oy kullanılıyor' diyen bazı akademisyenler, siyasetçiler o zaman buna, 'Anayasa gibi çok önemli bir konuda millet, seçmen oy verdiği bir milletvekilini hangi yönde oy kullandığını, iradesini, oyunun rengini neden bilemesin, bu seçmenin hakkıdır' diye karşı çıkmışlar. Bu doğru. Hukukta amaçsal yorum var. Hangi amaçla konulmuş ona bakmak lazım. Milletvekilininin iradesini tesir altına almaktan korumak. Burada kabinlerin kurulması, gizli oy verme imkanının sağlanması yeterli. Ama her milletvekilinin oraya girip oy kullanma mecburiyeti yok. İsteyen oyunu, oraya girmeden de kullanabilir. Gizlilik şartının sağlanması yeterli. Ben gizli kullanmak istiyorum diyene, o şartları, imkanları sağlamak yeterli. O şartlara uymak ise milletvekilinin takdirinde. Milletvekili isterse pulları gösterebilir.'
-'Anayasa Mahkemesi bu işe bakmaz'
TBMM Anayasa Komisyonu Başkanı Şentop, bu tartışmanın, ciddi olarak ilk kez 1995'te yaşandığına işaret etti.
Şentop, birleşimi yöneten Kamer Genç'in, milletvekillerinin göstererek oy kullanmasına itiraz edenlere, 'Kabinler burada. Ama milletvekili gösteriyorsa, onun bileceği iştir, size ne oluyor.' diye karşı çıktığını anlattı.
Ekrem Pakdemirli'nin de 1995'te aynı itirazda bulunduğunu, birleşimi yöneten kişinin de 'Milletvekilinin takdirinde olan husustur, kabinler burada, isteyen burada, isteyen istediği gibi kullanır' dediğini belirten Şentop, 'Anayasa Mahkemesi de bu işe bakmaz, bu kısım mahkemeyi ilgilendirmiyor. Sadece oylamadaki sayısal çoğunluğa ve iki kere görüşülüp görüşülmediğine bakar. ' dedi.
Teklifin ikinci tur sonuçlarında da aynı rakamların çıkabileceğini ifade eden Şentop, referanduma, tahminen nisanın ilk veya ikinci haftası gidilebileceğini vurguladı.
Kaynak: AA
Şentop, TBMM Genel Kurulunda görüşmeleri süren anayasa değişiklik teklifine ilişkin, AA muhabirinin sorularını yanıtladı.
Görüşmelerin, daha öncekilere göre iyi gittiğini ifade eden Şentop, komisyon görüşmelerinde, milletvekillerinin çok daha yakın temas halinde olduğunu belirtti.
Şentop, teklifin komisyon görüşmelerinde de kavga, gürültü olmadığını vurgulayarak, başka komisyon toplantılarına göre nispeten daha medeni bir tartışma yaptıklarını anlattı.
TBMM Genel Kurulunda da bu şekilde devam etmesi temennisinde bulunan Şentop, herkesin görüşünü söylemesinden çekinmediklerini belirterek, 'Ama mesele görüşlerin dile getirilmesi, bir görüşün her milletvekili tarafından ayrı ayrı tekraren dile getirilmesi değil. Komisyonda hiç kimse, 'Böyle bir görüş vardı da dile getirmedik' diyemez. 'Milletvekilimiz görüşünü söyleyemedi...' Milletvekilinin görüşünü daha önce zaten 50 milletvekili söylemiş, 51. kez aynı görüşün söylenmesi lüzumlu değil komisyon açısından. Ama görüş bildirme esaslarına bakarsak, onda bir sıkıntı var. Medeni ölçüler içinde dile getirmek lazım, ses çıkararak değil. ' diye konuştu.
- 'Her milletvekilinin oraya girip oy kullanma mecburiyeti yok'
Şentop, anayasa değişiklik teklifinin oylamalarında gizliliğin ihlal edildiği eleştirilerine de yanıt verdi.
Anayasa Komisyonu Başkanı Şentop, 1982 Anayasası'nın ilk halinde, 175. maddede anayasa değişikliklerinin gizli yapılacağına dair bir şart bulunmadığına işaret etti.
Aynı kanun oylamalarındaki gibi açık yapıldığını anlatan Şentop, şöyle devam etti:
'Bugün olsaydı, elektronik oylamayla yapılacaktı, kimin ne oy kullandığını herkes bilecekti. 1987'de Turgut Özal, 4-5 maddede değişiklik yaptı. Bu değişiklik içinde 175. madde de var. En önemlisi, 1982 Anayasası'nın ilk halinde Mecliste sadece anayasa değişikliği yapılıyor ve üçte iki aranıyor. Bunun dışında başka seçenek ve referandum yok. Özal'ın 1987'de getirdiği, sonra referanduma giden öneride, üçte ikiyle birlikte, beşte üç ve referandum şartı aranıyor.
Gizli oy da 1987'de getiriliyor. Getirme nedenleri çok basit: Darbe dönemi, askerlerin Meclis üzerinde baskısı var. Bu baskıyı biraz hafifletmek, milletvekillerinin iradesini korumak için isteyen kabine girip oyunu kullansın, askerlerden korkan, çekinen varsa diye... Buna imkan vermek için yapılmış bir değişiklik. O zaman bugün, 'Niye gizli oy kullanılıyor' diyen bazı akademisyenler, siyasetçiler o zaman buna, 'Anayasa gibi çok önemli bir konuda millet, seçmen oy verdiği bir milletvekilini hangi yönde oy kullandığını, iradesini, oyunun rengini neden bilemesin, bu seçmenin hakkıdır' diye karşı çıkmışlar. Bu doğru. Hukukta amaçsal yorum var. Hangi amaçla konulmuş ona bakmak lazım. Milletvekilininin iradesini tesir altına almaktan korumak. Burada kabinlerin kurulması, gizli oy verme imkanının sağlanması yeterli. Ama her milletvekilinin oraya girip oy kullanma mecburiyeti yok. İsteyen oyunu, oraya girmeden de kullanabilir. Gizlilik şartının sağlanması yeterli. Ben gizli kullanmak istiyorum diyene, o şartları, imkanları sağlamak yeterli. O şartlara uymak ise milletvekilinin takdirinde. Milletvekili isterse pulları gösterebilir.'
-'Anayasa Mahkemesi bu işe bakmaz'
TBMM Anayasa Komisyonu Başkanı Şentop, bu tartışmanın, ciddi olarak ilk kez 1995'te yaşandığına işaret etti.
Şentop, birleşimi yöneten Kamer Genç'in, milletvekillerinin göstererek oy kullanmasına itiraz edenlere, 'Kabinler burada. Ama milletvekili gösteriyorsa, onun bileceği iştir, size ne oluyor.' diye karşı çıktığını anlattı.
Ekrem Pakdemirli'nin de 1995'te aynı itirazda bulunduğunu, birleşimi yöneten kişinin de 'Milletvekilinin takdirinde olan husustur, kabinler burada, isteyen burada, isteyen istediği gibi kullanır' dediğini belirten Şentop, 'Anayasa Mahkemesi de bu işe bakmaz, bu kısım mahkemeyi ilgilendirmiyor. Sadece oylamadaki sayısal çoğunluğa ve iki kere görüşülüp görüşülmediğine bakar. ' dedi.
Teklifin ikinci tur sonuçlarında da aynı rakamların çıkabileceğini ifade eden Şentop, referanduma, tahminen nisanın ilk veya ikinci haftası gidilebileceğini vurguladı.