Ekiyor, Biçiyor, Süpürge Yapıyor
Balıkesir'in Sındırgı ilçesinde, gelişen teknolojiye rağmen 30 yıldır el süpürgesi yapan 59 yaşındaki Ali Uyar, süpürge otunun ekiminden bakımına, hasadından süpürgenin bağlanmasına kadar her aşamasında yer alıyor Dede mesleğini sürdüren Uyar: 'Teknoloji ne kadar gelişirse gelişsin el süpürgesinin yeri ayrı. Her şeyin ayrı bir yeri var. Ben inanıyorum ki el süpürgeleri kıyamete kadar bitmez'
BÜLENT YALÇIN - Balıkesir'in Sındırgı ilçesinde, gelişen teknolojiye rağmen 30 yıldır el süpürgesi yapan 59 yaşındaki Ali Uyar, süpürge otunun ekiminden bakımına, hasadından süpürgenin bağlanmasına kadar her aşamasında çalışıyor.
Emendere Mahallesi'nde kendi tarlasında yetiştirdiği süpürge otlarını hasat eden, kurutan, 'başlık, içlik ve dışlık' olarak ayıran, daha sonra geleneksel yöntemlerle sıkıştırarak süpürge bağlayan Uyar, dede mesleğini sürdürüyor.
Uyar, AA muhabirine yaptığı açıklamada, süpürge otunun ekimini mayıs ayında gerçekleştirdiklerini, hasadını ise ağustos-eylül döneminde yaptıklarını belirtti.
Süpürge otunun, sulama ve bakımının meşakkatli olduğunu anlatan Uyar, 'Sulama döneminde süpürge otları sık ise seyreltme yaparız. Sık olduğu zaman teli ince olur ve başlık güzel olmaz. Onun için cılız olanları seyreltiriz.' dedi.
Uyar, hasat ettikleri süpürge otlarını seralara getirdiklerini, burada otların tohumlarını sıyırıp kuruması için serdiklerini ve zaman zaman çevirdiklerini ifade ederek, 'Süpürge otlarını 3 bölüme ayırıyoruz. En güzeli olanı 'başlık' yaparız. İkincisi 'dışlık' ve üçüncüsü de 'içlik' olarak ayrılır. Dışlığın içine içliği kazık yardımıyla monte ederiz. Zaten Emendere Mahallesi'nde yapılan süpürgenin sağlamlığı oradan gelir. Elle tutulan sapı sıkılaştırır.' diye konuştu.
- 'Dede mesleğini kayınpederden öğrendim'
Süpürgeciliğin dede mesleği olduğunu, dedesinin 1940-1950'li yıllarda Emendere'de yaptığı süpürgeleri eşek sırtında Sındırgı'ya götürüp satarak geçimini sağladığını dile getiren Uyar, 'Köye ilk süpürgeyi dedem getirmiş. 1957 doğumluyum yaklaşık bu işi 30 yıldır yapıyorum. Ama dede mesleğini ömrü yetmediği için kayınpederden öğrendim ve hala devam ettiriyorum.' ifadelerini kullandı.
Uyar, süpürgeyi bağlarken sıkıştırma işleminin insanı zorladığını, bunun için bir makine yaptırdıklarını belirten Uyar, şöyle devam etti:
'Süpürge örme makinesini ilk defa biz bulduk. Daha önce bir yere oturulup urgan ve bele bağlanan tahta vasıtasıyla yapıyorduk. Eski sistem hem gücümüzü hem de sağlığımızı zorluyordu. Süpürge çok sıkıştırılması gerektiği için insanı zorluyordu. Bizim köyden Ali Efe diye bir arkadaşım 'Ben bunun makinesini yaparım' dedi. Sındırgı'da tornacı bir arkadaşına yaptırıp geldi. Önceden ayağımızla sıktığımız süpürgeyi şimdi daha rahat sıkıyoruz ve daha sağlam oluyor hem de insanın sağlığına zarar vermiyor.'
- 'El süpürgeleri kıyamete kadar bitmez'
Plastik süpürgelerin, el yapımı organik süpürgelerin yerini tutmadığını ifade eden Uyar, şöyle konuştu:
'Teknoloji ne kadar gelişirse gelişsin el süpürgesinin yeri ayrı. Her şeyin ayrı bir yeri var. Ben inanıyorum ki el süpürgeleri kıyamete kadar bitmez. Ben genelde okullara ve camilere veriyorum. Bu süpürgeler okullarda, camilerde ve dükkanlarda hala kullanılıyor. Bazıları 'Ben almıyorum plastik süpürge kullanırım' diyor ama gelip yine bizim süpürgelerden alıyor. Kesinlikle plastik süpürgeler organik süpürgelerin yerini tutmuyor.
Uyar, Emendere süpürgesinin, diğer bölgelerde yapılan el süpürgelerinden farklı olduğuna da değinerek, şunları kaydetti:
'Türkiye'nin birçok yerinde süpürge yapılıyor. Benim bildiğim diğer yerlerde yapılan süpürgelerde kazık çakma yok. Emendere'de yapılan süpürgelerde var kazık çakma. Kazık çakılan süpürge sağlam olur, sallanmaz, kırılmaz. Kazık çakıldıktan sonra kıstırıp dikiyoruz. Diktiğimiz ipler tütünlerde kullandığımız pamuk ipler. İpleri kırmızı ve siyaha boyuyoruz ondan sonra dikiyoruz. Pamuk ipi kullanıldığı için doğal. Naylon ipin dikmesi kolay olur, kopmaz ama pamuk ip doğal olduğu için süpürgeyi büzmez. Naylon ip süpürgeyi büzer. Durdukça kullandıkça süpürgeyi bozar. Pamuk ipinde nasıl diktiysen öylece kalır.'
- 'Süpürge otunu kendimiz yetiştiriyoruz'
El süpürgesinin zor bir işlemden geçtiğini ve günde ancak 8 tane yapabildiğini belirten Uyar, süpürgenin tanesini büyüklüğüne göre 10-12 lira arasında sattığını kaydetti.
Uyar, yaptığı el süpürgelerinin tamamen organik olduğunu ifade ederek, şunları dile getirdi:
'Süpürge otunu kendimiz yetiştiriyoruz. İpi pamuk kullanıyoruz. Onun için tamamen organiktir el süpürgeleri. Her işin zor yanı olduğu gibi süpürgeciliğin de zor yanı var. Bıçakla elimizi keseriz, dikerken iğne batırırız. Emendere'de bu işi yapan 10 kişi ancak var. Daha önce çoktu ama kimileri öldü kimileri dışarıya göç etti. Benden sonra da dede mesleğini yapacak yok. Çocuklar dışarıda. Bu yıl 20 dönüm süpürgelik ektim. Geçen yıla göre azalttım.'
Kaynak: AA
Emendere Mahallesi'nde kendi tarlasında yetiştirdiği süpürge otlarını hasat eden, kurutan, 'başlık, içlik ve dışlık' olarak ayıran, daha sonra geleneksel yöntemlerle sıkıştırarak süpürge bağlayan Uyar, dede mesleğini sürdürüyor.
Uyar, AA muhabirine yaptığı açıklamada, süpürge otunun ekimini mayıs ayında gerçekleştirdiklerini, hasadını ise ağustos-eylül döneminde yaptıklarını belirtti.
Süpürge otunun, sulama ve bakımının meşakkatli olduğunu anlatan Uyar, 'Sulama döneminde süpürge otları sık ise seyreltme yaparız. Sık olduğu zaman teli ince olur ve başlık güzel olmaz. Onun için cılız olanları seyreltiriz.' dedi.
Uyar, hasat ettikleri süpürge otlarını seralara getirdiklerini, burada otların tohumlarını sıyırıp kuruması için serdiklerini ve zaman zaman çevirdiklerini ifade ederek, 'Süpürge otlarını 3 bölüme ayırıyoruz. En güzeli olanı 'başlık' yaparız. İkincisi 'dışlık' ve üçüncüsü de 'içlik' olarak ayrılır. Dışlığın içine içliği kazık yardımıyla monte ederiz. Zaten Emendere Mahallesi'nde yapılan süpürgenin sağlamlığı oradan gelir. Elle tutulan sapı sıkılaştırır.' diye konuştu.
- 'Dede mesleğini kayınpederden öğrendim'
Süpürgeciliğin dede mesleği olduğunu, dedesinin 1940-1950'li yıllarda Emendere'de yaptığı süpürgeleri eşek sırtında Sındırgı'ya götürüp satarak geçimini sağladığını dile getiren Uyar, 'Köye ilk süpürgeyi dedem getirmiş. 1957 doğumluyum yaklaşık bu işi 30 yıldır yapıyorum. Ama dede mesleğini ömrü yetmediği için kayınpederden öğrendim ve hala devam ettiriyorum.' ifadelerini kullandı.
Uyar, süpürgeyi bağlarken sıkıştırma işleminin insanı zorladığını, bunun için bir makine yaptırdıklarını belirten Uyar, şöyle devam etti:
'Süpürge örme makinesini ilk defa biz bulduk. Daha önce bir yere oturulup urgan ve bele bağlanan tahta vasıtasıyla yapıyorduk. Eski sistem hem gücümüzü hem de sağlığımızı zorluyordu. Süpürge çok sıkıştırılması gerektiği için insanı zorluyordu. Bizim köyden Ali Efe diye bir arkadaşım 'Ben bunun makinesini yaparım' dedi. Sındırgı'da tornacı bir arkadaşına yaptırıp geldi. Önceden ayağımızla sıktığımız süpürgeyi şimdi daha rahat sıkıyoruz ve daha sağlam oluyor hem de insanın sağlığına zarar vermiyor.'
- 'El süpürgeleri kıyamete kadar bitmez'
Plastik süpürgelerin, el yapımı organik süpürgelerin yerini tutmadığını ifade eden Uyar, şöyle konuştu:
'Teknoloji ne kadar gelişirse gelişsin el süpürgesinin yeri ayrı. Her şeyin ayrı bir yeri var. Ben inanıyorum ki el süpürgeleri kıyamete kadar bitmez. Ben genelde okullara ve camilere veriyorum. Bu süpürgeler okullarda, camilerde ve dükkanlarda hala kullanılıyor. Bazıları 'Ben almıyorum plastik süpürge kullanırım' diyor ama gelip yine bizim süpürgelerden alıyor. Kesinlikle plastik süpürgeler organik süpürgelerin yerini tutmuyor.
Uyar, Emendere süpürgesinin, diğer bölgelerde yapılan el süpürgelerinden farklı olduğuna da değinerek, şunları kaydetti:
'Türkiye'nin birçok yerinde süpürge yapılıyor. Benim bildiğim diğer yerlerde yapılan süpürgelerde kazık çakma yok. Emendere'de yapılan süpürgelerde var kazık çakma. Kazık çakılan süpürge sağlam olur, sallanmaz, kırılmaz. Kazık çakıldıktan sonra kıstırıp dikiyoruz. Diktiğimiz ipler tütünlerde kullandığımız pamuk ipler. İpleri kırmızı ve siyaha boyuyoruz ondan sonra dikiyoruz. Pamuk ipi kullanıldığı için doğal. Naylon ipin dikmesi kolay olur, kopmaz ama pamuk ip doğal olduğu için süpürgeyi büzmez. Naylon ip süpürgeyi büzer. Durdukça kullandıkça süpürgeyi bozar. Pamuk ipinde nasıl diktiysen öylece kalır.'
- 'Süpürge otunu kendimiz yetiştiriyoruz'
El süpürgesinin zor bir işlemden geçtiğini ve günde ancak 8 tane yapabildiğini belirten Uyar, süpürgenin tanesini büyüklüğüne göre 10-12 lira arasında sattığını kaydetti.
Uyar, yaptığı el süpürgelerinin tamamen organik olduğunu ifade ederek, şunları dile getirdi:
'Süpürge otunu kendimiz yetiştiriyoruz. İpi pamuk kullanıyoruz. Onun için tamamen organiktir el süpürgeleri. Her işin zor yanı olduğu gibi süpürgeciliğin de zor yanı var. Bıçakla elimizi keseriz, dikerken iğne batırırız. Emendere'de bu işi yapan 10 kişi ancak var. Daha önce çoktu ama kimileri öldü kimileri dışarıya göç etti. Benden sonra da dede mesleğini yapacak yok. Çocuklar dışarıda. Bu yıl 20 dönüm süpürgelik ektim. Geçen yıla göre azalttım.'