ANALİZ - Makedonya'daki 'İktidar-Muhalefet' Krizi Derinleşiyor
Makedonya'da, iki yılı aşkın bir zamandır meclis çalışmalarını boykot eden muhalefet kanadının neden olduğu kriz, her geçen gün daha da derinleşerek büyüyor.
Arnavut-Makedon gerginliği, silahlı çatışmalar, polis operasyonu, öğrenci, gazeteci ve son olarak muhalefet protestoları ile gündeme gelen Makedonya, ciddi bir siyasi krizin içinde.
Aylardır hemen her gün hükümet karşıtı protestoların düzenlendiği başkent Üsküp, son olarak pazar günü ülkenin farklı kesimlerinden binlerce muhalefet taraftarının katılımıyla düzenlenen protestoya ev sahipliği yaptı.
Mevcut devlet idaresinden ve uygulanan politikalardan memnun olmadığını öne süren muhalefet, Başbakan Nikola Gruevski ve diğer hükümet üyelerinin istifasını istiyor.
Makedonya'daki siyasi krizin başlangıcı, 2010 yılına dayanıyor. Hükümet aleyhine yayın yapan A1 televizyonunun kapatılması ve televizyon kanalı sahibinin tutuklanması, o dönemde Makedonya Meclisi'nde büyük tartışmalara neden olmuştu. Muhalefet kanadı, Başbakan Gruevski'nin siyasi sebepler nedeniyle televizyonu kapatıp sahibini hapse attırdığını savunmuştu.
Ülkedeki krizi derinleştiren ve muhalefetin meclis çalışmalarına boykot etmesine neden olan hadise, 2012 yılının sonunda, 2013 yılı bütçesinin görüşüldüğü meclis oturumunda başladı. Milyonlarca avroya mal olan "Üsküp 2014 Projesi"ni desteklemeyen muhalefet, bütçede bu proje için önemli miktar ayrılmasına karşı çıkmıştı. Muhalefet kanadının bütçe teklifini desteklememesiyle büyüyen kriz, uluslararası toplumun ve uzmanların uyarılarına rağmen iki yılı aşkın bir süredir derinleşerek devam ediyor.
O dönemde muhalefet ile iktidar arasında ciddi tartışmaların yaşanmasına neden olan bütçe görüşmeleri sırasında, iktidarı eleştiren bazı gazeteciler ile muhalif milletvekilleri fiziksel güç kullanılarak meclisten çıkarılmıştı.
O tarihten itibaren, hükümet karşıtı protestolar düzenlemeye başlayan muhalefet, arkasına çok sayıda sivil toplum kuruluşunun desteğini de alarak, hükümetin istifasını, kamu kurumlarının sadece bir partiye değil, tüm vatandaşlara hizmet etmesini talep ediyor.
Ülkedeki siyasi krizi derinleştiren bir diğer önemli faktör ise söz konusu bütçe görüşmelerinin ardından muhalefet kanadının meclisteki oturumlara katılmayarak diyalog yerine protesto yöntemini seçmesi oldu.
Makedonya'daki krizin büyümesindeki önemli konulardan biri de kamuoyunda "Monstrum" olarak bilinen davada Arnavut kökenli 6 vatandaşa müebbet hapis cezası verilmesi oldu.
Başkent Üsküp yakınlarındaki bir göle balık tutmak üzere giden beş "Makedon"un, ülkedeki Ortodoksların "Büyük Perşembe" olarak adlandırdıkları dini bayramlarını kutladıkları 2 Nisan 2012 günü öldürülmesi ve bu toplu cinayetin zanlıları olarak 6 "Arnavut" kökenli vatandaşa müebbet hapis cezası verilmesi, ülkeyi bu sefer etnik çatışmanın eşiğine getirdi. Ülkedeki Ortodoks Makedonlar, Arnavutları protesto ederken, cinayeti söz konusu Arnavut kökenli vatandaşların işlemediğini savunan Arnavutlar ise karara tepki göstermişti.
- Seçimlerden yine Gruevski galip çıktı
Ülkedeki muhalefet krizine ve Arnavut-Makedon gerilimine rağmen, 2013 yılındaki yerel seçimlerde de 2014 yılındaki genel seçimlerde de İç Makedon Devrimci Örgütü - Makedonya'nın Ulusal Birliği Demokratik Partisi (VMRO-DPMNE) önderliğindeki koalisyon ipi göğüsleyen taraf oldu.
Her ne kadar vatandaşlar mevcut yönetimden memnun olmadıklarını dile getirseler de halkın protestolara ilgisizliği nedeniyle 2014 yılının kasım ayına kadar büyük çapta eylemler düzenlenmedi. Geçen kasım ayında, "devlet sınavını" protesto etmek için sokağa çıkan öğrenciler, ülkedeki protesto geleneğini yeniden başlattı. Hükümetin devlet sınavı ile ilgili kararını geri çekmesini isteyen öğrenciler, aynı zamanda ülkedeki yüksek öğretim kalitesinin düşük olmasından da şikayetçiydi.
Öğrencilerin başlattığı protestolar, aynı zamanda "ilgisiz" vatandaşların da harekete geçmesine neden oldu. Önce gazeteciler, ardından ülkedeki sağlık koşullarını protesto eden vatandaşlar ve son olarak mevcut idarenin politikalarından memnun olmayan halk sokağa döküldü.
- "Makedonya Hakkındaki Gerçek Projesi"
Ülkedeki siyasi kriz, 2015 yılının başından itibaren yeni bir boyut kazandı. Ana muhalefetteki Makedonya Sosyal Demokratlar Birliği (SDSM) Genel Başkanı Zoran Zaev'in, "Makedonya Hakkındaki Gerçek Projesi" adı altında Başbakan Nikola Gruevski ve diğer hükümet üyelerinin telefon görüşmelerini kamuoyuyla paylaşması ve söz konusu kişileri yolsuzluk yapmak, görevi kötüye kullanmak ve suçların üzerine örtmekle suçlaması ülkedeki krizin derinleşmesine neden oldu.
Zaev'in bu hamlesine, hükümet ise polis maaşlarına zam yaparak, yeni yabancı yatırımları ülkeye çekerek, altyapı yatırımları ve çiftçilere destek vererek karşılık verdi.
Makedonya'daki kriz son olarak Kumanova'daki silahlı çatışmayla bambaşka bir boyuta taşındı. Makedonya polisinin, "devletin bazı kurumlarına saldırı hazırlığında olduğu" iddia edilen silahlı bir gruba karşı başlattığı operasyonda, sekiz polis hayatını kaybetti, 40'a yakın polis yaralandı, 28 saat süren çatışmada Kumanova savaş alanına döndü.
Kumanova'daki olayın hemen ardından Makedonya İçişleri Bakanı Gordana Yankulovska, Ulaşım ve İletişim Bakanı Mile Yanakievski ve Makedonya Güvenlik ve İstihbarat Kurumu Müdürü Saşo Miyalkov görevlerinden istifa etti.
Son olarak pazar günü düzenlenen geniş katılımlı muhalefet protestosuna, iktidardaki VMRO-DPMNE de aynı şekilde cevap vererek, dün (pazartesi) geniş katılımlı bir miting düzenledi.
Ülkedeki siyasiler arasındaki sorunun çözümü konusunda sürekli olarak diyalog çağrısında bulunan uluslararası toplumun bu konudaki tüm çabası henüz sonuç vermezken, uzmanlar kısa vadede en uygun çözümün hükümet değişikliği ile mümkün olabileceğini savunuyor.
ABD ve AB'nin arabuluculuğunda bir araya gelen dört büyük siyasi partinin, VMRO-DPMNE, SDSM, Demokratik Bütünleşme Birliği (DUI) ve Arnavut Demokratik Partisi (DPA), liderleri siyasi krizin çözümü için çabalasa da bugüne kadar düzenlenen iki toplantıda da somut bir sonuç çıkmadı.
Kaynak: AA
Aylardır hemen her gün hükümet karşıtı protestoların düzenlendiği başkent Üsküp, son olarak pazar günü ülkenin farklı kesimlerinden binlerce muhalefet taraftarının katılımıyla düzenlenen protestoya ev sahipliği yaptı.
Mevcut devlet idaresinden ve uygulanan politikalardan memnun olmadığını öne süren muhalefet, Başbakan Nikola Gruevski ve diğer hükümet üyelerinin istifasını istiyor.
Makedonya'daki siyasi krizin başlangıcı, 2010 yılına dayanıyor. Hükümet aleyhine yayın yapan A1 televizyonunun kapatılması ve televizyon kanalı sahibinin tutuklanması, o dönemde Makedonya Meclisi'nde büyük tartışmalara neden olmuştu. Muhalefet kanadı, Başbakan Gruevski'nin siyasi sebepler nedeniyle televizyonu kapatıp sahibini hapse attırdığını savunmuştu.
Ülkedeki krizi derinleştiren ve muhalefetin meclis çalışmalarına boykot etmesine neden olan hadise, 2012 yılının sonunda, 2013 yılı bütçesinin görüşüldüğü meclis oturumunda başladı. Milyonlarca avroya mal olan "Üsküp 2014 Projesi"ni desteklemeyen muhalefet, bütçede bu proje için önemli miktar ayrılmasına karşı çıkmıştı. Muhalefet kanadının bütçe teklifini desteklememesiyle büyüyen kriz, uluslararası toplumun ve uzmanların uyarılarına rağmen iki yılı aşkın bir süredir derinleşerek devam ediyor.
O dönemde muhalefet ile iktidar arasında ciddi tartışmaların yaşanmasına neden olan bütçe görüşmeleri sırasında, iktidarı eleştiren bazı gazeteciler ile muhalif milletvekilleri fiziksel güç kullanılarak meclisten çıkarılmıştı.
O tarihten itibaren, hükümet karşıtı protestolar düzenlemeye başlayan muhalefet, arkasına çok sayıda sivil toplum kuruluşunun desteğini de alarak, hükümetin istifasını, kamu kurumlarının sadece bir partiye değil, tüm vatandaşlara hizmet etmesini talep ediyor.
Ülkedeki siyasi krizi derinleştiren bir diğer önemli faktör ise söz konusu bütçe görüşmelerinin ardından muhalefet kanadının meclisteki oturumlara katılmayarak diyalog yerine protesto yöntemini seçmesi oldu.
Makedonya'daki krizin büyümesindeki önemli konulardan biri de kamuoyunda "Monstrum" olarak bilinen davada Arnavut kökenli 6 vatandaşa müebbet hapis cezası verilmesi oldu.
Başkent Üsküp yakınlarındaki bir göle balık tutmak üzere giden beş "Makedon"un, ülkedeki Ortodoksların "Büyük Perşembe" olarak adlandırdıkları dini bayramlarını kutladıkları 2 Nisan 2012 günü öldürülmesi ve bu toplu cinayetin zanlıları olarak 6 "Arnavut" kökenli vatandaşa müebbet hapis cezası verilmesi, ülkeyi bu sefer etnik çatışmanın eşiğine getirdi. Ülkedeki Ortodoks Makedonlar, Arnavutları protesto ederken, cinayeti söz konusu Arnavut kökenli vatandaşların işlemediğini savunan Arnavutlar ise karara tepki göstermişti.
- Seçimlerden yine Gruevski galip çıktı
Ülkedeki muhalefet krizine ve Arnavut-Makedon gerilimine rağmen, 2013 yılındaki yerel seçimlerde de 2014 yılındaki genel seçimlerde de İç Makedon Devrimci Örgütü - Makedonya'nın Ulusal Birliği Demokratik Partisi (VMRO-DPMNE) önderliğindeki koalisyon ipi göğüsleyen taraf oldu.
Her ne kadar vatandaşlar mevcut yönetimden memnun olmadıklarını dile getirseler de halkın protestolara ilgisizliği nedeniyle 2014 yılının kasım ayına kadar büyük çapta eylemler düzenlenmedi. Geçen kasım ayında, "devlet sınavını" protesto etmek için sokağa çıkan öğrenciler, ülkedeki protesto geleneğini yeniden başlattı. Hükümetin devlet sınavı ile ilgili kararını geri çekmesini isteyen öğrenciler, aynı zamanda ülkedeki yüksek öğretim kalitesinin düşük olmasından da şikayetçiydi.
Öğrencilerin başlattığı protestolar, aynı zamanda "ilgisiz" vatandaşların da harekete geçmesine neden oldu. Önce gazeteciler, ardından ülkedeki sağlık koşullarını protesto eden vatandaşlar ve son olarak mevcut idarenin politikalarından memnun olmayan halk sokağa döküldü.
- "Makedonya Hakkındaki Gerçek Projesi"
Ülkedeki siyasi kriz, 2015 yılının başından itibaren yeni bir boyut kazandı. Ana muhalefetteki Makedonya Sosyal Demokratlar Birliği (SDSM) Genel Başkanı Zoran Zaev'in, "Makedonya Hakkındaki Gerçek Projesi" adı altında Başbakan Nikola Gruevski ve diğer hükümet üyelerinin telefon görüşmelerini kamuoyuyla paylaşması ve söz konusu kişileri yolsuzluk yapmak, görevi kötüye kullanmak ve suçların üzerine örtmekle suçlaması ülkedeki krizin derinleşmesine neden oldu.
Zaev'in bu hamlesine, hükümet ise polis maaşlarına zam yaparak, yeni yabancı yatırımları ülkeye çekerek, altyapı yatırımları ve çiftçilere destek vererek karşılık verdi.
Makedonya'daki kriz son olarak Kumanova'daki silahlı çatışmayla bambaşka bir boyuta taşındı. Makedonya polisinin, "devletin bazı kurumlarına saldırı hazırlığında olduğu" iddia edilen silahlı bir gruba karşı başlattığı operasyonda, sekiz polis hayatını kaybetti, 40'a yakın polis yaralandı, 28 saat süren çatışmada Kumanova savaş alanına döndü.
Kumanova'daki olayın hemen ardından Makedonya İçişleri Bakanı Gordana Yankulovska, Ulaşım ve İletişim Bakanı Mile Yanakievski ve Makedonya Güvenlik ve İstihbarat Kurumu Müdürü Saşo Miyalkov görevlerinden istifa etti.
Son olarak pazar günü düzenlenen geniş katılımlı muhalefet protestosuna, iktidardaki VMRO-DPMNE de aynı şekilde cevap vererek, dün (pazartesi) geniş katılımlı bir miting düzenledi.
Ülkedeki siyasiler arasındaki sorunun çözümü konusunda sürekli olarak diyalog çağrısında bulunan uluslararası toplumun bu konudaki tüm çabası henüz sonuç vermezken, uzmanlar kısa vadede en uygun çözümün hükümet değişikliği ile mümkün olabileceğini savunuyor.
ABD ve AB'nin arabuluculuğunda bir araya gelen dört büyük siyasi partinin, VMRO-DPMNE, SDSM, Demokratik Bütünleşme Birliği (DUI) ve Arnavut Demokratik Partisi (DPA), liderleri siyasi krizin çözümü için çabalasa da bugüne kadar düzenlenen iki toplantıda da somut bir sonuç çıkmadı.