Genelgeden Açıklaması
Ilısu Barajı ve Hidroelektrik Santralı Projesi'nin belirlenen süre içinde tamamlanabilmesi için alınan tedbirlerle ilgili Başbakanlık Genelgesi yayımlandı.
Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın imzasıyla Resmi Gazete'nin bugünkü sayısında yer alan genelgeye göre, Ilısu Barajı ve HES Projesi kapsamında, çevresel faaliyetlerin inşaat çalışmaları ile beraber yürütülmesi ve tamamlanması maksadıyla; projeyle ilgili kamu kurum ve kuruluşları arasındaki işbirliği ve koordinasyonun DSİ tarafından sağlanacağı belirtilen genelgede, projenin ilerleyen sürecinde, gerektiğinde proje kapsamında yer alan kurumlar ve birimlerin DSİ Genel Müdürlüğünce yeniden belirlenebileceği ve bu çerçevede yapılacak çalışmalara ilişkin DSİ'nin taleplerinin, kamu kurum ve kuruluşları tarafından öncelikle yerine getirileceği ifade edildi.
DSİ ile koordineli olarak, Su Yönetimi Genel Müdürlüğü tarafından kurulacak ve bağımsız uzmanlardan oluşacak olan bilim komitesinin çalışmaları kapsamında yapılacak harcamaların, DSİ Genel Müdürlüğünce karşılanacağı bildirilen genelgede, komite çalışmaları kapsamındaki bütün faaliyetlere ait gereken katkının ilgili kamu kurum ve kuruluşları tarafından ivedilikle sağlanacağı bildirildi.
Proje kapsamında taşınmazların kamulaştırma işlemlerinde; devir, tahsis, irtifak, tescil, terkin ve ferağ işlemlerinin hızla sonuçlanması için bu konuda görevli kamu kurum ve kuruluşları tarafından gerekli tedbirlerin alınacağı belirtilen genelgede, proje sahasındaki bütün Tapu ve Kadastro Müdürlüklerinin yeterli seviyede hizmet sunabilmesinin sağlanacağı, kamulaştırma planlarının hazırlanmasına ilişkin bilgi ve belgelerin temin edileceği, gerekli kontrollerle tapudaki iş ve işlemlerin Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü birimlerince öncelikle neticelendirileceği kaydedildi.
Proje kapsamında açılacak kamulaştırma davalarının kısa sürede neticelenebilmesi için DSİ'nin ve mahkemelerin talep edeceği bilgi ve belgelerin, kamu kurum ve kuruluşları tarafından gerekli özen gösterilerek derhal gönderileceği vurgulanan açıklamada, ''Proje sahasında yer alan taşınmazların kamulaştırma bedellerinin aksatılmadan ödenebilmesi için, Maliye Bakanlığı ve TC Ziraat Bankası AŞ Genel Müdürlüğünce gerekli tedbirler ivedilikle alınacak'' denildi.
Projeden etkilenen köy yolları, karayolları, köprüler, demiryolları, su, kanalizasyon, doğalgaz ve petrol boru hatları ile elektrik, haberleşme hatları ve diğer tesislerin göl alanı dışına taşınmasına ilişkin proje ve yapım işleri, kendi bütçelerine konulan ödenekten karşılanmak üzere, ilgili kurumlarca aksamaya meydan verilmeden zamanında gerçekleştirileceği belirtilen genelgede, şunlar kaydedildi:
''Bu kapsamda DSİ birimleri ve diğer kurumlar tarafından talep edilecek izin, onay, kabul gibi iş ve işlemler, öncelikle sonuçlandırılacak. Baraj göl alanında kalacak köy yollarının güzergah değişikliği için proje sahasındaki il özel idareleri ve valilikler tarafından gerekli çalışmalar zamanında yapılacak ve bu maksatla DSİ tarafından yürütülecek proje ve uygulamaların gerçekleştirilmesi için gerekli bütün tedbirler alınacak.
Projenin yapımı için gerekli olacak kum-çakıl, ariyet, kil ve taş ocaklarının hammadde üretim izni ve bu kapsamda ilgili mevzuat gereği alınacak diğer izinlerin ve tahsis işlemlerinin süratle gerçekleştirilebilmesi için gereken işlemler, kamu kurum ve kuruluşlarınca acele olarak neticelendirilecek.
Projenin gerçekleştirilmesi için gerekli olan bütün altyapı ve üstyapı inşaatları için gereken tesislerin çevresel etki değerlendirmeleri yapılırken projenin, 7 Şubat 1993 tarihinden önce yatırım programına alınmış olması durumu dikkate alınacak ve Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği'nden muafiyet hususu buna göre değerlendirilecek. Proje için çevre mevzuatı uyarınca alınması gereken izinlere ilişkin talepler ile bu taleplere dayanılarak gerçekleştirilecek işlemler, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ile bu hususta görevli diğer kamu kurum ve kuruluşlarınca ivedilikle sonuçlandırılacak.
Proje kapsamında yapılması veya teknolojik olarak iyileştirilmesi gereken atık su arıtma ve düzenli katı atık depolama tesislerinin yapımına veya iyileştirilmesine öncelik verilecek; konuyla ilgili izinlerin, ödenek tahsis işlemlerinin ve diğer hususların ilgili kamu kurum ve kuruluşları ile yerel yönetimler tarafından süratle gerçekleştirilmesi çalışmalarının takibi ilgili valilikler ve kaymakamlıklar tarafından yapılacak.''
-İyi tarım uygulamalarına öncelik-
Tarım arazilerinin su altında kalarak gelir kaybına uğrayacak hane halkının, iskan edildikleri yeni yerleşim yerlerinde, istemeleri halinde, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ile diğer ilgili kurum ve kuruluşlar tarafından gerekli gelir iyileştirme projeleri ve uygulamaları yapılacağı açıklanan genelgede, havzadan kaynaklanan ve Ilısu Barajı su kalitesini etkileme ihtimali bulunan ''tarımsal kökenli kirlilik''in azaltılması maksadıyla ''iyi tarım uygulamaları'' ve çiftçi eğitimine; Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından öncelik verileceği ifade edildi.
Proje sahasında ve baraj göl alanında kalacak taşınır veya taşınmaz kültür varlıklarına konu olan buluntulara rastlanılması halinde, konunun ilgili Müze Müdürlüğüne bildirileceği; gerekli çalışmaların DSİ ve bu konuda görevli kamu kurum ve kuruluşlarınca, koordinasyon ve işbirliği içerisinde, ivedilikle gerçekleştirileceği vurgulanan genelgede, ''Proje kapsamındaki konular, Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu gündeminde öncelikle ve ivedilikle değerlendirilecek. Bu konudaki Kurul çalışmalarına, sadece üyelere konu hakkında bilgi vermek üzere DSİ teknik elemanları da çağrılacak, projenin önemi de dikkate alınarak, herhangi bir gecikmeye meydan verilmeden çalışmaların sonuçlandırılması sağlanacak'' ifadeleri kullanıldı.
Genelgede, alınacak tedbirler şöyle sıralandı:
''Yukarı Hasankeyf'in jeolojik ve jeoteknik olarak güçlendirilmesine yönelik olarak DSİ tarafından hazırlanacak mühendislik ve koruma projeleri; Kültür ve Turizm Bakanlığınca oluşturulan bilim komisyonunun öneri ve görüşleri doğrultusunda, Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulunun kararı çerçevesinde DSİ ve ilgili kamu kurum ve kuruluşları tarafından gerçekleştirilecek.
Hasankeyf'in yeni yerleşim alanında, proje kapsamında taşınan kültür varlıklarının sergilenebileceği, tarihi ve kültürel yarımadada yapılacak açık ve kapalı müze projeleri; Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü ile koordineli olarak DSİ ve ilgili kamu kurum ve kuruluşları tarafından hazırlanarak uygulamaya konulacak.
Baraj göl alanında hazinenin kaynak kaybına sebebiyet veren, sonradan tesis edilen mütemmim cüzlerin önlenmesi için valilikler, kaymakamlıklar ve belediyeler tarafından gerekli bütün tedbirler geciktirilmeksizin alınacak. Proje alanlarında; inşaat, kamulaştırma ve kültür varlıkları konusunda yapılan çalışmaların ve çalışanların emniyeti, proje sahasındaki valilikler tarafından ivedilikle sağlanacak.
Baraj projesinden etkilenecek yerleşim yerleri ve arazileri su altında kalacak olan ilçe ve köylerin yeniden iskanında, daha modern ve hayat standardı yüksek yeni yerleşim yerleri kurulması için su tutma tarihinden önce yapılacak bütün yeniden yerleşim faaliyetleri, 5543 sayılı İskan Kanunu hükümlerine göre; DSİ Genel Müdürlüğü, Toplu Konut İdaresi Başkanlığı ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Yapı İşleri Genel Müdürlüğü arasında yapılan ve/veya yapılacak olan protokollere göre gerçekleştirilecek. Ayrıca ihtiyaç halinde, batardo su kotundan etkilenen yerleşim yerlerinin iskanının ivedilikle yapılabilmesi için gerekli plan, proje ve inşaat faaliyetleri TOKİ Başkanlığına yaptırılabilecek.
Proje sahasında 3083 sayılı Sulama Alanlarında Arazi Düzenlenmesine Dair Tarım Reformu Kanunu ve 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu gereğince Tarım Reformu Genel Müdürlüğü, Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü veya il özel idarelerince yapılacak veya yaptırılacak toplulaştırma çalışmalarına öncelik verilecek.
Projeyle ilgili her türlü plan, proje, yapım ve detay çalışmaları sırasında işlerin hızlı ve eksiksiz bir şekilde yerine getirilmesi için DSİ merkez birimleri, DSİ Ilısu Projesi 16. Bölge Müdürlüğü, DSİ'nin görev ve yetki vereceği diğer taşra birimleri ile idare adına iş yapan gerçek ve tüzel kişilere bütün kamu kurum ve kuruluşları tarafından işlerin hızlandırılması açısından gerekli yardım ve destek sağlanacak.' '
DSİ ile koordineli olarak, Su Yönetimi Genel Müdürlüğü tarafından kurulacak ve bağımsız uzmanlardan oluşacak olan bilim komitesinin çalışmaları kapsamında yapılacak harcamaların, DSİ Genel Müdürlüğünce karşılanacağı bildirilen genelgede, komite çalışmaları kapsamındaki bütün faaliyetlere ait gereken katkının ilgili kamu kurum ve kuruluşları tarafından ivedilikle sağlanacağı bildirildi.
Proje kapsamında taşınmazların kamulaştırma işlemlerinde; devir, tahsis, irtifak, tescil, terkin ve ferağ işlemlerinin hızla sonuçlanması için bu konuda görevli kamu kurum ve kuruluşları tarafından gerekli tedbirlerin alınacağı belirtilen genelgede, proje sahasındaki bütün Tapu ve Kadastro Müdürlüklerinin yeterli seviyede hizmet sunabilmesinin sağlanacağı, kamulaştırma planlarının hazırlanmasına ilişkin bilgi ve belgelerin temin edileceği, gerekli kontrollerle tapudaki iş ve işlemlerin Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü birimlerince öncelikle neticelendirileceği kaydedildi.
Proje kapsamında açılacak kamulaştırma davalarının kısa sürede neticelenebilmesi için DSİ'nin ve mahkemelerin talep edeceği bilgi ve belgelerin, kamu kurum ve kuruluşları tarafından gerekli özen gösterilerek derhal gönderileceği vurgulanan açıklamada, ''Proje sahasında yer alan taşınmazların kamulaştırma bedellerinin aksatılmadan ödenebilmesi için, Maliye Bakanlığı ve TC Ziraat Bankası AŞ Genel Müdürlüğünce gerekli tedbirler ivedilikle alınacak'' denildi.
Projeden etkilenen köy yolları, karayolları, köprüler, demiryolları, su, kanalizasyon, doğalgaz ve petrol boru hatları ile elektrik, haberleşme hatları ve diğer tesislerin göl alanı dışına taşınmasına ilişkin proje ve yapım işleri, kendi bütçelerine konulan ödenekten karşılanmak üzere, ilgili kurumlarca aksamaya meydan verilmeden zamanında gerçekleştirileceği belirtilen genelgede, şunlar kaydedildi:
''Bu kapsamda DSİ birimleri ve diğer kurumlar tarafından talep edilecek izin, onay, kabul gibi iş ve işlemler, öncelikle sonuçlandırılacak. Baraj göl alanında kalacak köy yollarının güzergah değişikliği için proje sahasındaki il özel idareleri ve valilikler tarafından gerekli çalışmalar zamanında yapılacak ve bu maksatla DSİ tarafından yürütülecek proje ve uygulamaların gerçekleştirilmesi için gerekli bütün tedbirler alınacak.
Projenin yapımı için gerekli olacak kum-çakıl, ariyet, kil ve taş ocaklarının hammadde üretim izni ve bu kapsamda ilgili mevzuat gereği alınacak diğer izinlerin ve tahsis işlemlerinin süratle gerçekleştirilebilmesi için gereken işlemler, kamu kurum ve kuruluşlarınca acele olarak neticelendirilecek.
Projenin gerçekleştirilmesi için gerekli olan bütün altyapı ve üstyapı inşaatları için gereken tesislerin çevresel etki değerlendirmeleri yapılırken projenin, 7 Şubat 1993 tarihinden önce yatırım programına alınmış olması durumu dikkate alınacak ve Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği'nden muafiyet hususu buna göre değerlendirilecek. Proje için çevre mevzuatı uyarınca alınması gereken izinlere ilişkin talepler ile bu taleplere dayanılarak gerçekleştirilecek işlemler, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ile bu hususta görevli diğer kamu kurum ve kuruluşlarınca ivedilikle sonuçlandırılacak.
Proje kapsamında yapılması veya teknolojik olarak iyileştirilmesi gereken atık su arıtma ve düzenli katı atık depolama tesislerinin yapımına veya iyileştirilmesine öncelik verilecek; konuyla ilgili izinlerin, ödenek tahsis işlemlerinin ve diğer hususların ilgili kamu kurum ve kuruluşları ile yerel yönetimler tarafından süratle gerçekleştirilmesi çalışmalarının takibi ilgili valilikler ve kaymakamlıklar tarafından yapılacak.''
-İyi tarım uygulamalarına öncelik-
Tarım arazilerinin su altında kalarak gelir kaybına uğrayacak hane halkının, iskan edildikleri yeni yerleşim yerlerinde, istemeleri halinde, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ile diğer ilgili kurum ve kuruluşlar tarafından gerekli gelir iyileştirme projeleri ve uygulamaları yapılacağı açıklanan genelgede, havzadan kaynaklanan ve Ilısu Barajı su kalitesini etkileme ihtimali bulunan ''tarımsal kökenli kirlilik''in azaltılması maksadıyla ''iyi tarım uygulamaları'' ve çiftçi eğitimine; Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından öncelik verileceği ifade edildi.
Proje sahasında ve baraj göl alanında kalacak taşınır veya taşınmaz kültür varlıklarına konu olan buluntulara rastlanılması halinde, konunun ilgili Müze Müdürlüğüne bildirileceği; gerekli çalışmaların DSİ ve bu konuda görevli kamu kurum ve kuruluşlarınca, koordinasyon ve işbirliği içerisinde, ivedilikle gerçekleştirileceği vurgulanan genelgede, ''Proje kapsamındaki konular, Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu gündeminde öncelikle ve ivedilikle değerlendirilecek. Bu konudaki Kurul çalışmalarına, sadece üyelere konu hakkında bilgi vermek üzere DSİ teknik elemanları da çağrılacak, projenin önemi de dikkate alınarak, herhangi bir gecikmeye meydan verilmeden çalışmaların sonuçlandırılması sağlanacak'' ifadeleri kullanıldı.
Genelgede, alınacak tedbirler şöyle sıralandı:
''Yukarı Hasankeyf'in jeolojik ve jeoteknik olarak güçlendirilmesine yönelik olarak DSİ tarafından hazırlanacak mühendislik ve koruma projeleri; Kültür ve Turizm Bakanlığınca oluşturulan bilim komisyonunun öneri ve görüşleri doğrultusunda, Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulunun kararı çerçevesinde DSİ ve ilgili kamu kurum ve kuruluşları tarafından gerçekleştirilecek.
Hasankeyf'in yeni yerleşim alanında, proje kapsamında taşınan kültür varlıklarının sergilenebileceği, tarihi ve kültürel yarımadada yapılacak açık ve kapalı müze projeleri; Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü ile koordineli olarak DSİ ve ilgili kamu kurum ve kuruluşları tarafından hazırlanarak uygulamaya konulacak.
Baraj göl alanında hazinenin kaynak kaybına sebebiyet veren, sonradan tesis edilen mütemmim cüzlerin önlenmesi için valilikler, kaymakamlıklar ve belediyeler tarafından gerekli bütün tedbirler geciktirilmeksizin alınacak. Proje alanlarında; inşaat, kamulaştırma ve kültür varlıkları konusunda yapılan çalışmaların ve çalışanların emniyeti, proje sahasındaki valilikler tarafından ivedilikle sağlanacak.
Baraj projesinden etkilenecek yerleşim yerleri ve arazileri su altında kalacak olan ilçe ve köylerin yeniden iskanında, daha modern ve hayat standardı yüksek yeni yerleşim yerleri kurulması için su tutma tarihinden önce yapılacak bütün yeniden yerleşim faaliyetleri, 5543 sayılı İskan Kanunu hükümlerine göre; DSİ Genel Müdürlüğü, Toplu Konut İdaresi Başkanlığı ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Yapı İşleri Genel Müdürlüğü arasında yapılan ve/veya yapılacak olan protokollere göre gerçekleştirilecek. Ayrıca ihtiyaç halinde, batardo su kotundan etkilenen yerleşim yerlerinin iskanının ivedilikle yapılabilmesi için gerekli plan, proje ve inşaat faaliyetleri TOKİ Başkanlığına yaptırılabilecek.
Proje sahasında 3083 sayılı Sulama Alanlarında Arazi Düzenlenmesine Dair Tarım Reformu Kanunu ve 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu gereğince Tarım Reformu Genel Müdürlüğü, Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü veya il özel idarelerince yapılacak veya yaptırılacak toplulaştırma çalışmalarına öncelik verilecek.
Projeyle ilgili her türlü plan, proje, yapım ve detay çalışmaları sırasında işlerin hızlı ve eksiksiz bir şekilde yerine getirilmesi için DSİ merkez birimleri, DSİ Ilısu Projesi 16. Bölge Müdürlüğü, DSİ'nin görev ve yetki vereceği diğer taşra birimleri ile idare adına iş yapan gerçek ve tüzel kişilere bütün kamu kurum ve kuruluşları tarafından işlerin hızlandırılması açısından gerekli yardım ve destek sağlanacak.' '