TÜBİTAK'tan müthiş bir buluş daha
''Türk malı buzul ayısı'' adı verilen dünyanın donmaya dirençli fare geliştirerek adlarını duyuran TÜBİTAK araştırmacıları, transgenik farelerin sütlerinde hücrelerin kontrolsüz bölünmesini önleyen ve özellikle kanser tedavisinde kullanılan insana ait ''interferon gamma'' isimli bir protein üretti.
' Dü ; nyada ikinci , Tü ; rkiye ' de ise ilk kez ' başarıya ulaşılan ç ; alışmayla kanserin yanı sıra hepatit , viral enfeksiyonlar gibi ç ; ok sayıdaki hastalığın tedavisinde kullanılan bu protein mevcut yö ; ntemlere gö ; re daha sağlıklı bol ve ucuza ü ; retilebilecek .
AA muhabirine ç ; alışmayla ilgili bilgi veren , TÜ ; BİTAK Marmara Araştırma Merkezi ( MAM ) Gen Mü ; hendisliği ve Biyoteknoloji Enstitü ; sü ; Transgen ve Deney Hayvanları Laboratuvarı Sorumlusu Başuzman araştırmacılarından Doç ; . Dr . Haydar Bağış , genetik yapılarında yabancı rekombinant DNA parç ; ası taşıyan hayvanlar olarak tanımlanan ' ' transgenik ' ' hayvanların ü ; retim tekniklerinin gelişmesiyle biyoloji , tıp ve veterinerlik alanındaki araştırmaların hız kazandığını ifade etti .
Ç ; eşitli rekombinant proteinleri meme bezlerinde sentezleyen transgenik hayvanlara ' ' Biyoreaktö ; rler veya Bacasız İlaç ; Fabrikaları ' ' adı verildiğini anlatan Bağış , Tü ; rkiye ' deki ilk transgenik fare eldesi ç ; alışmalarının 1990 ' da kendisinin başkanlığındaki bir ekip tarafından başlatıldığını bildirdi .
Bağış , bu ç ; alışmalarda insan bü ; yü ; me hormonu geni , İnsan Hepatit B Virus Geni , ' Tü ; rk Malı Buzul Ayısı ' adını taşıyan transgenik farelerin aynı ekip tarafından elde edildiğini ve bu ç ; alışmalara son olarak bir yenisini ilave ettiklerini aç ; ıkladı .
- ' ' TRANSGENİK FARELERDEN TEDAVİ PROTEİNİNE ' '
İnsan interferon-gamma ( IFN ) proteininin bir bağışıklık sistem dü ; zenleyicisi olduğunu ve hastalıkların tedavisinde kullanımı iç ; in insan hü ; crelerinden elde edilme zorunluluğunun bulunduğunu anlatan Bağış , bu durumun bu proteinin ü ; retimini kısıtlayıcı bir etki yarattığını dile getirdi .
Bağış , bu tü ; r proteinlerin ü ; retimi iç ; in ç ; ok farklı sistemlerin kullanıldığını belirterek , TÜ ; BİTAK destekli ç ; alışmalarında ' ' Tü ; rkiye ' de ilk , dü ; nyada ise yalnızca bir laboratuvarın yapabildiği bir başarıya imza attıklarını ' ' sö ; yledi .
Bu proteinin ü ; retimi iç ; in bakteri , maya , mantar ve virü ; s gibi pahalı yö ; ntemlerin kullanıldığını , 4 yıl sü ; ren ç ; alışmalarında bu geni taşıyan transgenik fareler ü ; retmeyi başardıklarını ifade eden Bağış , ç ; alışmalara ilişkin şunları kaydetti :
' ' Araştırmamızda insan gamma interferon proteini , fare embriyolarına mikroenjeksiyon ile aktarıldı . Mikroenjeksiyon sonrası canlı kalan fare embriyoları , taşıyıcı annelerin rahimlerine ameliyatla transfer edildi . mbriyo transferi sonunda gebe kalan annelerden doğan fareler 3 haftalık olduğunda kan ve dokularından DNA izolasyonları yapıldı . Analiz sonunda 2 adet erkek ve 1 adet dişi transgenik fare tespit edildi . Bu transgenik fareler , transgenik olmayan farelerle ç ; iftleştirildi ve bunun sonunda transgenik erkek ve dişi fareler elde edildi .
Doğum yapan transgenik dişi farelerin memelerinden sü ; t sağımları yapıldı . Ç ; ok yağlı olduğu iç ; in yağları alınan fare sü ; tlerinde insan gamma interferonun varlığı tespit edildi . ' '
- ' ' LİTRELERCE SÜ ; TTEN PROTEİN ELDE EDİLEBİLECEK ' ' -
Bağış , yaptıkları testlerde transgenik farelerin meme bezlerinden sü ; te salınan insan gamma interferonun hü ; cre bö ; lü ; nmesini durdurucu etkisini de saptadıklarını bildirdi .
Başta kanser olmak ü ; zere , bağışıklık yetmezliği , hepatit , viral ve gö ; z hastalıklarının tedavisinde kullanılan ilaç ; ların etken maddesinin de IFN proteini olduğunu anlatan Bağış , şö ; yle konuştu :
' ' Ç ; alışmamızda fare sü ; tlerine salınan bu proteinin aktivitesi test edildi ve sonunda sü ; te geç ; en bu proteinin sınırsız bö ; lü ; nme ö ; zelliği gö ; steren hü ; creleri yavaşlatarak durdurduğu tespit edildi . Yani interferon gamma , bu hü ; crelerin bö ; lü ; nmesini durdurucu bir etki yaptı . Bö ; ylece bu proteinlerin kanser tedavisinde daha bol , saf ve sağlığa uygun ve ucuza ü ; retilmesinin de ö ; nü ; aç ; ıldı . Ç ; ü ; nkü ; gü ; nde ç ; ok az sü ; t elde edilebilen fareler yerine gü ; nde litrelerce sü ; t alınabilen ç ; iftlik hayvanlarına da uygulanabilir bir yö ; ntem ortaya ç ; ıkarılmış oldu . ' '
Projenin TÜ ; BİTAK tarafından desteklendiğini ve Bulgar Bilimler Akademi Molekü ; ler Biyoloji Enstitü ; sü ; Başkanı Prof . Dr . İvan İvanov ile kendisinin başkanlığındaki ekiplerin ortak ç ; alışması olduğunu anlatan Bağış , proje kapsamında Ulm Universitesi Molekü ; ler Tıp Enstitü ; sü ; , Max-Planck Kö ; k Hü ; cre Araştırmaları Grubu , Mehmet Akif Ersoy Ü ; niversitesi Veteriner Fakü ; ltesi Biyokimya ABD , Erciyes Ü ; niversitesi Tıp Fakü ; ltesi Tıbbi Genetik ABD araştırmacıları ile de ortak ç ; alışmalar yaptıklarını kaydetti .
Ç ; alışmalarının geç ; en yıl Antalya ' da yapılan Uluslararası İmmü ; noloji Kongresinde en iyi poster ö ; dü ; lü ; nü ; aldığını belirten Bağış , uluslararası bilimsel bir dergide de yayımlanmak ü ; zere olduğunu sö ; yledi .
Doç ; . Dr . Haydar Bağış , bu ç ; alışmadan elde edilen sonuç ; ve bulguların gü ; nde litrelerce sü ; t alınabilen transgenik ç ; iftlik hayvanlarının ü ; retiminde kullanılabilmesi iç ; in Tü ; rkiye ' de yasal dü ; zenlemelerin yapılması gerektiğini de bildirdi .